Op de tweede zittingdag van het proces tegen Bart De Pauw is de verdediging aan het woord. Bart De Pauw daarin zelf het woord. Hij schetste hoe hij Maaike Cafmeyer leerde kennen en hoe een innige vriendschap tussen hen ontstond. De Pauw gaf ook aan totaal ondersteboven te zijn geweest toen hij vernam dat zij een van de dames was die over hem was gaan praten bij de preventie-adviseur van de VRT.
‘Ik leerde Maaike kennen in 2003, toen we grootschalige audities deden om onbekende acteurs en actrices te casten voor de opnames van Het Geslacht De Pauw’, zei De Pauw. ‘Het klikte onmiddellijk, Maaike is een fantastische actrice: komisch, grappig. We hadden met de crew vrij snel door dat zij diegene was die de rol van televisie-echtgenote van De Pauw zou worden. We hebben heel intens samengewerkt maar het klikte ook als mens. We praatten veel, we konden het goed met elkaar vinden.’
Er was een wederzijdse appreciatie volgens De Pauw. ‘Er was genegenheid, een verliefdheid tegen het einde van de eerste reeks. Maar we wisten dat het een ondraaglijke situatie was. We hadden allebei een relatie en biechtten aan Frans en Inès op wat er gebeurd is. We hebben het toen afgenepen.’
Er kwam een tweede reeks en ook nadien werkten De Pauw en Cafmeyer nog heel vaak samen. ‘Ik heb haar vaak gevraagd voor samenwerkingen, ze heeft nooit geweigerd. Als ik dan toch een vreselijke stalker ben, dan kan je toch door je manager laten weten dat je geen tijd hebt voor dat project’, zei De Pauw.
Hij keerde zich naar Cafmeyer, die achterin in de zittingszaal zit. ‘Ik was er compleet ondersteboven van toen ik hoorde dat Maaike plots zei dat het eenrichtingsverkeer was. Ik begrijp niet waarom je dat zei. Ik vind het jammer dat ze anoniem naar de preventie-adviseur is gestapt en niet naar mij is gekomen, we waren toch vrienden?’, besloot hij.
Even later kreeg Bart De Pauw nog het laatste woord van de dag. ‘Ik wil graag mijn excuses aanbieden aan alle mensen die ik heb gekwetst, die mijn gedrag storend vonden en die ik in een situatie heb gebracht die ze niet wensten. Ook mijn vrouw, kinderen en familie heb ik meegesleurd in een verhaal waar zij geen schuld aan hadden. Ik wilde dat mensen zich goed voelden in mijn omgeving, wilde geen baas zijn maar een vriend. Ik ben niet de persoon waarvoor ze me hier laten doorgaan. Ik heb hen niet opzettelijk pijn gedaan. Ik heb hen niet willen storen in hun rust, ik vind het verschrikkelijk dat dit gebeurd is.’
‘Alle vrouwen die hier tegenover mij staan zijn zeer fijne madammen’, ging hij verder. ‘Het zijn sterke, verstandige, boeiende vrouwen. Ik wou gewoon dat zij me graag hadden. Ik was ook geen goede echtgenoot en heb buiten de lijntjes gekleurd, wat niet oké is. Ik heb daar veel te weinig bij stilgestaan.’
Als ik dan toch een vreselijke stalker ben, dan kan je toch door je manager laten weten dat je geen tijd hebt voor dat project?
De Pauw zei dat hij het oprecht jammer vond dat hij nooit de kans kreeg om hierover in gesprek te gaan met de vrouwen. ‘Ik heb steeds opengestaan voor een gesprek maar heb die kans nooit gekregen. Ik heb hen niet altijd goed ‘gelezen’, verkeerd aangevoeld ook. Soms waren de gevoelens wederzijds, maar spijt hebben van een relatie is geen misdaad he. Ik hoor nu dat het niet altijd wederzijds was, dat het vervelend en ongepast was, maar dat mijn status hen weerhield om duidelijk te zijn tegen mij.’
‘Ik heb met humor de grenzen opgezocht, kreeg plots aandacht toen ik beroemd werd en wou meer zijn dan het plezante tv-figuurtje dat iedereen kende. Ik wilde dat ze me graag zagen voor wie ik echt ben, daarom stuurde ik boekentitels, liedjes, films en gedichten door. Ik heb er oprecht spijt van dat ik gevoelens van ongemak en verdriet heb veroorzaakt’, besloot hij.
Ongeloofwaardige excuses
Na het slotwoord van De Pauw hebben drie vrouwen die zich burgerlijke partij hebben gesteld gebruik gemaakt van hun ‘laatste woord’ dat ze van de rechtbank kregen. Ze noemden de houding van Bart De Pauw schokkend, storend en zeer kwetsend.
Ellen Lloyd nam als eerste het woord. ‘Wanneer je een liefdesverklaring krijgt van iemand die je overste is, is dat zeer bizar’, zei ze. ‘Je gelooft dat dat echt is, je probeert een manier te vinden om er discreet mee om te gaan. Je kan wel ventileren bij andere mensen, maar niemand staat in jouw schoenen. Als je dan later hoort dat je niet de enige bent, ga je met die mensen in contact. Dat is geen activisme, dat is een normale reactie als je in die positie zit.’
Ook Helena De Craemer wilde nog iets kwijt. ‘Ik wil heel duidelijk zeggen dat ik de verontschuldigingen van Bart De Pauw van vandaag ga afwijzen. Nu alle camera’s op hem gericht staan, komt hij met excuses… dat is volstrekt ongeloofwaardig. Het was geen onstuimig gedrag, waarom stop je dan niet wanneer je dat gevraagd wordt?’
Nu alle camera’s op hem gericht staan, komt hij met excuses… dat is volstrekt ongeloofwaardig.’
Liesa Naert tot slot kwam als laatste aan het woord. ‘Er wordt hier vaak gealludeerd op de aantasting van het geheugen bij feiten die meer dan tien jaar geleden zijn gebeurd’, zei ze als snikkend. ‘Dat is omdat wij die nog glashelder herinneren omdat ze een enorme impact hebben gehad. De afgelopen tijd is alles heel expliciet aan jou uitgelegd en verteld, ik snap niet dat je vandaag zegt dat je het niet begrepen had en niet duidelijk vond. Humor gebruiken om grenzen te doorbreken is slopend’, besloot ze.
Op hol geslagen dossier
Eerder op de dag begon De Pauws advocaat Michaël Verhaeghe zijn pleidooi met een verdediging tegen wat de burgerlijke partijen woensdag hadden verklaard: dat De Pauw er een complot tegen hem van maakt. ‘Daar hebben wij het nooit over gehad. Al sinds het begin hebben we het over de dynamiek die heeft gespeeld in dit dossier. Het is een op hol geslagen dossier’, legde hij uit.
De advocaten van burgerlijke partijen, de verschillende vrouwen die naar voren zijn getreden met beschuldigingen van stalking, hadden woensdag de nadruk gelegd op het grote aantal vrouwen dat door De Pauw zou zijn lastiggevallen. Dat maakt van de tv-ster een ‘seriestalker’, klonk het. Maar volgens Verhaeghe is er na twee aangiften bij de VRT – van Maaike Cafmeyer en Liesa Naert – ‘een trein vertrokken’ en is er ‘een organisatie gegroeid’, waarmee hij insinueert dat de zaak opgeblazen is. ‘Die collectieve dimensie doet me op strafrechtelijk vlak huiveren. Strafrecht is individueel, het is een individuele oefening. Er een groep van maken is gevaarlijk.’
Point-of-no-return
De aangifte die Maaike Cafmeyer in oktober 2017 deed bij de preventie-adviseur van de VRT, heeft haar doel voorbij geschoten, zei Verhaeghe. ‘Het is op een moment tot een point-of-no-return gekomen, ze wilde zijn ontslag niet maar toen dat gebeurde, heeft ze de vlucht vooruit genomen. Kort daarna volgde een inval van de onderzoeksrechter bij de VRT en ging de bal helemaal aan het rollen.’
De advocaat meent dat het onderzoek is opgestart na verhalen over een ‘mogelijke Vlaamse Harvey Weinstein’, verwijzend naar de Amerikaanse filmproducent die van seksueel misbruik wordt beschuldigd. ‘De pers was op zoek naar een Vlaamse Harvey Weinstein. Uiteindelijk is Bart de enige die in dergelijk onderzoek betrokken is geweest.’
Er is een onderzoek geweest naar ’telegeleide aanranding’ van een actrice, legde Verhaeghe uit. ‘Ze zou kusscènes opnieuw moeten hebben spelen voor zijn genot. Ze moest een andere dame kussen en de onderzoeksrechter vroeg zich af of dat wel in het scenario stond. Dan hadden we een soort Vlaamse Weinstein gehad. Dat is onderzocht, maar het onderzoek heeft niet opgeleverd wat men had gedacht.’ De belaging bleef over. Daarover zegt de verdediging dat enkelen met ‘een kampvuurtje een bosbrand hebben veroorzaakt’ en dat zij ‘niet bereid geweest zijn om de zaak terug te brengen tot de werkelijke proporties’. Volgens de verdediging van De Pauw hadden gesprekken tussen betrokkenen de zaak nochtans ‘kunnen ontmijnen’.
Vijf versnellingen
Volgens Verhaeghe waren er vijf versnellingen in het dossier, waardoor die bal steeds sneller ging rollen. ‘Het begint in november 2017, met de impulsieve beslissingen van Paul Lembrechts om de samenwerking tussen de VRT en De Pauw stop te zetten. Hij had toen nood om zijn dossier te stofferen en is actief op zoek gegaan naar bijkomend materiaal. Daarna ontstond een ware mobilisatie, iedereen was tegen Bart De Pauw. Dat hij mensen heeft opgebeld, is toch normaal als je geconfronteerd wordt met zulke beschuldigingen? Hij wilde informatie, heeft absoluut niemand willen manipuleren om te zwijgen. Ik zie hierin een organisatie die ik ‘De Chinese Muur’ noem, en waarbij iedereen wordt opgeroepen om gesprekken onmogelijk te maken.’
Een tweede versnelling kwam er volgens de advocaat in de zomer van 2018. Toen bleken bij een eerste lezing van het dossier dat er ongerijmdheden zaten in de verklaringen van Maaike Cafmeyer en Liesa Naert.
De derde versnelling kwam er toen de eerste burgerlijke partijstelling volgde. De dames werden allemaal opnieuw verhoord en het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen werd partij. ‘Later is ook gebleken dat zij de rechtplegingsvergoeding van alle burgerlijke partijen op zich nemen’, zegt Verhaeghe. ‘Wanneer een federale instelling met algemeen belang zich in de procedure moeit, krijg je natuurlijk meer gewicht.’
De vierde versnelling kwam er in 2020, toen de raadkamer besliste om De Pauw naar de correctionele rechtbank te verwijzen voor belaging en elektronische overlast. ‘Wij hebben toen aangegeven dat we het debat wilden aangaan maar dat is niet hetzelfde als een schuldbekentenis. Sindsdien is er een heuse perscampagne ontstaan, waarbij systematisch artikels verschenen over het dossier en zogezegde bijkomende info.’
De vijfde en laatste versnelling kwam er in juni 2021, toen de allereerste conclusies op papier werden gezet. ‘Toen hebben wij voor de allereerste keer onze visie en ons verhaal op papier gezet’, zegt Verhaeghe. ‘Ineens worden we dan geconfronteerd met bijkomende slachtoffers, waarover we ook pas kennis krijgen door een artikel in de krant.’
‘Dit dossier is uitgegroeid tot een symbooldossier, waarin men niet mag verliezen. Maar het metadossier rond het eigenlijke dossier heeft louter tot doel om een gevoel van walging te creëren rond de persoon van Bart De Pauw. Wij gaan dit allemaal rechtzetten en nuanceren.’
‘Gedrag was soms ongepast’
Bart De Pauw heeft ‘op sommige ogenblikken inderdaad onaangepast gedrag vertoond. Het klopt dat er momenten geweest zijn dat hij misschien een pets verdiende. Maar daarover gaat het niet meer.’
John Maes, een van de twee advocaten van De Pauw, zei dat de televisiemaker wel wil praten, ‘maar niet over een misdrijf’. ‘Dat is het grote probleempunt. Er is misschien, waarschijnlijk, zeker op sommige ogenblikken gedrag geweest dat onaangepast was. U zal ons niet horen pleiten dat we licht gaan over alles wat gestuurd werd’, zei hij.
De vrouwen die De Pauw zou hebben lastiggevallen met een stroom aan ongepaste berichten, willen dat hij een fout erkent. ‘Dat zou hij wel willen, en dat doet hij ook’, zei Maes. Volgens de advocaat is er ‘zeker en vast’ een schuldbesef. Het openbaar ministerie verklaarde woensdag het omgekeerde, en vorderde daarom een celstraf van 1 jaar met probatieuitstel.
Volgens Maes heeft de persbelangstelling tot een gerechtelijk onderzoek geleid. ‘En dan spreken we niet meer over het erkennen van een fout, over het erkennen dat je op bepaalde ogenblikken misschien onaangepaste, verwarrende of onaanvaardbare berichten hebt gestuurd. Dan spreken we over het feit dat die nu plots ook een misdrijf zijn’, zei hij. ‘De vraag is nu of het stalking of elektronische overlast was. Dat is de vraag, en niet of het verkeerd was. Dat is een ander debat.’
‘Afgelegde verklaringen zijn op elkaar afgestemd’
De verklaringen die de burgerlijke partijen in het dossier tegen Bart de Pauw hebben afgelegd, zijn niet valide en onbetrouwbaar. Dat zei meester John Maes. De verdediging liet het dossier doorlezen door een professor die autoriteit is in de validiteit van verklaringen in zedendossiers.
Professor André De Zutter kreeg het strafdossier in 2019 en maakte er na een onderzoek en lezing een jaar later een verslag over. Uit dat verslag zou blijken dat de verklaringen van de actrices niet valide of betrouwbaar zijn, maar duidelijk een gevolg van ‘collaborative storytelling’. Daarbij worden verklaringen van getuigen of betrokkenen die met elkaar hebben gesproken over het dossier, onbewust op elkaar afgestemd.
‘In zijn onderzoek heeft de professor geprobeerd om het tegendeel te bewijzen dan de stelling die wij aannamen, hij heeft hiervoor alles gecontroleerd op basis van het onderzoek, de verklaringen en de tapgesprekken. Hij heeft het tegendeel niet kunnen bewijzen’, zegt John Maes. ‘Wel bleek de invaliditeit van de verklaringen, met andere woorden: de zekerheid dat ze niet overeenkomen met de realiteit. Daarnaast blijkt dat ook de betrouwbaarheid in twijfel wordt getrokken doordat verschillende actrices tegenstrijdige verklaringen hebben afgelegd.’
Uit het verslag zou blijken dat de burgerlijke partijen aan collaborative storytelling deden, zij het onbewust. ‘Door met elkaar af te spreken, hebben ze hun herinneringen op elkaar afgestemd. Gebeurtenissen worden selectief verwerkt en door erover te vertellen komen andere elementen naar boven. Als je die samenlegt, krijg je een vertekend beeld van wat toen gebeurd is en worden originele herinneringen overschreven.’
De verklaringen van Maaike Cafmeyer en Liesa Naert bij de VRT waren ’the fruit of the poison’, volgens het verslag. ‘Toen ging de bal aan het rollen en zijn er vergaderingen met verschillende vermeende slachtoffers geweest’, zegt Maes. ‘De Pauw heeft zeker ethische gedragsregels geschonden, en verschillende vrouwen gekwetst. Maar er zijn geen objectieve stukken in het dossier die staven dat hij een misdrijf heeft gepleegd, enkel subjectieve verklaringen.’
Maes richtte zich tot de rechters. ‘Lees het verslag, het is eigenlijk een kernstuk in onze conclusie dat niet zomaar naar de prullenbak mag worden verwezen. Lees de berichten, plaats ze in hun context en vel dan een oordeel’, besloot hij.
‘Bart is geen narcist en geen psychopaat’
Een onderzoek van een gerechtsdeskundige heeft uitgewezen dat Bart De Pauw geen narcist is en geen psychopaat. Dat zegt de verdediging. Het gevoerde onderzoek naar de psychische schade bij de vermeende slachtoffers, vond de verdediging dan weer ‘niet ernstig’
Advocaat Michaël Verhaeghe legde uit dat professor Lieve Dams De Pauw grondig heeft onderzocht om na te gaan of het beeld van hem als seriestalker en narcist steek houdt. ‘Dat was niet zonder risico. Daar kunnen ook negatieve zaken uit voortkomen.’
Volgens de verdediging wordt De Pauw weggezet als psychopathisch narcist, wat moet bijdragen aan ‘het creëren van walg en een beeld van seriële stalker’. Uit het psychologisch onderzoek, dat volgens Verhaeghe acht uur heeft geduurd, zou echter duidelijk blijken dat De Pauw geen persoonlijkheidsstoornis heeft en geen psychopaat is.
Het onderzoek naar posttraumatisch stresssyndroom door het gedrag van De Pauw bij de vrouwen, vonden de advocaten dan weer niet ernstig. Een psycholoog onderzocht zes vrouwen. ‘Ze hebben allemaal een twee uur durend gesprek gehad met hem. Hij heeft het verhaal van die dames opgeschreven. Dat vind ik niet ernstig qua psychologisch, laat staan psychiatrisch onderzoek’, pleitte Verhaeghe.
De verdediging ziet er geen bewijs in dat de betrokkenen grote psychische schade hebben geleden door het gedrag van De Pauw. ‘Ze konden normaal functioneren. Voor Maaike Cafmeyer was het geen probleem om te brainstormen met Bart De Pauw. Ook hem feliciteren met zijn verjaardag was geen probleem’, klonk het.