Barbara Raes van Theater Aan Zee: ‘Vieren, rouwen, zorgen voor onszelf … we kunnen dat niet alleen’

Barbara Raes is curator van het festival Theater Aan Zee in Oostende, waar ze trakteert op intiem theater, te land én ter zee.

Heel wat festivalvoorstellingen gaan over afscheid?

Raes: Ja, zoals Kris Verdoncks Conversations (at the end of the world). Een visueel meesterwerkje dat met veel piepschuim en prachtige pianomuziek toont hoe makkelijk het leven in de dood overgaat. Ook Wat (niet) weg is, Fien Leysens stuk over de dood van haar vader en Ain’t done much healing, een theatraal troostritueel van Peter Seynaeve, gaan over afscheid. Dat zijn erg intieme creaties die telkens voor een klein publiek spelen. En Zvizdal van Berlin is een filmische voorstelling over een oud koppel dat in een Russisch niemandsland leeft, tot het noodlot toeslaat.

Met het Sociaal Huis hebben we houten zonnestralen verspreid over de stad. Daarin kun je een papiertje stoppen met iets wat je kwijt wilt. Die stralen worden op de slotdag van het festival verbrand in het Leopoldpark. Er is ook een Babbelsalon waar dagelijks een andere gemeenschap over haar afscheidsrituelen vertelt.

U hebt ook de vijver in het Leopoldpark bij het festival betrokken.

Barbara Raes: Tijdens de opening zal de twaalfjarige Nazilla Rahmati met een bootje naar het drijvende podium op de vijver varen en een ode aan het leven brengen. Freek Mariën schreef een prachtige tekst voor haar over in het ‘nu’ kunnen leven.

En elke nacht vaart een boot uit met een kind aan boord dat van iets of iemand afscheid wil nemen. Organisaties als Samen Divers, Saying Goodbye, Lost & Co en begeleidingstehuis De Brem brachten me in contact met kinderen die aan dit ritueel – het heet Zon Dag Kind – behoefte hebben. ’s Morgens wordt het kind gewekt door kapitein/cellist Frans Grapperhaus en de Zonnekoningin, vertolkt door Karlijn Sileghem. Dan vaart de boot naar de haven waar familie en vrienden het kind opwachten. Het publiek kan het kind zien aanmeren, maar staat ver van de plek zelf.

Vanwaar uw fascinatie voor zulke rituelen?

Raes: Na een burn-out in 2014 besloot ik mezelf te ‘herformatteren’ en te ontdekken wat ik écht wilde. Ik stopte als artistiek leider van Kunstencentrum Vooruit en trok naar het Engelse Totnes. Daar volgde ik een uitvaartopleiding. Het valt me op hoe houterig we afscheid nemen van onze geliefden. Mede door de ontkerkelijking van de samenleving missen veel mensen de ’tools’ om een afscheid ‘een goed afscheid’ te laten zijn. Daar kunnen kunst en verbeelding een rol in spelen. Daarom heb ik Beyond the Spoken opgericht, mijn ‘werkplaats voor niet-erkend verlies’, en zo weer de verbinding met de kunstensector gemaakt.

Wat wilt u het festivalpubliek meegeven?

Raes: Dat je door samen kunst te beleven verbondenheid kunt ervaren. Na Theater Aan Zee werk ik mijn onderzoek over rituelen af aan de Hogeschool Gent. Verder werk ik aan rituelen voor het Kaaitheaterfestival Performatik en ga ik met de postmetalband Amenra aan de slag. Frontzanger Colin Van Eeckhout schreeuwt alle emoties uit en werkt zo naar de absolute ontlading. Ik doe dat zachter, met de rituelen die ik voor mensen ontwikkel. Hopelijk voelt TAZ#2018 soms ook als een catharsis. Vieren, rouwen, zorgen voor onszelf… we kunnen dat niet alleen.