‘Bankieren, de een zijn dood is de ander zijn Ferrari’

Jean-Marie Dedecker haalt in zijn column uit naar wat hij omschrijft als ‘de graaicultuur van de bankiers en hun ongebreidelde zoektocht naar rendement voor de aandeelhouders’.

Tot een kwarteeuw geleden heb ik twintig jaar bij ING gewerkt, toen het nog BBL of Bank Brussel Lambert heette. Eigenlijk ben ik begonnen bij de Banque de Bruxelles, negentig procent van de directieleden waren immers Franstalig en de interne Nederlandstalige correspondentie was hoogstens een doorslag van de taal van Marianne. Toen de bank met een dubieuze swapoperatie in 1974 op de rand van de afgrond bengelde, klopte het aan bij Baron Lambert voor een fusie, betaalde het personeel het gelag en werd de verantwoordelijke weggepromoveerd met een adellijke titel naar Genève.

Nooit heb ik een CEO weten wakker liggen van een afdankingje min of meer, wel van de balansen, de bonussen, en de tirannie van de aandelenmarkten. Personeel behoorde tot de algemene onkosten en dus altijd te duur en te veel. De krokodillentranen van de ING-bobo’s, krijtpakken met een ivoren gezicht, zijn valse stuitrekkingen in een poesjenellentheater.

In 1992 hield ik het voor bekeken. Elke premie of “dertiende maand” werd door de fiscus voor 70% afgeroomd, en ik had geleerd dat je niets verdient zolang je op het einde van de maand een vast bedrag in je loonzakje vindt. Daarenboven stond de Hollandse ING-armada voor de deur. Als je je bedrijf aan een kolonisator verkoopt, valt vroeg of laat de guillotine, altijd met een bloedbad voor de gekoloniseerden. Eigen volk eerst.

De paradox van de digitalisering

De paradox van de vierde industriële revolutie is een tweesnijdend zwaard. We kopen online bij Zalando, Amazon, Immoweb & Co, maar zijn dan verwonderd dat de lege panden in de winkelstraten erbij liggen als rotte tanden in een gebit. We downloaden muziek, laten ons taxiën door Uber en boeken bij Trivago. We bestellen onze verzekeringspolissen met onze iPad om te ontsnappen aan de makelaarscommissie en doen dan verontwaardigd als AXA 660 overtallige medewerkers aan de deur zet. We vesturen e-mails i.p.v. brieven. We doen zelf het werk van de bankbedienden op onze laptop, cashgeld wordt door overijverige fraudejagers per definitie als zwart beschouwd, maar we staan op de barricades als loketten sluiten en duizenden bankbedienden de wacht wordt aangezegd. E-commerce pijnigt de klassieke winkelketens.

Digitalisering evenals disruptieve spelers en technologieën verwoesten de oude economische modellen. Andere bankiers kijken nu met argusogen naar de evolutie van het marktaandeel van ING om dezelfde weg op te gaan. Het verdriet van België is het politiek en intellectueel onvermogen om met de realiteit om te gaan. Als Fernand Huts zijn “behaatjes” niet meer wil laten inpakken door dure havenarbeiders, moet hij met zijn bedrijf over de grens. Het is geen toeval dat de nieuwe distributiecentra boven de Moerdijk liggen, van Bol.com tot HelloFresh. In ons land zijn er 592 bankkantoren per miljoen inwoners, in Nederland 108. De Hollanders hebben zich amper verzet, maar degelijk gewapend. Hun staatsschuld is lager, hun werkloosheid minder, hun begroting in evenwicht en de werkzaamheidsgraad hoger. Het heroriëntatie-riedeltje is weerom de politieke peptalk om een scheutje water in het bloedbad te gieten. Het baat niet voorbehoedsmiddelen te geven aan iemand die al vijf maanden zwanger is, alle taskforces ten spijt.

Aasgieren van het casinokapitalisme

De jacht op rendement heeft van de bankiers per definitie de aasgieren van het casinokapitalisme gemaakt. Amper zes maanden na de kaping van Fortis stond BNP Paribas al klaar om één miljard euro bonussen uit te keren. Goldman Sachs kreeg in 2008 van de Amerikaanse overheid 7 miljard dollar om de bank te redden. In 2009 zette ze 4.72 miljard dollar opzij voor bonussen. Citigroup kreeg 45 miljard directe staatssteun en liet 5.3 miljard naar bonussen vloeien. Negen van de grootse Amerikaanse banken kregen 175 miljard dollar steun van de belastingbetaler en ze betaalden prompt 32.6 dollar premies uit aan zichzelf. 4700 bankiers en traders passeerden aan de kassa voor meer dan één miljoen dollar. Over Dexia zijn er al genoeg boeken geschreven. Bij ING zullen de bobo’s Rik Vandenberghe en Ralph Hamers straks aan de kassa mogen passeren als beloning voor hun sociale hold-up. De ongebreidelde zoektocht naar rendement voor de aandeelhouders en hun graaicultuur zijn chronische kankers. Ze woekeren ongehinderd voort, van de megabanken tot de marginale spelers zoals Optima en Ethias.

Gehaaide consultants die bij Optima en het frauduleus failliet gegane Kobelco de spaarpot van de beleggers plunderden, zwermen nu uit en zetten ongehinderd hun praktijken voort. Een aantal ex-personeelsleden is ondertussen aan de slag bij respectabele financiële instellingen, andere zijn voor eigen rekening begonnen.

Zo berichtte zakenkrant De Tijd dat drie voormalige managers van het departement “persoonlijke financiële planning” van Optima Bank de vennootschap Strategica oprichtten in Aalter. Dat gebeurde op 23 juni, amper een week nadat Optima Bank failliet werd verklaard. Het doel van de vennootschap, zoals beschreven in de statuten, komt precies overeen met de activiteiten van Optima Bank: fiscaal advies, structurering van vermogens, successieplanning, bemiddeling in verzekeringen, beleggingsdiensten en mogelijk ook vastgoedontwikkeling en -verkoop. Strategica telt volgens zijn website een twintigtal medewerkers, vooral mensen die vroeger bij Optima werkten. In De Tijd zegt een van de drie oprichters, Koen Dullaers: “We hebben dit initiatief genomen om tegemoet te komen aan de vraag van een aantal voormalige Optima-klanten”. Door de nulrente-politiek van de Europese Centrale Bank zijn spaarders hopeloos op zoek naar rendement. Wie wat intrest op zijn kapitaal krijgt moet al 27% roerende voorheffing betalen, en met de speculatietaks wordt een derde van de aandelenwinst afgeroomd. Prooien voor malafide pensioenplanners. Als de rijkdom spreekt, luistert de hebzucht aandachtig, en ligt graaigajes op de loer.

Merit Capital

Niet enkel richten ze nieuwe vennootschappen op maar ze worden ook gretig binnengehaald door allerhande bedrijfjes die dezelfde technieken toepassen. Bijvoorbeeld bij vermogensbeheerder B-sure in Hasselt. Samen met Merit Capital ronselen ze makelaars en agenten met hoge commissielonen die op hun beurt doorgerekend worden aan de klanten-beleggers met grote instap- en beheerskostenkosten (tot 18% procent op drie jaar) voor vermogensbeheer via Tak23 constructies. In het door experten bekritiseerde piramidesysteem, zoals toegepast bij Optima, worden de financiële planners aangeworven als zelfstandige verkopers, waarbij deze zich in hun advies enkel laten leiden door hoge commissies.

In de blog “De rijkste Belgen” werd Merit Capital onlangs doorgelicht door Ludwig Verduyn: “Blauwe Merit Capital duikt diep in het rood”. De vermogensbeheerder voerde vorig jaar twee kapitaalsverhogingen door voor een bedrag van 4.4 miljoen euro. De poging om een Luxemburgse licentie binnen te halen mislukte en het bedrijf boekte een minwaarde op haar Luxemburgse dochter en een verlies van 3.1 miljoen euro. De verse middelen smolten weg en met het overgedragen verlies van 9 miljoen rest een eigen vermogen van 3.4 miljoen. Om de situatie recht te trekken trok Merit Capital Bart Turtelboom aan als bestuurder, de broer van Open VLD-politica Annemie Turtelboom. Het bedrijf is verankerd in de liberale kringen. Karel De Gucht is aandeelhouder en bestuurder, verder nog Gilles Buchman, zoon van ex-minister Jacky, en Leopold De Backer, vader van federaal staatssecretaris Philippe De Backer. Merit Capital sloot in april 2016 een samenwerkingsakkoord af met de Luxemburgse vermogensbeheerder MIM3 van Patrick Le Juste, die met de steun van Jean-Jacques De Gucht, sponsor werd van Eendracht Aalst, via zijn Luxemburgse Holding Troll Industries. Merit Capital ging ook scheep met B-sure uit Hasselt.

ARCO

Er is heel wat werk aan de winkel voor de parlementaire Optima-onderzoekscommissie. Niet enkel de politieke connecties dienen ontrafeld te worden maar ook dient de bescherming opgenomen te worden van de bonafide financiële planners door de malafide te ontmaskeren. Daarvoor zullen onze volksvertegenwoordigers hun blauwe, rode en oranje petjes moeten afzetten. Het ARCO-verhaal doet het slechtste vermoeden.