Hoe gevaarlijk is de Cybertruck voor Elon Musk?

Volgens Tesla-baas Elon Musk is zijn Cybertruck ‘het beste product ooit’ en de auto ‘die de toekomst op de toekomst doet lijken’. Dat zopas alle exemplaren van de Cybertruck werden teruggeroepen, is niet de enige reden om aan Musks woorden te twijfelen.

Het liep al mis tijdens de presentatie van het prototype, in november 2019. Om aan te tonen dat de ruiten van de buitenissige elektrische pick-up onbreekbaar waren, vuurde Tesla-designer Franz von Holzhausen er metalen ballen op af. Een van de ruiten sneuvelde.

Die slapstickachtige start was niet de enige reden waarom de Cybertruck al meteen het mikpunt was van hoon. Er waren ook het futuristische, volgens velen groteske design en de zelfs naar Amerikaanse normen gigantische afmetingen. De aanvankelijke scepsis weerspiegelde zich ook op de beurs, waar het Tesla-aandeel op slag 6 procent in waarde verloor.

Maar het voertuig had ook al gauw een schare vurige fans. Na enkele dagen waren er al meer dan 150.000 Cybertrucks besteld. Het design dat velen zo afstoot, bleken anderen net onweerstaanbaar te vinden. Zo bijvoorbeeld Giorgetto Giugiaro, een legendarische Italiaanse autodesigner. In een interview met de krant La Repubblica noemde Giugiaro de Cybertruck ‘de Picasso onder de auto’s’. De designer toonde zich ervan overtuigd dat het model een succes zou worden, en wel ‘omdat mensen willen opvallen’.

Back to the future

Nu zijn Giugiaro’s inschattingen niet altijd even feilloos gebleken. Behalve bijzonder succesvolle ontwerpen, zoals de eerste generatie van de Volkswagen Golf, tekende hij ook enkele fiasco’s. Verreweg de beroemdste daarvan is de DeLorean DMC-12, de auto die in de sciencefiction-klassieker Back to the Future als tijdmachine wordt gebruikt. Het bracht de DeLorean een cultstatus en roem die fel contrasteren met zijn commerciële succes. Tussen januari 1981 en oktober 1982 – de maand waarin de DeLorean Motor Company failliet werd verklaard – werden er ongeveer 9000 exemplaren geproduceerd.

De gelijkenissen met Musks Cybertruck zijn bijzonder frappant. Behalve het scherpe, hoekige design is er het materiaal van de carrosserie, in beide gevallen roestvrij staal. Maar daar houdt het niet op. De DeLorean was het geesteskind van John DeLorean, een flamboyante, volgens velen geniale ingenieur die zijn topjob bij General Motors opgaf om met zijn eigen bedrijf de DeLorean, ‘de auto van de toekomst’ te ontwikkelen. John DeLorean wilde het allemaal anders doen. Maar in zijn niet aflatende pogingen de autowereld te veranderen, stuitte hij op het ene na het andere productieprobleem. Gevolg was dat de ontwikkeling jaren vertraging opliep en de uiteindelijke kostprijs een stuk hoger was dan aangekondigd. Tegenover de hoge prijs stond een futuristisch ogende auto met eerder matige prestaties en nogal wat technische mankementen.

Het kost weinig moeite om ook in die geschiedenis de parallellen met Musks Cybetruck te zien. Productieproblemen zorgden niet alleen voor twee jaar vertraging, ze dreven ook de uiteindelijke verkoopprijs aanzienlijk op. En de ellende hield niet op na de lancering, eind november 2023. Een aantal van de eerste eigenaars klaagden al snel over het roestvrij staal, dat na een paar regenbuien – jawel – begon te roesten. Ontevredenheid was er ook over het rijbereik. In plaats van de ooit beloofde 800 kilometer zou die van de Cybertruck bij ‘sportief rijgedrag’ maar 330 kilometer bedragen. En dan was er onlangs nog het probleem met de pedalen, waardoor sommige Cybertrucks plots ongecontroleerd versnelden. Voor Tesla zat er niets anders op dan de bijna 4000 verkochte exemplaren terug te roepen.

Toeval of niet: het vervelende nieuws over de Cybertruck valt samen met nog veel meer slecht nieuws over Tesla. Zo werd bekendgemaakt dat Tesla tijdens het eerste kwartaal 8,5 procent minder auto’s had verkocht dan tijdens dezelfde periode vorig jaar. Om concurrentieel te blijven met de Chinese merken zag Musk zich gedwongen om de prijzen van zijn modellen aanzienlijk te verlagen. Het verklaart mee waarom Tesla wereldwijd 14.000 banen wil schrappen.

In analyses over de tanende ster die Tesla inmiddels geworden is, keert het verhaal van de Cybertruck telkens weer terug. De productie van het model vergde bijzonder veel tijd en middelen. Die had het bedrijf volgens analisten veel beter geïnvesteerd in de ontwikkeling van precies het tegenovergestelde concept: een praktische, voor modale burgers betaalbare elektrische auto.

Rechtser dan Trump

Autojournalist Tony Verhelle deelt die analyse. ‘Musk wordt nog altijd gezien als een pionier. Dat is terecht. Zijn grote verdienste is dat hij de hele industrie de weg naar de elektrische auto heeft gewezen. Dat heeft hij gedaan door modellen te bouwen in de hogere prijsklasse, omdat het nu eenmaal makkelijker is om daar winst mee te maken. Maar vandaag zien we dat die markt stilaan verzadigd is. De focus van de industrie zal de komende jaren meer en meer liggen op kleinere, minder dure elektrische wagens zoals de Renault 5. Tesla wil ook zo’n wagen bouwen, maar het is nog niet duidelijk wanneer die precies op de markt zal komen. Dat segment hebben ze verwaarloosd, onder meer omdat de focus te veel lag op buitenissige prestigeprojecten als de Cybertruck.’

Verhelle ziet ook nog een ander gevaar voor Tesla. ‘Op politiek vlak is Musk zo langzaamaan nog rechtser en geschifter aan het worden dan Trump. Zijn vroegere, vaak klimaatbewuste aanhangers die stemmen voor de Democratische Partij zijn zich daardoor helemaal van hem en van zijn auto’s aan het afkeren. Dat kan ook een bedreiging worden voor Tesla.’

En over Trump gesproken: dat Tesla, ondanks de aanhoudende problemen, in het prestigeproject Cybertruck bleef investeren, heeft volgens Verhelle in de eerste plaats te maken met het ego van de baas. ‘Om deze auto te begrijpen, helpt het om Musks biografie te lezen. Zijn genialiteit heeft ook duidelijk een schaduwzijde. Hij vertoont kenmerken van autisme, is bijzonder impulsief en eigenzinnig en luistert niet naar kritiek.’

Het zijn eigenschappen die, opnieuw, herinneringen oproepen aan John DeLorean, de auto-ingenieur die zich op den duur zelfs met drughandel inliet om zijn hoogstpersoonlijke ideeën over de toekomst van de auto te kunnen realiseren. De droom eindigde met een faillissement en een rechtszaak.

Zo’n vaart zal het met Musk niet lopen, denkt Verhelle. ‘Het grote verschil is dat Musk niet al zijn eieren in die ene mand heeft gelegd. Ik vermoed hij nog een paar troeven in zijn mouw heeft zitten. Tesla investeert ook in een goedkoper productieproces. Dat kan voor een omwenteling zorgen die van Tesla opnieuw de gamechanger maakt.’

Vlammenwerper

Zo’n gamechanger is de Cybertruck in elk geval niet. Volgens een Belgische autotechnicus die een aantal jaar voor Tesla werkte (en anoniem wenst te blijven), dankt de auto zijn futuristisch imago hooguit aan het design. ‘In technologisch opzicht verschilt hij niet van de Tesla Model S, die al meer dan tien jaar op de markt is.’

Toch gelooft de ex-medewerker dat de Cybertruck nog kan uitgroeien tot een succesverhaal. ‘Vergeet niet dat Musk nog altijd een heel grote fanbase heeft, met mensen die bijna blind alles willen kopen wat hij op de markt brengt. Musk heeft ooit een vlammenwerper op de markt gebracht. In 4 dagen waren er 20.000 van verkocht. Je kunt veel zeggen van Elon Musk, maar op het vlak van marketing is hij een genie. Tesla geeft geen euro uit aan reclame, maar als Musk met een geweer op zijn kogelbestendige Cybertruck schiet, staat het op alle nieuwssites ter wereld.’

Misschien, zo oppert Tony Verhelle nog, wordt een goeie inschatting van het Cybertruck-potentieel ook vertroebeld door onze Europese blik. ‘De Cybertruck is in de eerste plaats ontwikkeld voor de Amerikaanse markt’, verduidelijkt Verhelle. ‘De markt wordt er nog altijd gedomineerd door pick-ups. De meest verkochte auto in de VS is de Ford F 150, een kolos van ongeveer 2500 kilogram. De Cybertruck is nog net iets groter en zwaarder, waardoor hij niet voldoet aan de Europese veiligheidseisen en we hem wellicht niet op onze wegen zullen zien. Maar zelfs zonder die eisen zou het geen zin hebben om er hier een te kopen. Onze straten en wegen zijn simpelweg te klein voor dit gevaarte.’

Elon Musk achterna? ‘Er komt heus geen chip die iedereen intelligent maakt’