‘De auto van het jaar is een SUV, en dat is slecht nieuws’

‘Omdat steeds meer mensen intussen een SUV bezitten, wordt het politiek venster om hun gebruik en verspreiding te beperken steeds kleiner’, schrijft Eva Van Eenoo (VUB) naar aanleiding van de verkiezing van de Auto van het Jaar. ‘De autoindustrie telt haar centen, de maatschappij haar verliezen.’

Voor een instapprijs van 36.000 euro is hij van u.  De Jeep Avenger. Geen klein bedrag, maar dan heeft u wel de “Auto van het Jaar 2023” voor de gevel staan. Het 100-jarige Autosalon viel de eer te beurt om de winnaar bekend te maken. Een internationale jury van 61 journalisten uit 23 Europese landen labelde de Jeep Avenger als een “praktische auto voor alledag”. Hiermee is de complete normalisatie van SUV’s een feit. Meer zelfs, de Sports Utility Vehicle valt inmiddels in de prijzen.

SUV’s onderscheiden zich van klassieke personenwagens door hun hogere bumpers, hogere bodemhoogte en bredere wielen. Gemiddeld wegen ze ook een stuk meer, en ze nemen buitensporig veel plaats in op het openbaar domein. Hun impact op klimaatverandering is extreem. Mochten SUV-bestuurders samen een land vormen, dan stond dat land op de 7^de plaats wat betreft CO₂-uitstoot.

Ook al blinken op het Autosalon enkel elektrisch aangedreven exemplaren, de meeste SUV’s die vandaag rondrijden worden aangedreven door fossiele brandstoffen. De daling van de uitstoot van energiezuinigere, kleinere voertuigen en elektrische voertuigen wordt volledig tenietgedaan door de toename van uitstoot van SUV’s. SUV’s zijn gevaarlijker voor kinderen, fietsers en voetgangers. Door hun hogere bumpers en rechthoekige neus veroorzaken ze ernstiger letsels, omdat de kans groter is dat er bij een aanrijding vitale lichaamsdelen worden geraakt. Hoe groter en zwaarder een SUV, hoe frequenter ze betrokken zijn bij een aanrijding.

Het heeft geen zin mensen te verwijten dat ze met de auto rijden. Een auto wordt ons door de overheid quasi door de maag gesplitst, dankzij decennia ruimtelijk wanbeleid, een doorgedreven suburbanisering en bestemmingen die vaak enkel veilig met de auto te bereiken zijn. Er zetelt een zoveelste federale regering die niet durft raken aan het gepriviligieerde stelsel van de salariswagens en het zelf een goed idee achtte om accijnzen op fossiele brandstoffen te verlagen.

(Lees verder onder het artikel.)

Aan Vlaamse zijde zien we een regering die liever in laadpalen investeert dan in bushaltes, en pronkt met het grootste infrastructuurproject van West-Europa. Ik wil me er zelfs voor hoeden om mensen die een SUV aankopen met de vinger te wijzen. Die SUV’s zijn uiteraard niet uit de lucht gevallen. Ze komen uit de koker van de machtige lobby van autoproducenten, die ze naar voor schuiven als veilig, avontuurlijk en comfortabel. De autoindustrie beweert dat SUV’s beantwoorden aan de behoefte van de consument.

Maar SUV’s beantwoorden vooral aan de behoefte van de producent, want ze creëren een hogere winstmarge. Hun chique reclamecampagnes en advertenties gaan hand in hand met het vergroten van het aanbod van SUV’s, en het verschralen van het aanbod van kleinere personenwagens (die overigens ook allemaal stelselmatig breder en zwaarder worden). Die zogenaamde vraag van de consument is een geconstrueerde mythe van de autoindustrie waar autojournalisten blijkbaar graag hun diensten aan verlenen.

En alweer doet ook de federale overheid een stevige duit in het zakje. Salariswagens zijn heus geen Renault Clio’s of Volkswagen Polo’s. Het zijn de duurdere wagens, jawel, vaak SUV’s, die na een aantal jaren op de tweedehandsmarkt beginnen circuleren. We hebben een overheid die de verspreiding van SUV’s mee aanjaagt en daardoor mee normaliseert.

Hoorde u ooit al van de Engelse uitdrukking “Keeping up with the Joneses”? Sociologen verwijzen hiermee naar het fenomeen waarbij mensen zich meten aan het materieel bezit van hun vrienden, familie of buren. De Jones. Als de buren een SUV voor de deur hebben staan, waarom zouden wij dan niet mogen? Niemand is ongevoelig voor groepsdruk.

In 2022 waren meer dan de helft van de nieuw ingeschreven wagens SUV’s. Omdat meer en meer mensen intussen een SUV bezitten, wordt het politiek venster om hun gebruik en verspreiding te beperken steeds kleiner. Maar, om de toename van SUV’s te stoppen, is net overheidsinterventie nodig. SUV’s gaan niet vanzelf verdwijnen, zoals roken op café en restaurant enkel verdween door een opgelegd verbod, niet op basis van goodwill.

Het zal pas binnen enkele jaren helemaal duidelijk zijn welk effect de SUV’s hebben op de ruimte in onze steden en gemeenten, op de verkeersveiligheid, op het intimiderend effect voor de fietsers en voetgangers die noodgedwonen met hen de weg delen, op de CO₂-uitstoot. De autoindustrie telt haar centen, de maatschappij haar verliezen.