Autosalon Peking: Europese autobazen en politici verdeeld over illegale overheidssteun aan Chinese automerken

Van 24 april tot 4 mei heeft de tweejaarlijkse Beijing Motor Show plaats. Nadat de edities 2020 en 2022 door corona werden gecanceld en de grote Europese autosalons werden gedecimeerd, wordt de Beijing Motor Show 2024 hét event van het jaar voor de internationale automobielsector. Een vooruitblik.

China is zowel de grootste automarkt als de grootste automacht ter wereld en bouwt zijn koppositie elke dag verder uit. Met dank aan de Europese en Amerikaanse automerken. Uit puur winstbejag hebben die de ontwikkeling en productie van batterijen, halfgeleiders en elektromotoren de voorbije decennia uitbesteed aan Chinese onderdelenproducenten. Die strategie heeft ertoe geleid dat de toonaangevende Europese autoconstructeurs hun technologische knowhow uit handen hebben gegeven en nu zijn overgeleverd aan de goodwill van hun Chinese toeleveranciers. 75 procent van alle auto-onderdelen wereldwijd is ondertussen Made in China, wat een zeer ongezonde situatie is voor de Europese automerken. Eigen schuld, dikke bult.

Toeleveranciers werden directe concurrenten

Enkele onderdelenleveranciers produceren intussen ook auto’s en zijn dus concurrenten geworden van hun klanten. BYD is daar het beste voorbeeld van. Op de markt sinds eind jaren negentig groeide het bedrijf van Wang Chuanfu met hoofdzetel in de industriemetropool Shenzen uit tot de op een na grootste fabrikant van oplaadbare batterijen voor mobiele telefoons, laptops en elektrische auto’s.  

De BYD-accu’s voor de automobielsector zijn innoverend en zijn terug te vinden in de elektrische modellen van Mercedes, Toyota, Tesla en Volkswagen. De cellen van de zogenaamde blade battery uit lithium-ijzer-fosfaatkathodes presteren beter op het vlak van veiligheid en duurzaamheid en benutten hun opslagcapaciteit efficiënter dan de klassieke batterijen uit nikkel-mangaan-kobalt kathodes. De platte, rechthoekige bladbatterij bereikt bovendien een hogere koelingsefficiëntie en snellere voorverwarming.

In 2003 besloot BYD om ook auto’s te gaan bouwen. Twintig jaar later is BYD (Build Your Dreams) de grootste autobouwer van China en de grootste producent van elektrische auto’s ter wereld. De nieuwe generatie modellen is ontworpen door de Duitse topdesigner Walter Egger, in een vorig leven aan de slag voor de Volkswagen Group en Alfa Romeo.

BYD ontving 3,4 miljard overheidssteun

BYD stelt 600.000 mensen tewerk waarvan 90.000 ingenieurs verspreid over de hele wereld. Volgens een recent onderzoek van het Institute for The World Economy in opdracht van de Europese Commissie heeft BYD de voorbije jaren 3,4 miljard aan overheidssteun gekregen. In werkelijkheid ligt dat bedrag nog hoger omdat BYD ook onrechtstreeks heeft kunnen genieten van de steun aan batterijproducenten door lagere inkoopprijzen en van subsidies aan de kopers van een elektrische auto. China controleert driekwart van de wereldwijde batterijproductiecapaciteit en ook nog eens de helft van de grondstoffen die nodig zijn om oplaadbare batterijen te produceren.

BYD ontvangt bovendien beduidend meer aankooppremies in vergelijking met andere Chinese  of buitenlandse merken die in China elektrische auto’s produceren zoals BMW, Dacia, Tesla of Volkswagen.

Zwart op wit

Dat landen hand- en spandiensten verlenen aan bedrijven die op hun grondgebied industriële activiteiten ontplooien, is niet nieuw. In het geval van China liggen de subsidies evenwel drie tot negen maal hoger dan in andere OESO-landen. Met name ondernemingen die groene technologieën ontwikkelen, ontvangen grote financiële steun in die mate dat er sprake is van illegale overheidssteun die leidt tot concurrentievervalsing.

Dat is mede een verklaring voor de explosieve groei van de Chinese batterijproducenten. Die illegale overheidssteun zorgt ervoor dat de batterijen Made in China goedkoper zijn dan die uit Japan of Zuid-Korea. CATL & Co hebben bovendien een overaanbod op de wereldmarkt gecreëerd waardoor de marktprijzen daalden.

Op het eerste zicht goed nieuws voor de Europese autoconstructeurs maar mooie liedjes duren nooit lang. Sinds de Chinese batterijproducenten de markt controleren, hebben zij de prijzen opnieuw verhoogd.   

Eens temeer hebben de Europese en Amerikaanse automerken het strategische denken en handelen van de Chinese overheid/bedrijven zwaar onderschat. In een geleide staatseconomie zoals de Chinese gaan politiek, industrie en handel hand in hand. In het kapitalistische westen  staan die met getrokken messen tegenover elkaar.

Verdeeldheid troef      

Ook de strijd tegen de illegale Chinese overheidssteun wordt in verdeelde slagorde gevoerd met de Europese Commissie aan de ene kant en enkele grote lidstaten én de autoconstructeurs aan de andere kant.

In een reactie op de vaststellingen en aanbevelingen van de onderzoekers van het Institute for The World Economy wil de Europese Commissie de Chinese overheid overtuigen om de steunmaatregelen in te trekken. Negeert Peking die vraag dreigt Europa importheffingen in de voeren.

Een woordvoerder van de Chinese Kamer van Koophandel voor de Import en Export van Machines en Elektronische Producten (CCCME) heeft al laten weten dat voornoemd onderzoek gebruikmaakt van vervalste en subjectieve informatie en niet representatief is voor de sector omdat het zich beperkt tot BYD, Geely, MG en Saic.   

CCCME wijst er ook fijntjes op dat met name Duitsland en Frankrijk maar ook BMW en Mercedes importheffingen afwijzen. Begrijpelijk. Importheffingen op auto’s en onderdelen uit China impliceert dat de BMW iX3, de elektrische MINI en SMART die enkel in China worden geproduceerd in Europa fors duurder zullen worden.

In het geval van Mercedes spelen nog andere factoren een rol. Het oudste nog bestaande automerk is voor 20 procent eigendom van twee grote Chinese aandeelhouders die zelf ook auto’s produceren. Van Geely en BAIC is geweten dat zij een dikke vinger in de pap hebben wanneer het industrieel en commercieel beleid van Mercedes in Stuttgart op de agenda staan.

Het ergste wat de Europese automerken kan overkomen is een handelsstop met China. Zonder invoer van onderdelen uit China staan de productiebanden in Europa binnen een paar dagen  compleet stil en stopt ook de uitvoer van luxewagens vanuit Duitsland naar China.

Zo’n situatie zou dat dramatische gevolgen hebben voor de premiummerken BMW en Mercedes die 30 procent van hun omzet én winst in China realiseren. In het geval van Audi, Porsche en Volkswagen gaat het zelfs om 40 procent.

De Duitse merken willen geen gehannes met de Chinese overheid en dat geldt ook voor de Duitse regering. Dat blijkt uit de echo’s die wij hebben opgevangen na afloop van het officieel staatsbezoek van de Duitse kanselier Olaf Scholz aan de Chinese president Xi Jinping, één week voor het begin van de Beijing Motor Show. Scholz was vergezeld door de topmanagers van de Duitse automerken die voor een keer op één lijn staan met de regering.  

Deze week is een ontmoeting gepland tussen de Chinese president en zijn Franse ambtsgenoot Emmanuel Macron. Ook die zal in de eerste plaats de belangen verdedigen van de Franse automerken. Die zijn veel minder sterk vertegenwoordigd op de Chinese markt maar het gerucht doet de ronde dat enkele Franse automerken interesse hebben om de sales- en aftersalesactiviteiten van niet nader genoemde Chinese merken in Europa voor hun rekening te nemen.

Dat de verkoop van Chinese auto’s in Europa niet van de grond komt, heeft er vooral mee te maken dat de Chinese merken niet vertrouwd zijn met de eigenheden van de Europese markt. Zij slagen er voorlopig niet in een dealernet of alternatief systeem uit te bouwen. In Antwerpen, Rotterdam en andere Europese havens wachten intussen tienduizenden gloednieuwe en betaalbare Chinese auto’s op een koper. 

Europese Commissie komt te laat

Volgens de logica der dingen zou de Europese Commissie voornoemd onderzoek aangrijpen om meteen te gaan onderhandelen met de Chinese regering over de illegale overheidssteun aan BYD & Co. De waarheid is dat de Europese Commissie zich eens temeer de kaas van het brood heeft laten nemen door de Duitse regering met in haar spoor de Duitse automerken.

China ziet het graag gebeuren, hoe groter de politieke verdeeldheid in Europa hoe kleiner de kans dat Europa een vuist kan maken. En hoe groter de kans dat onze afhankelijkheid van China nog groter wordt.

In de aanloop naar de opening van de Beijing Motor Show raakte immers bekend dat Mercedes zijn samenwerking met Geely en BAIC opdrijft, dat VW en Audi nog nauwer gaan samenwerken met Xpeng en SAIC en dat BMW Group overweegt om zijn productiecapaciteit in China uit te breiden.

Minder goed nieuws kwam er van de kant van Volkswagen. Dat blijkt jarenlang te zijn gehackt door Chinese cyberspionnen die waardevolle informatie over specifieke technologische systemen en toepassingen te hebben doorgespeeld aan niet nader genoemde Chinese autoconstructeurs. Aan gespreksthema’s geen gebrek dus op de Beijing Motor Show die plaatsvindt van 24 april tot 4 mei. Wordt vervolgd.