Ariël Sharon overleden: Portret van ‘De Leeuw van God’

Met het overlijden van oud-premier Ariël Sharon verliest de staat Israël een van zijn grootste iconen.

Ariël Sharon, de overleden ex-premier van Israël, werd in 1928 als Ariël Scheinermann geboren in de Joodse nederzetting Kfar Malal. Zijn ouders waren hoogopgeleide zionisten van Wit-Russische komaf, die elkaar in Georgië hadden leren kennen aan de universiteit van Tbilisi. Op de vlucht voor het Rode Leger waren ze begin de jaren ’20 geëmigreerd naar het Britse mandaatgebied Palestina.

Omstreden legerleider

Op 14-jarige leeftijd sloot Sharon zich aan bij de Hagana, een zionistisch-Joodse paramilitaire organisatie die als de voorloper geldt van het huidige Israëlische leger. Aan het begin van de Onafhankelijkheidsoorlog leidde de 20-jarige Sharon al een infanteriecompagnie.

Vanaf 1953 kwam Sharon aan het hoofd te staan van een elite-eenheid, die vergeldingsacties uitvoerde tegen Arabieren. Bij een van die omstreden acties in Qibya op de Westelijke Jordaanoever werden 69 Palestijnen omgebracht als vergelding voor de moord op drie Israëliërs.

Tijdens de Suezcrisis van 1956 stond Sharon aan het hoofd van een parachute-eenheid. Hij voerde bij die campagne op eigen houtje een aanval uit op de Mitla-pas in de Sinaï. Daarbij kwamen 38 Israëlische soldaten om. Sharon werd achteraf beschuldigd van insubordinatie.

Nationale held

Het Mitla-incident heeft de militaire carrière van Sharon een tijdlang geschaad. Toch had hij ten tijde van de Zesdaagse Oorlog in 1967 al de rang van generaal-majoor bereikt in het Israëlische leger. Als bevelhebber van een pantserdivisie won hij toen de slag bij Abu-Ageila.

In 1973 keerde hij het tij in de Jom Kippoeroorlog. Na enkele successen van het Egyptische leger slaagde Sharon erin om een bruggenhoofd te vormen op de westelijke oever van het Suezkanaal. Sinds dat optreden wordt de legerleider door veel Israëli’s beschouwd als een oorlogsheld. Sinds die militaire successen staat Sharon in Israël bekend als de ‘Leeuw van God’, de oorspronkelijke betekenis van zijn voornaam Ariël.

Overstap naar de politiek

In datzelfde jaar werd Sharon als parlementslid verkozen voor de rechtse Likoed-partij. Niet lang daarna stapte hij echter uit de politiek om weer in actieve dienst te kunnen gaan. Vervolgens werd hij door premier Yitzhak Rabin benoemd tot veiligheidsadviseur.

In 1977 nam Sharon opnieuw deel aan de parlementsverkiezingen met een eigen lijst, die twee zetels haalde in de Knesset. Gelijk na de verkiezingen fuseerde zijn partij met Likoed en werd hij minister van Landbouw in de eerste regering van Menachem Begin. Tijdens die termijn sloot Sharon een samenwerkingsverband met Egypte en stichtte hij meer dan zestig nieuwe nederzettingen.

Sabra en Shatila

In 1981 werd Sharon door Begin benoemd tot minister van Defensie. Een jaar later viel Israël buurland Libanon binnen om er de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO te verdrijven. Onder de ministeriële verantwoordelijkheid van Sharon vonden toen de bloedbaden plaats in de vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Daarbij vermoordden Libanees-christelijke milities 800 à 3.500 Palestijnen als vergelding voor de moord op de Libanese president Bachir Gemayel.

Naar aanleiding van de slachtpartijen trad Sharon tegen zijn zin af als minister van Defensie. Hij bleef weliswaar actief in de regering als minister zonder portefeuille. In de jaren ’80 en ’90 was hij minister van Handel, Huisvesting, Watervoorziening en Buitenlandse Zaken in regeringen van Shimon Peres, Yitzhak Shamir en Benjamin Netanyahu. Van 1999 tot 2000 was hij voorzitter van Likoed.

De bloedbaden in Sabra en Shatila zijn Sharon altijd blijven achtervolgen. Toen in ons land de genocidewet werd verruimd onder paars, leidde dat in 2002 tot een aanklacht tegen Sharon. Mede vanwege die aanklacht werd de wet in augustus 2003 gewijzigd.

Premier

In 2001 werd Sharon verkozen tot premier van Israël. Zijn bezoek aan de Tempelberg tijdens de daaraan voorafgaande verkiezingscampagne was de aanleiding voor de Tweede Intifada. Hij won de verkiezingen op het thema veiligheid.

Gedurende zijn premierschap begon Sharon met de bouw van een controversieel veiligheidshek om Palestijnse zelfmoordterroristen te weren. Bij onderhandelingen met de Palestijnen wees hij ook resoluut de toenmalige Palestijnse president Yasser Arafat af als gesprekspartner.

Gazaplan

In 2004 publiceerde hij een vredesplan voor Israëlische terugtrekking uit de Gazastrook. Israël zou volgens dat plan ook vier nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever moeten afstaan aan de Palestijnen. Hetzelfde plan voorzag echter ook de annexatie door Israël van zes Joodse nederzettingen in Palestijns gebied.

Ondanks hevig protest beval Sharon in 2005 de eenzijdige terugtrekking van Israëlische troepen uit Gaza. Die beslissing stuitte op zoveel weerstand binnen zijn eigen partij Likoed dat hij in hetzelfde jaar de nieuwe centrumpartij Kadima uit de grond stampte. In opiniepeilingen behaalde die partij toen zo’n 40 procent van de stemmen.

Coma

In december 2005 kreeg Sharon echter een lichte beroerte. Een maand later kreeg hij ook nog eens een ernstige hersenbloeding, waardoor hij in een diepe coma belandde. In april 2006 besloot de Israëlische regering om het premierschap van Sharon te beëindigen. Hij werd opgevolgd door zijn partijgenoot Ehud Olmert. (YD)