Arbeidseconoom Stijn Baert: ‘Een diploma zal alleen maar belangrijker worden’

Voor de Universiteit Van Vlaanderen staat professor Stijn Baert, arbeidseconoom aan de UGent, staat in deze blokperiode stil bij de tijd en moeite die studenten steken in het behalen van een diploma.

Welk diploma is de beste investering van je tijd en geld?

Stijn Baert: Als je een top-10 opmaakt van starterslonen, dan wordt die heel sterk gedomineerd door Master-opleidingen die vijf jaar of meer duren. Hoe de enquête ook opgemaakt is, wie geneeskunde of burgerlijk ingenieur gestudeerd heeft, zit bijna altijd in de top-3. Aangezien burgerlijk ingenieur minder lang duurt, is dat, zuiver financieel gesproken, dus een topkeuze.

Onder de opleidingen van 4 jaar, zie je industrieel ingenieur, economische wetenschappen (EW) en toegepaste economische wetenschappen (TEW) vaak terugkeren als opleidingen die het beste startersloon geven. Bij de professionele bachelors (van drie jaar) doen sommige STEM-opleidingen (Science, Technology, Engineering en Mathematics) het dan weer heel goed. Van een professionele bachelor ICT had Emiel Goelen zaliger in Op De Koop Toe op de VRT vast gezegd: “ook bij die opleiding krijg je veel waar voor je geld.”

Nu, starterslonen zijn altijd slechts gemiddelden. De keuzes die je zelf maakt, spelen ook een grote rol. Toen ik afstudeerde, was ik burgerlijk ingenieur én economist en toch koos ik voor het goede maar lang niet uitstekende loon van assistent (lacht). De verschillende keuzes die mannen en vrouwen met dezelfde diploma’s maken, verklaren trouwens mee de loonkloof tussen beide op de arbeidsmarkt.

Wordt een diploma meer of minder belangrijk door de coronacrisis?

Baert: Het is altijd moeilijk om de toekomst te voorspellen, maar hier ben ik zeker van mijn stuk. Een diploma zal alleen maar belangrijker worden.

Op korte termijn gaan we vermoedelijk een tijdje door een economische crisis. Dat wil zeggen: minder vacatures en meer werkzoekenden. Werkgevers zullen dus meer kandidaten hebben om uit te kiezen. En dan weten we uit eerder onderzoek dat het dan typisch degene met het hoogste diploma zijn die het halen.

In dat eerder onderzoek stuurden we fictieve sollicitaties uit naar echte Vlaamse vacatures met een Professionele bachelor als (minimum)vereiste. Beide kandidaten die naar eenzelfde vacature werden uitgezonden beschikten over deze Bachelor en hadden verder gelijkaardige kenmerken. Op een lukrake manier werd één van beide kandidaten een extra Masterdiploma in het verlengde van die Bachelor gegeven. Wel, hoewel de Master-kandidaten konden gezien worden als “overgekwalificeerd” genoten ze toch duidelijk de voorkeur van werkgevers. Ze kregen ongeveer 19 procent meer uitnodigingen voor een jobgesprek en, meer algemeen, 11 procent meer positieve reacties dan “adequaat gekwalificeerde” Bachelor-kandidaten.

En op lange termijn?

Baert: Op langere termijn zal de digitalisering, robotisering en automatisering van onze economie zich verder zetten. Sommige studies geven aan dat vooral laaggeschoolde arbeid daardoor zal verdwijnen. Andere geloven in polarisatie, wat wil zeggen dat vooral middengeschoolde arbeid zal geautomatiseerd worden. Nu, ook dan kan het nog steeds zijn dat vooral kortgeschoolden de prijs betalen, wanneer middengeschoolde personen een trede zakken op de jobladder en de laaggeschoolden eraf vallen.

De conclusie is telkens dezelfde: een goed diploma wordt steeds belangrijker. Hopelijk kan het studenten die voor hun laatste examens staan nog wat motiveren (lacht).

Wat zijn de belangrijke signalen die kunnen spelen naast het diploma?

Baert: Het is duidelijk dat zowel je “harde” als je “softe” vaardigheden een rol spelen. Zo zagen we in onderzoek dat een graad (onderscheiding of grote onderscheiding) vermelden op het cv de kans op een uitnodiging voor een jobinterview met ongeveer 8 procent verhoogde. Wie een duidelijk studentenengagement (in de studentenraad of het presidium) kon voorleggen, zag haar/zijn kansen met hetzelfde percentage stijgen. Wie beide troeven kon voorleggen, werd 13 procent vaker uitgenodigd (dan wie geen van beide opnam in het cv).

Een heel opmerkelijke bevinding in ons onderzoek was de waarde van vrijwilligerswerk voor je cv. Het ging dan om vrijwilligerswerk bij organisaties zoals Poverello en Stichting tegen Kanker. Wie dat kon voorleggen, maakte een enorme sprong in haar/zijn kansen op een jobgesprek. En wat meer is: als personen met een migratieachtergrond het vermeldden, zagen we etnische discriminatie bijna tot nul gereduceerd. In vervolgonderzoek legden we ook een link tussen vrijwilligerswerk en gezondheid. Ik zou dus zeggen, ook tegen studenten: denk aan jezelf, engageer je als vrijwilliger!