‘Antidepressiva worden vlot terugbetaald, waarom psychologische ondersteuning niet?’

‘Het blijft een merkwaardige vaststelling dat ondanks alle psychische problemen in onze samenleving, slechts 6 procent van het gezondheidszorgbudget besteed wordt aan de geestelijke gezondheidszorg’, schrijft Manu Keirse van de Gezinsbond. Hij pleit voor een algemene terugbetaling van psychologische zorg voor iedereen.

Als je je lichamelijk onwel voelt, ga je snel bij je huisarts langs. Meer nog, na een eventuele doorverwijzing of zelfs rechtstreeks, kun je bij een arts-specialist terecht voor behandeling van een lichamelijk ongemak. Als je daarentegen niet goed in je vel zit en je psychisch welbevinden in het gedrang komt, is de af te leggen weg niet zo duidelijk. In principe kun je bij diezelfde huisarts aankloppen. Maar meestal is deze niet de meest aangewezen persoon om je te helpen.

Om geestelijke gezondheidsproblemen aan te pakken zijn huisartsen minder opgeleid. Het is voor hen vaak niet mogelijk om binnen het tijdsbestek van een normale consultatie afdoende hulp te bieden. In dergelijk geval kan je beter beroep doen op een klinisch psycholoog. Tot nader order wordt psychologische zorg niet door de algemene ziekteverzekering terugbetaald, tenzij in enkele uitzonderlijke gevallen.

Psychologische zorg is daarom voor velen onbetaalbaar. Een andere uitweg is de psychiater. Maar wanneer er geen sprake is van een specifieke psychiatrische aandoening, is dat dan niet te ver gezocht? Bovendien is het, als dit al nodig zou zijn, niet evident om snel een psychiater te vinden waar je terechtkunt.

Nood aan psychologische bijstand groot

Steeds meer mensen hebben psychologische moeilijkheden. Ze kampen met angsten, vechten tegen een burn-out of ervaren te veel stress. Depressieve gevoelens steken de kop op, er doen zich relationele en/of familiale moeilijkheden voor. Mensen worden geconfronteerd met verdriet dat ze niet durven tonen en waarvoor ze onvoldoende ondersteuning vinden.

Het zijn moeilijke momenten in het leven, die zonder adequate hulp kunnen resulteren in langdurig en moeilijk te behandelen psychisch lijden. Als je met onverklaarbare koorts of lichamelijke pijn blijft rondlopen zonder daar iets aan te doen, kan dit eveneens leiden tot ernstige ziektes.

Pillen terugbetaald, adequate hulp niet

Het blijft een merkwaardige vaststelling dat ondanks alle psychische problemen in onze samenleving, slechts 6 procent van het gezondheidszorgbudget besteed wordt aan de geestelijke gezondheidszorg. Medicatie, zoals antidepressiva, wordt daarentegen vlot terugbetaald. Het mag dan ook niet verwonderen dat er bij geestelijke gezondheidsproblemen vaak naar die medicatie wordt gegrepen. De meerderheid van ouderen in de woonzorgcentra bijvoorbeeld krijgen psychofarmaca voorgeschreven. Rouwen om een overleden partner, verdriet omwille van het achterlaten van de vertrouwde omgeving of neerslachtigheid door het verlies van gezondheid en zelfstandigheid, krijgen vaak ten onrechte het label depressie.

Voor deze psychiatrische stoornis is er immers een terugbetaalde behandeling voorhanden: medicatie. Psychologische ondersteuning is minder beschikbaar, wordt tot nader order niet terugbetaald en is bijgevolg geen frequent voorgeschreven behandeling.

Terugbetaling rendeert

Is de terugbetaling van psychologische zorg en ondersteuning voor de samenleving echt financieel onhaalbaar? Volgens de ziekteverzekering liggen mentale gezondheidsproblemen aan de basis van de helft tot een derde van de aanvragen voor een invaliditeitsuitkering. Uit de gezondheidsenquête 2013 blijkt dat een derde van de bevolking ouder dan 15 jaar zich gestresseerd, gespannen, ongelukkig of gedeprimeerd voelt. Zestien procent verklaart psychofarmaca te hebben genomen in de twee weken voorafgaand aan het interview.

Mensen uit achtergestelde sociale groepen hebben in het algemeen meer psychologische problemen, maar ontbreken de financiële middelen om adequate ondersteuning te betalen. Ons land heeft een record aantal zelfdodingen, met een jaarlijks sterftecijfer van 17,4 per 100.000 inwoners tegenover 10,6 in de Europese Unie. Het gaat dus niet goed met de geestelijke gezondheid van de bevolking. Veel problemen zijn echter toe te schrijven aan “moeilijke momenten” of “levensproblemen” die kunnen worden opgelost met kortdurende en gerichte ondersteuning. Meestal zijn het geen echte ziektebeelden waarop een etiket kan worden geplakt en die langdurige interventies vereisen.

Een samenleving die werkt aan een veilig fundament pakt problemen van in het begin aan en laat ze niet escaleren. Snel en efficiënt ingrijpen van bij de start voorkomt onnodige uitgaven voor latere inadequate interventies, overbodige medicatie, werkverzuim en invaliditeit.

Wat gezinnen willen

Met een petitie met 15.000 handtekeningen vroeg de Gezinsbond vorig jaar aan minister van Volksgezondheid Maggie De Block een duidelijk engagement om de terugbetaling van psychologische begeleiding via de verplichte ziekteverzekering te realiseren vanaf januari 2017.

Gezinnen zien geestelijke en somatische gezondheidszorg als één zorg. Iemand met een geestelijk gezondheidsprobleem moet bij een psycholoog kunnen binnenstappen, zoals iemand een huisarts kan raadplegen voor een lichamelijk probleem. Maar de kostprijs voor psychologische zorg loopt nu snel op. Daarom vraagt de gezinsorganisatie een algemene en billijke terugbetaling van psychologische zorg voor iedereen via het systeem van de automatische algemene derdebetaler. Wanneer mensen zorg niet langer hoeven uit te stellen omwille van financiële redenen zal in vele gevallen een escalatie van de problemen én duurdere meer ingrijpende zorg vermeden worden. De minister heeft te kennen gegeven dat ze hier werk wil van maken. De Gezinsbond houdt dit nauwlettend in het oog.

Manu Keirse Manu Keirse is expert in het begeleiden van rouw- en verlieservaringen en gezinspolitiek secretaris van de Gezinsbond.