‘Als ouders horen dat scholen thuistaal respecteren, zullen ze meer vertrouwen hebben in het onderwijs’

‘Het GO! neemt een moedige beslissing om resoluut te kiezen voor een positieve aanpak van meertaligheid’, schrijft’, schrijft Landry Mawungu van het Minderhedenforum. Hij hoopt dat andere onderwijsnetten dezelfde richting uitgaan.

Het gemeenschapsonderwijs laat zien dat op school pedagogische redenen voorrang moeten krijgen op politieke overwegingen gebaseerd op een ‘eng integratiedenken’. Het is belangrijk dat scholen werken aan een veilig leer-en leefklimaat. Met een bestraffende aanpak gaat dit niet. Zeker niet bij kleuters bijvoorbeeld. Hoe kan een anderstalig kind dat net op school komt, zich veilig voelen om zich te uiten als het hoort dat het dit enkel in het Nederlands mag doen, een taal dat het op dat ogenblik nog niet kent. Anderstalige kleuters gaan dichtklappen bij een bestraffende aanpak en eigenlijk willen we juist dat ze taalvaardiger worden.

Taalvaardig worden in het Nederlands zonder een woord te kunnen uiten in een taal die ze wel al kennen, is heel moeilijk. Door bang te worden van een kleuterjuf of -meester wordt de hechte band met deze voorbeeldfiguur ook niet bevorderd. Gelukkig gaat het er al in veel kleuterscholen anders aan toe. Er is een vertrouwensband en een warme en veilig leer-en leefklimaat zodat anderstalige kleuters taalvaardiger worden, ook in het Nederlands.

Deel hun meertalig kapitaal op de schoolbanken

Om leerlingen in het lager onderwijs meer betrokken te krijgen bij het onderwijsgebeuren, kunnen scholen op bepaalde momenten een thuistaal aan bod laten komen. Dit kan bijvoorbeeld door kinderen zelf aan het woord te laten over iets in hun thuistaal. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat leraren zelf allerlei talen gaan leren. Dit is ook niet haalbaar in klassen waar er meer dan 10 verschillende talen worden gesproken. We pleiten eerder voor een gerichte en weldoordachte aanpak om leerlingen en ouders de kans te geven hun meertalig kapitaal te laten delen op school. Onderzoek van prof. Jim Cummins uit Canada over meertaligheid op school en schoolloopbanen van kansarme en anderstalige leerlingen toont aan dat het bevorderen van een leescultuur cruciaal is. We zien dat onze lidorganisaties die met anderstalige ouders werken, meer activiteiten opzetten om te lezen en voorlezen in het Nederlands en in andere talen. Ook scholen spelen hier meer op in en organiseren voorleesmomenten met de anderstalige ouders.

Taal hoeft geen uitsluiting te veroorzaken

In het secundair onderwijs lijkt het dat scholen zich vooral zorgen maken rond groepsvorming van leerlingen en de rol die een gemeenschappelijke taal hierin speelt. Taal kan inderdaad uitsluiting veroorzaken, maar er zijn zeker nog andere factoren die leiden tot groepsvorming bij leerlingen. Taal is zeker niet de enige factor, scholen moeten zich daar niet op blind staren. Gedragsregels over een beleefd taalgebruik zijn zeker nodig om die uitsluiting door taal te vermijden. Indien er anderstalige nieuwkomers in de klas zitten, zal het zeker belangrijk zijn dat er een medeleerling die een gemeenschappelijke andere taal kent, af en toe kan vertalen zodat de anderstalige nieuwkomers niet totaal verweesd achter blijft.

Om de taalvaardigheid Nederlands te verhogen, is het belangrijk dat alle leraren – niet enkel de leraren Nederlands -aandacht hebben voor taalontwikkelend lesgeven. Indien er op een secundaire school ruimte is om een leerling trots te laten zijn op zijn/haar talenkennis dan zal de betrokkenheid en het welbevinden verhogen. Bovendien verhoogt dit de motivatie en de inzet voor studies. Anderstalige leerlingen hebben nu vaak het gevoel dat ze vooral als leerlingen met taalachterstand worden bekeken. Scholen werken al aan het ontdekken van talenten en competenties in de vorm van portfolio’s en projecten. De waardering van meertalige talenten en competenties van anderstalige leerlingen mogen hierbij niet ontbreken. Secundaire scholen hebben zeker nog veel ondersteuning nodig om op een positieve manier met meertaligheid om te gaan.

De rol van de ouders

Het GO! en de andere onderwijsnetten zullen dus veel werk hebben. Vanuit het Minderhedenforum willen we alvast meehelpen om interessante praktijken te helpen verspreiden via onze lidorganisaties en federaties. Ouders komen met veel verhalen over de aanpak van taaldiversiteit op school. Wij willen hen graag informeren over hoe scholen hier positief mee kunnen omgaan. Ouders die horen dat scholen respect tonen voor hun thuistaal, gaan meer vertrouwen hebben in het onderwijs. Ze gaan zichzelf ook meer inzetten om goede contacten te hebben met de leraren en directie van de school van hun kind(eren). En ook meer gemotiveerd zijn om zelf beter Nederlands te leren om de schoolloopbaan van hun kind op te volgen.

Dit is voor het Minderhedenforum heel belangrijk: wij willen dat de inspanningen van anderstalige ouders om Nederlands te leren gewaardeerd worden. Belangrijk is het om in te zien dat ouders hun best doen, maar dat het niet altijd lukt om perfect Nederlands te leren. Soms is een gesprek in een andere taal nodig om de boodschap van de school beter te begrijpen en daar gepast op te reageren. Een pragmatisch, flexibel taalbeleid naar ouders toe is cruciaal voor een goede ouderbetrokkenheid.

Ik ben er van overtuigd dat iedereen wil dat anderstalige leerlingen vlot Nederlands leren. Maar dat sluit geen positieve houding uit tegenover meertaligheid. Het geeft een signaal van respect voor ieders zijn achtergrond.

Landry Mawungu

Directeur van het Minderhedenforum

Het Minderhedenforum vertegenwoordigt etnisch-culturele verenigingen in Vlaanderen en Brussel en geeft mensen met een migratie achtergrond een stem.