‘Als liberalen zoals Bouchez voorstellen om een basisinkomen in te voeren, is het dubbel opletten’

‘Het basisinkomen bestaat in geen enkel land en daar is een reden voor: niemand kan het zich permitteren. België al helemaal niet’, schrijft senior writer Ewald Pironet.

Je weet dat de verkiezingscampagne begonnen is als de regering broodnodige beslissingen voor zich uit schuift, de partij van de premier een partijcongres houdt en de andere regeringspartijen allerlei lekkers voorstellen om de mensen te plezieren.

Dat is nu het geval. We moeten niet verwachten dat de regering onder leiding van Alexander De Croo (Open VLD) nog zal zorgen voor de noodzakelijke fiscale vereenvoudiging, de hervorming van de pensioenen of het aanpakken van de financiering van onze gezondheidszorg. Het Open VLD-congres van afgelopen weekend moet straks zowaar uitmonden in een ideologische herbronning en een nieuwe naam. En aan ballonnen vol beloften dezer dagen ook geen gebrek, zoals het invoeren van een basisinkomen, dat zowel MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez als zijn PS-evenknie Paul Magnette voorstelden.

Al meer dan 25 jaar wordt er geleurd met het idee van een basisinkomen: de overheid moet iedereen, individueel en levenslang, een vast bedrag geven, zonder voorwaarden en ongeacht hoeveel hij of zij verdient. Wie kan er iets op tegen hebben dat er maandelijks pakweg 1000 euro op zijn rekening gestort wordt, zonder dat daar enige prestatie tegenover hoeft te staan?

Een klein detail is hoe dat zal worden gefinancierd. Er zijn 7 miljoen Belgen tussen 18 en 65 jaar en nog eens 2,2 miljoen ouder dan 65 jaar. Stel dat ze allemaal 1000 euro per maand krijgen, dan kost dat 110 miljard euro per jaar. Als je aan de 2,3 miljoen Belgen onder de 18 jaar ook 1000 euro geeft, komt de totale factuur op 137 miljard. Dat is bijna een derde van ons bruto binnenlands product (bbp), de optelsom van alle waarde die in één jaar tijd in ons land wordt gecreëerd. Een basisinkomen is dan ook onbetaalbaar.

Als liberalen zoals Bouchez voorstellen om een basisinkomen in te voeren, is het dubbel opletten, want dat gaat bij hen altijd gepaard met drastische ingrepen in de sociale zekerheid, ook al zwijgen ze daar meestal over. Maar zelfs als je bijvoorbeeld de pensioenen en werkloosheidsuitkeringen volledig schrapt, kom je nog steeds meer dan 50 miljard euro te kort om het basis inkomen te financieren.

Magnette vindt een basisinkomen voor iedereen geen goed idee. Hij wijst erop dat het gepaard zou gaan met sociale afbraak en vindt tegelijkertijd 1000 euro ruim onvoldoende, want dat ligt ver onder de armoedegrens. Maar hij wil niet achterblijven bij Bouchez en stelt voor om alle jongeren tussen 18 en 25 jaar een basisinkomen te geven. Dat gaat om afgerond 1 miljoen mensen. Een bedrag noemde hij niet, maar stel dat je hen 1000 euro per maand geeft – wat Magnette dus te weinig vindt – dan kost dat de overheid jaarlijks 12 miljard euro. Nog altijd een gigantisch bedrag.

Het basisinkomen bestaat in geen enkel land en daar is een reden voor: niemand kan het zich permitteren. België al helemaal niet. Uit de vooruitzichten waar het Internationaal Monetair Fonds (IMF) vorige week mee kwam, blijkt dat België met een verwacht tekort van 5,4 procent van het bbp in 2027 het grootste tekort zal hebben van alle industrielanden. Ter vergelijking: Frankrijk zou uitkomen op een tekort van 3,3 procent van het bbp, Nederland min 0,8 procent, Duitsland heeft een overschot. En dit beschamende cijfer voor ons land is nog zonder rekening te houden met een basisinkomen. Het illustreert de lichtzinnigheid van het voorstel van de Franstalige regeringspartijen MR en PS.

Maar ach, wie ligt nog wakker van onze overheidsfinanciën? Zelfs Open VLD niet, dat met Eva De Bleeker toch de staatssecretaris voor Begroting levert. Het is een zorg voor later, voor onze kinderen en kleinkinderen. Een nieuwe naam verzinnen voor een partij die minder dan 10 procent van de stemmen dreigt te halen, is veel belangrijker. Nog een ballon lichter dan lucht.