‘Als Jo Vandeurzen zijn hervorming wil redden, heeft hij nog één kans’

Vlaams parlementslid Bart Van Malderen (SP.A) heeft geen goed oog in de geplande persoonsvolgende financiering van personen met een handicap.

Mensen met een beperking ervaren nog altijd onnodige, achterhaalde en vooral onrechtvaardige drempels om volwaardig deel uit te maken van onze samenleving. Of het nu gaat over de falende dienstverlening en lange wachttijden voor gezinnen die verhoogd kindergeld aanvragen. Of over de groeiende wachtlijsten voor een persoonlijk assistentiebudget, waardoor alleen al in Antwerpen enkele tientallen jongeren met een zware handicap elke dag thuis zitten, zonder scholing, zonder begeleiding. Of over de frustrerende zoektocht naar werk op een arbeidsmarkt die 60% van de mensen met een beperking uitsluit. Het VN-verdrag dat België onderschreef om die drempels weg te werken, blijft tien jaar na datum dode letter.

Geen wonder dus dat velen in Vlaanderen reikhalzend uit keken naar de grote hervorming van minister Vandeurzen. De ‘persoonsvolgende financiering’ of PVF, houterig Vlaams overheidsjargon voor het simpele idee dat het geld voortaan naar de persoon in kwestie zou gaan in plaats van naar een zorgvoorziening, spreekt dan ook tot de verbeelding van velen. Een garantie op kwaliteitsvolle, gepaste zorg, geregisseerd door de persoon met een beperking zelf die autonoom zou kunnen beslissen over het hem toegewezen budget. Een budget op maat van de intrinsieke beperkingen die mensen ervaren, van hun toekomstplannen, maar ook in functie van de draagkracht van de aanwezige mantelzorg. Weg met de wachtlijsten. Weg met louter aanbodgestuurde zorg. Hoera voor een algemene mobilisering van de samenleving en de zorgsector om elke persoon met een beperking een volwaardige plek onder de zon te geven.

Voorzieningen, gebruikers en vakbonden schaarden zich achter de hervorming, zowat iedereen die van ver of dichtbij met de sector te maken heeft was het ermee eens. Het contrast met de crisissfeer waarin we amper twee maanden na de invoering van de PVF zitten, kan niet groter zijn. Vakbonden trekken aan de alarmbel vanwege dreigend jobverlies. Voorzieningen gaan naar de Raad van State tegen de scheefgetrokken financiering. Meer dan 1.000 ouders sturen een klachtenbrief naar de minister. We zien een draagvlak sneller smelten dan sneeuw in de volle zomerzon.

Om problemen vragen

Opvallend: niemand keert zich tegen het principe, wel tegen de manier waarop de minister er uitvoering aan geeft. Zelf doet hij kritiek nu eens af als veranderingsstress, dan weer wijt hij hem aan kinderziekten. Helaas, de problemen zijn structureel en komen voort uit foute politieke keuzes. Minderjarigen zijn uitgesloten, terwijl de wachttijden voor een persoonlijk assistentiebudget voor die groep te lang blijven. Historisch gegroeide verschillen in financiering tussen voorzieningen worden niet alleen behouden maar zelfs op scherp gesteld, met gevolgen voor de tewerkstelling en dus ook voor de opvangcapaciteit van de gehele sector.

Eerdere signalen over de onderfinanciering van de operatie werden in de wind geslagen. Het budget dat iemand ter beschikking krijgt, wordt immers berekend op basis van de zorg die ze in het oude systeem kregen. In een sector die al decennia kampt met tekorten, is dat vragen om problemen. Voorzieningen hebben vaak creatief gewerkt met de schaarse middelen om zo veel mogelijke mensen te kunnen helpen, ook als die hulp niet helemaal adequaat was. Ouders en mantelzorger zijn vaak in het rood gegaan in de hoop op een beter perspectief. Voor de bijkomende vragen is geen budget voorzien.

Als minister Vandeurzen zijn hervorming wil redden, heeft hij nog één kans. Alleen als hij de komende dagen intens en met open geest overlegt met alle stakeholders en ook effectief luistert kan hij de ongerustheid wegnemen. Een nieuw perspectief bieden en de centen ervoor op tafel leggen. De taskforce die hij in het leven heeft geroepen om tegen de zomer met antwoorden te komen op hun verzuchtingen, zal immers hopeloos te laat komen. De problemen zijn gekend, de antwoorden ook.