‘Als iedereen volgens de eigen gewoontes moet kunnen leven, is er van samenleven geen sprake meer’

Unia heeft kritiek op de Brusselse schepen van burgerlijke stand aangezien hij weigert een aantal huwelijken te sluiten omdat de echtgenote hem om religieuze redenen geen hand wil schudden. ‘Staan geloofsovertuigingen boven algemeen geaccepteerde beleefdheidsnormen’, vraagt Liesbeth Homans zich af.

Om harmonieus te kunnen samenleven, gelden er gedragsregels in onze openbare ruimtes die door iedereen gerespecteerd moeten worden. De hand schudden – een beleefdheidsgebruik – is zo een gedragsregel. Ik ben het dan ook helemaal niet eens met de kritiek van Unia op de Brusselse schepen die weigert huwelijken te voltrekken van wie hem de hand niet wil schudden.

Deze week raakte bekend dat de Brusselse schepen van Burgerlijke Stand een aantal huwelijken weigerde te voltrekken omdat de bruid hem uit geloofsovertuiging geen hand wou schudden. Of dat nu juridisch zijn goed recht is, daar spreek ik me niet over uit. Waar ik me meer zorgen over maak, is dat Unia, die voor gelijke kansen zou moeten vechten, er geen graten in ziet dat geloofsovertuigingen boven de algemeen geaccepteerde -in dit geval- beleefdheidsnormen staan. Samenleven in diversiteit kan pas als er een gedeeld kader is van normen en waarden. Ook sociale normen en beleefdheidsgebruiken behoren daartoe. In westerse landen is de hand schudden nu eenmaal een teken van respect en vriendelijkheid.

Door toe te staan dat eenieder zijn of haar gewoonteregels ten allen tijde kan laten gelden, zorg je er al dan niet gewild voor dat mensen minder kansen krijgen. Eenvoudige gedragsregels hebben soms een grotere impact op het samenleven dan grote principes. Als men al weigert een hand te schudden – en dat geldt zowel voor mannen als vrouwen – terwijl dit een algemeen aanvaard westers gebruik is, dat getuigt van respect, zal de kans voor deze persoon op een diepere interactie met anderen kleiner zijn en zullen eventuele vooroordelen nog worden versterkt. Een vrouw die de hand van een mannelijke schepen weigert te schudden, zal ook de hand van een mannelijke werkgever weigeren te schudden. Ik acht de kans zeer klein dat zij zal aangeworven worden. Het getuigt immers van een onwetendheid of onwelwillendheid ten aanzien van westerse sociale normen en waarden.

Als Unia dus echt meent dat er geen algemeen geldende regels bestaan, dan kiest ze voor een maatschappij met minder kansen. Ook opvallend in haar visie is dat respect voor gewoontegebruiken blijkbaar maar in één richting werkt.

De Brusselse schepen krijgt daarenboven door Unia het etiket etnocentrist opgeplakt want ‘hij kijkt naar zijn eigen cultuur’. Eigenlijk heet hij bekrompen te zijn, terwijl zijn houding er net voor zal zorgen dat die ‘verfoeide’ eigen cultuur de mevrouw (én mijnheer) die hij voor zich in de trouwzaal krijgt veel sneller zal opnemen en ze verder alle kansen zal geven om hun eigenheid te blijven beleven.

Neen, geef mij dan maar de visie die ik donderdagavond in het Nederlandse tv-programma Danny in Arabistan hoorde. Een jonge in Dubai wonende Arabier zei daar onomwonden dat hij helemaal niet verwachte dat wanneer hij in Europa zou gaan wonen, zijn eigen cultuur onvoorwaardelijk te kunnen blijven beleven. Ieder land moet fier zijn op de eigen cultuur en identiteit en dit trachten te behouden, wist hij te vertellen. Allesbehalve een bekrompen mening, lijkt me, die er juist voor zal zorgen dat samenleven mogelijk blijft.

Ik vind dat het weigeren van een hand niet alleen indruist tegen het principe van een samenleven in diversiteit, maar in dit specifieke geval ook een teken aan de wand is van een nog groter en gevaarlijker probleem, nl. het religieus extremistisch gedachtegoed.

Op 18 oktober 2016 schreef Brahim Laytouss een opiniestuk over het handenschuddengebruik in de Koran. Hij concludeerde dat een vrouw die een man de hand schudt geen probleem is gezien het geen seksuele connotatie heeft en een gebruik van begroeting en een blijk van respect is. Ik concludeer dat moslims die hier zich zo tegen verzetten toch wel een zeer fanatieke interpretatie aanhangen.

Als iedereen volgens zijn of haar eigen gewoontes, riten, enz. – moet kunnen leven, vrees ik dat er van samen leven nog weinig sprake zal zijn. Laat staan van gelijke kansen… .