‘Als iedereen nu eens een paar maanden zijn mond zou houden over ons onderwijs’

De voorbije week regende het weer nieuwe maatregelen, inzichten en ideeën voor het Vlaamse onderwijs. ‘Leerkrachten worden echt gek van die constante koerswijzigingen’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag. ‘Hoog tijd om het stof te laten neerdalen.’

‘Eerst heb ik de deur van mijn kantoor zo beheerst mogelijk dichtgetrokken. Vervolgens heb ik heel luid en lang gevloekt.’ Dat vertelde de directrice van een groot Vlaams college me afgelopen week. De reden van haar woede had nochtans goed nieuws moeten zijn. Nu het Grondwettelijk Hof de nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs heeft vernietigd, mogen de scholen van Katholiek Onderwijs Vlaanderen straks weer een viertal lesuren zelf invullen. Dat wil zeggen dat eerder afgevoerde vakken, zoals esthetica of plastische opvoeding, toch kunnen worden georganiseerd. Al kunnen scholen er ook voor kiezen om die uren te gebruiken voor praktijkvakken, STEM-projecten of extra lessen wiskunde of Nederlands. ‘Dat hou je toch niet voor mogelijk?’ zuchtte de directrice. ‘Bloed, zweet en tranen heeft het ons gekost om nieuwe lesroosters op te stellen, de leerkrachten artistieke vorming zoveel mogelijk aan boord te houden en het nieuwe vak MEAV (maatschappelijke, economische en artistieke vorming) te organiseren. En nu komen ze ons doodleuk vertellen dat alles gewoon bij het oude had kunnen blijven.’

Wat ze in haar school met de vrijgekomen uren zullen doen, weet de directrice nog niet. Zoals zoveel van haar collega’s heeft ze er even schoon genoeg van. Dat komt niet alleen door de lesuren die ze nu plots weer zelf mag invullen, maar ook door de grote onzekerheid van veel van haar leerkrachten. Wie lesgeeft in de derde graad heeft nog geen zicht op de lesinhouden voor volgend schooljaar en leerkrachten uit de tweede graad zullen misschien voor de derde keer op rij met andere leerplannen moeten werken. En dat terwijl ze binnenkort de handboeken en leerwerkboeken voor volgend schooljaar al moeten kiezen.

Niet alleen worden veel schooldirecteurs en leerkrachten gek van al die koerswijzigingen, ze ergeren zich ook te pletter aan de aanhoudende kritiek op hun werk en de stroom nieuwe inzichten en ideeën die dag na dag de media halen. Op dat vlak was het afgelopen week uitgesproken druk. Het begon met het onderwijsplan van CD&V, waarin weliswaar voor meer vrijheid voor leerkrachten wordt gepleit. Toen riep Conner Rousseau (Vooruit) – zonder zijn vinger op te steken – dat zijn partij de volgende minister van Onderwijs wil leveren. Ondertussen raakte bekend dat ze in Franstalig België de levensbeschouwelijke vakken willen afschaffen en bleek Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) dat best een bruikbaar idee te vinden voor het officiële onderwijs in Vlaanderen. Toen kwam er nog groen licht voor de centrale toetsen die de Vlaamse regering vanaf volgend jaar stapsgewijs wil invoeren voor het vierde en zesde leerjaar en het tweede en zesde jaar van het secundair onderwijs. Ook daar zullen leerkrachten en scholen zich straks aan moeten aanpassen.

‘Zodra leerkrachten hun lessen aan nieuwe leerdoelen of methoden hebben aangepast, moet het weer anders.’

Tussendoor werd natuurlijk weer moord en brand geschreeuwd over de dalende onderwijskwaliteit en over de zwakke punten van de lerarenopleiding, waar te weinig aandacht naar vakdidactiek zou gaan. Nu is het ontegensprekelijk zo dat ons onderwijs achteruitboert. Maar door daar de hele tijd op te hameren en hele maatregelen of halve voorstellen naar voren te schuiven, hebben scholen en leerkrachten amper nog houvast. Zodra ze hun lessen aan nieuwe leerdoelen of aangeprezen methoden hebben aangepast, moet het weer anders. En dat is op zijn zachtst gezegd weinig motiverend.

Even terug naar de vloekende directrice met wie deze column begon. ‘De laatste tijd denk ik soms dat ze beter van een wit blad zouden herbeginnen’, zegt ze. ‘Stuur al het onderwijspersoneel en alle kinderen een tijdje naar huis, denk eens heel goed hoe het onderwijs er zou moeten uitzien en roep ons pas terug als jullie helemaal zeker zijn wat jullie willen.’ Een beetje drastisch natuurlijk. Misschien moet iedereen die zijn brood niet in een school verdient om te beginnen maar eens tot het eind van dit schooljaar zijn mond te houden over het Vlaamse onderwijs. Even een paar maanden lang geen beslissingen, geen nieuwe inzichten en al helemaal geen enthousiaste voorstellen of ideeën. Dan zal het stof heel even kunnen neerdalen zodat leerkrachten – zonder zich zorgen te maken over wat er nu weer zal veranderen – het werk kunnen doen waar ze voor hebben gekozen: lesgeven. Misschien is dát wel een deel van het antwoord op de dalende onderwijskwaliteit.