Engeland is conservatief, Schotland is progressief. Die tegenstelling kan een belangrijke rol spelen wanneer er gestemd moet worden over het lidmaatschap van de Europese Unie, schrijft Jonas Naeyaert van de VVB.
De inwoners van Groot-Brittannië kunnen zich op 23 juni uitspreken in een referendum over het Britse lidmaatschap van de EU. Al lang zijn er eurokritische stemmen te horen op het eiland. Die worden vandaag vertolkt door figuren zoals Nigel Farage (United Kingdom Independence Party – een eurosceptische partij), maar werden evengoed 30 jaar geleden bij de populaire Britse premier Margaret Thatcher gehoord.
Recentelijk sprak partijgenoot van en in tegenspraak met David Cameron Boris Johnson zich uit voor een Brexit, of exit van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. Dat gebeurde nadat Cameron terug naar huis kwam met zijn EU-deal (Boris Jonhson is inmiddels een goede kennis van Bart De Wever overigens).
‘Welke invloed kan de stem van de Schotten hebben op de uitslag van het Brexit-referendum ?’
Wie goed oplet, merkt dat die eurokritische stemmen veelal rechtse stemmen zijn. Wie beter oplet, merkt dat het Engelse stemmen zijn. Onder het vraagstuk over het Britse EU-lidmaatschap ligt de communautaire breuklijn in het Verenigd Koninkrijk. Net zoals bij ons illustreren de meeste politieke vraagstukken maatschappelijke preferentieverschillen die parallel lopen met de grenzen tussen naties in het Verenigd Koninkrijk. In België loopt die grens tussen Vlamingen en Walen, in het Verenigd Koningrijk tussen Schotten en Engelsen. En de Schotten, die willen bij de EU blijven.
Progressief Schotland – conservatief Engeland
Polls laten blijken dat er een duidelijke discrepantie is tussen Engelsen en Schotten inzake EU-engagement. De Schotten zijn in het algemeen veel eurofieler. Maar het water tussen Engelsen en Schotten is veel dieper dan het EU-vraagstuk. De Schotten denken groener, zijn voorstander van immigratie en, in de woorden van Nicola Sturgeon (Schots minister-president van de linksnationalistische Scottish National Party), wijzen fundamenteel de “neoliberale Westminsterelite” af die “gefaalde austeriteit” (budgettaire strengheid) wil opleggen.
En voor alle duidelijkheid, de SNP is niet louter de grootste Schotse partij; ze heeft een absolute meerderheid en leidt de Schotse deelstaatregering helemaal in haar eentje. Ter vergelijking, het is bij ons van 1958 geleden dat een Belgische partij (de katholieke) zónder coalitiepartners kon regeren en dat kon maar na nationale katholieke mobilisatie als reactie op de lange en harde Schoolstrijd.
De linkse SNP kan dus op héél wat bijval rekenen in Schotland. De Britse Labourpartij die traditioneel veel Schotse stemmen en zetels kon binnenhalen werd in de verkiezingen van 2015 buiten Schotland geduwd. De Schotten vonden in SNP een geloofwaardiger (progressief) verhaal.
Engeland daarentegen is al een hele poos het land waar niet alleen de Conservatives (de partij van Brits premier David Cameron) bijzonder populair zijn, maar een meer rechtse visie op mens, maatschappij en economie in het algemeen wordt gehuldigd. De electorale uitslagkaart van 2015 valt bijna in zijn geheel af te lezen aan de hand van de landsgrenzen tussen Engeland en Schotland (en Noord-Ierland). Met uitzondering van stedelijke enclaves waar Labour goed scoort, haalt de partij van Cameron bijna elke Engelse zetel binnen.
‘Waar de Schotse stemmer positief aankijkt tegenover staatsinmenging, migratie en de EU, denkt de Engelse kiezer er exact het omgekeerde over.’
En wanneer je weet dat het stevig rechtse UKIP van Farage meer stemmen haalde dan de SNP (zo’n 4 miljoen, dat is een miljoen minder dan dat er Schotse inwoners zijn), wordt het Engelse plaatje helemaal anders dat het Schotse. Dat UKIP zo weinig zetels haalde, is te wijten aan het kiessysteem van het Verenigd Koninkrijk (‘first past the post’: men haalt het integrale district binnen als men voorop eindigt). Waar de Schotse stemmer positief aankijkt tegenover staatsinmenging, migratie en de EU, denkt de Engelse kiezer er exact het omgekeerde over: minder migratie, minder EU en minder staatsinmenging and a cup of tea please. Thank you very much.
De Europese kink in de kabel
Ironisch genoeg kan het EU-vraagstuk, de organisatie die de Europese naties steeds hechter wil verenigen, de split tussen Engeland en Schotland veel manifester maken. Zelfs wanneer Schotse en Britse politici beiden voorstander zijn van de EU, dan zijn ze dat omwille van volledig uiteenlopende motieven. Die motieven belichten hoe respectievelijk Schotten en Britten over de EU denken. David Cameron bijvoorbeeld bepleit om in de EU te blijven, ook al is hij een conservatief. Nicola Sturgeon wil dat eveneens.
Maar David Cameron is een voorstander omwille van de vrije markt in de EU en de voorwaarden die hij uit zijn deal met de EU heeft gehaald. Die stellen het VK in staat om strenger te zijn in zijn nationale uitkeringspolitiek. Voor Sturgeon daarentegen is net de sociale bescherming die de EU pleegt op te leggen een reden voor lidmaatschap van de EU. Tevens vindt Sturgeon dat de migratie die via de EU Schotland binnenkomt een maatschappelijk en economisch nettovoordeel heeft.
Een gedwongen huwelijk
“I do think they are many people -including people who voted no in 2014 – who would say: ’the only way to guarantee our EU-membership is to be independent.’ And that I think, is inescapable.” Nicola Sturgeon – minister-president van Schotland.
Het valt nog af te wachten of de EU-deal van Cameron veel twijfelaars over de streep zal trekken om alsnog voor de EU te stemmen gezien de felle Engelse kritiek.
‘Als het niet komt tot een Brexit, zal de Schotse pro-Europese stem daar veel me te maken hebben.’
Waarschijnlijk zal het EU-referendum een dubbeltje op zijn kant zijn en voorlog bevestigen de polls dat. Dat betekent dat de Schotten hun uitgesproken minderheidspositie (er zijn 10 keer zo veel Engelsen als Schotten) voor een keer wel politiek kunnen laten gelden: als het niet komt tot een Brexit, zal de Schotse pro-Europese stem daar veel me te maken hebben. Dan is de Engelse consensus afgeblokt door de Schotse consensus. Komt het tóch tot een Brexit, dan zitten de Schotten noodgedwongen nog steeds in de Britse unie, maar niet meer in de Europese. En ze willen veel meer in die laatste dan in die eerste zitten.
De oplossing wordt dan evident. Om te voorkomen dat beide bevolkingsgroepen elkaar gijzelen en om beide maatschappelijke posities billijk te verzoenen, kiezen beide naties beter een eigen pad als onafhankelijke staten.
Klinkt dat verhaal u bekend in de oren?
Dat is niet onlogisch. Kijkt u maar eens naar de Belgische verkiezingskaart van 2014.
De N-VA stelt haar hoop op de EU, maar gebruikt de dreiging met een mogelijke uitstap uit de EU niet als hefboom voor een speciale behandeling en privileges. België moet verdampen richting EU volgens de N-VA. Het vergt wat chemie om Vlaanderen niet helemaal mee te laten verdampen, natuurlijk. Maar Waalse voorstanders van de EU zijn voorstanders voor geheel andere redenen: voor Waalse beleidsmakers kan de EU België versterken door haar sociale rechten.
En zo is het communautaire onverzoenbare verhaal in het Verenigd Koninkrijk in essentie hetzelfde als bij ons: ‘not really better together’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier