‘Als de N-VA over “politieke spelletjes” begint, dan weet je dat ze een probleem heeft’

‘De gevolgen van de Kucam-affaire zijn erger voor de N-VA dan de heisa over het feestje in ’t Fornuis’, voorspelt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Als je geschoren wordt, moet je stilzitten: het is een van de grootste clichés in de Belgische politiek, maar in de nasleep van de visa-affaire werd de goede raad dit weekend weer vrolijk in de wind geslagen. Het VRT-programma Pano, dat zijn indrukwekkende reeks van onthullingen rustig voortzet, maakte vorige week aannemelijk dat er stevig gesjoemeld is met het uitreiken van zogenaamde humanitaire visa. Dat zijn documenten waarmee buitenlanders die anders niet of moeilijk naar ons land kunnen reizen – in dit geval Syrische christenen – toch naar België kunnen komen. Het Mechelse N-VA-gemeenteraadslid Melikan Kucam zou aanzienlijke sommen geld geëist hebben in ruil voor die visa. Maar de eindbeslissing in het uitreiken van die visa lag bij Theo Francken, de toenmalige staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Niemand gelooft dat Francken zelf heeft gefraudeerd, maar als blijkt dat Kucam inderdaad heeft gesjoemeld, dan is Francken – en Francken alleen – politiek verantwoordelijk.

Al snel werd de vergelijking met het Samusocial-schandaal gemaakt, waarbij verschillende PS-mandatarissen geld voor daklozenopvang in eigen zak staken. De affaire-Kucam zal aan de N-VA blijven plakken, zoals Samusocial de clichés over de frauderende PS bevestigde. De politieke gevolgen voor de N-VA zijn erger dan de heisa over het feestje in ’t Fornuis – de verdachtmakingen rond bouwfraude in Antwerpen zijn nog altijd niet hardgemaakt. De visa-affaire is ook schadelijker dan het geknoei in de zogenaamde Sudan-crisis, waarbij Francken de hulp van mensenrechtenschenders inriep om asielaanvragen te checken en de premier in zijn hemd zette. En de fall-out zal pijnlijker zijn dan de zaak-Mawda, waarin N-VA-voorzitter De Wever de verantwoordelijkheid voor de dood van de Iraaks-Koerdische peuter bij haar ouders legde, terwijl het de politie was die haar had doodgeschoten. De affaire-Kucam raakt de partij in de kern. De kritiek op het migratiebeleid, noch de communicatie erover, kon Francken of de N-VA deren wanneer die van links kwam. Een ‘hard’ of zelfs ‘hardvochtig’ beleid? Dat was juist een reden om op de N-VA te stemmen. Maar een N-VA-gemeenteraadslid dat visa verkoopt voor grof geld? Zonder dat de staatssecretaris dat in de gaten had? Dat krijg je niet uitgelegd.

Hoewel hij werd geschoren, bleef Francken níét stilzitten. Hijzelf ging verschillende keren in het defensief, op televisie, op de radio, in kranten en zelfs met een bijdrage op zijn eigen blog. Zijn partijvoorzitter sprak van de ‘wellust’ waarmee andere partijen ‘politieke spelletjes’ aan het spelen waren – ‘het druipt er gewoon af’ – alsof hijzelf in een soortgelijke situatie niet het mes in de wonde zou draaien. De N-VA blééf dit weekend maar reageren, alsof de partij de politieke tegenstanders zo veel mogelijk wou laten scoren.

Voor een partij die voortdurend geroemd wordt om haar strategische vernuft en sterke communicatie, was dit gesukkel van het ergste soort. Als een partij als de N-VA over ‘politieke spelletjes’ moet beginnen, weet je dat ze een probleem heeft. De N-VA schaakte de afgelopen jaren sneller, slimmer en perfider dan de tegenstanders. De Wever noemde dat tot nog toe altijd ‘de bonne guerre’. Maar als de tegenstander zijn winst neemt, dan is dat plots geen fair play meer. Dan zijn het politieke spelletjes. De ‘guerre’ is blijkbaar alleen ‘bonne’ als de oorlog door de N-VA wordt gewonnen.

De Wever is plots zeer aangegrepen door de oorlog in Syrië, die hij nu ‘een situatie’ noemt ‘zoals we die sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer hebben gekend’. Zijn pleidooi voor humanitaire opvang van de slachtoffers ervan siert hem. Alleen blijft de vraag waarom het precies Syrische christenen waren die op Franckens humanitaire visa mochten rekenen. Is de oorlog in Syrië minder erg voor islamitische slachtoffers dan voor christelijke? Waarom was ‘de daad van absolute goedheid’, dixit De Wever, niet voor moslims bestemd? Het plotse inroepen van het wereldleed op een moment dat de partij in nauwe schoentjes zit, is onkies.

Het was een finale blunder in een rampzalige poging om de politieke verantwoordelijkheid van partijgenoot Francken weg te masseren. Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten zei dit weekend dat Francken de ‘Calimerohelm’ niet moest opzetten. Maar het is erger dan dat. Het hoofddeksel van de eeuwig verongelijkte Calimero is geen helm. Het is een eierschaal. En er zitten al heel lang barsten in.