Allen tegen N-VA en N-VA tegen allen?

De nieuwe koers van Open VLD maakt het moeilijk dat de partij nog in een regering stapt met N-VA. Wordt de campagne voor de verkiezingen in 2014 een strijd van allen tegen N-VA en N-VA tegen allen? ‘De partij die erin slaagt rond zichzelf te polariseren, is zo goed als zeker de winnaar van de verkiezingen,’ zegt Knack-redacteur Walter Pauli.

Met de voorstelling van haar liberale manifest ‘De Geëngageerde Burger’ geeft Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten zichzelf en haar partij een nieuwe profilering. Zal de partij haar hierin volgen? Walter Pauli: Rutten zegt zelf dat haar voorstellen niet te nemen of te laten zijn en dat er nog een debat zal volgen. De liberale partij kan dan nog veel richtingen uit. Het zal ook een kwestie worden wie van de liberale kopstukken (of van uitdagers als Egbert Lachaert) zich op welk item zal willen profileren. En in welke mate haar voorstellen intern zijn doorgepraat en gedragen.

Hoe dan ook zal één en ander niet gemakkelijk te realiseren zijn. Haar uitdrukkelijke neo-Belgische koers zal het sowieso erg moeilijk maken dat Open VLD en N-VA snel in één federale of Vlaamse regering zitten. En tegelijk liet Gwendolyn Rutten verstaan dat ze zéér ver wil gaan in de liberalisering van de Vlaamse/Belgische staat. Openbaar vervoer als De Lijn vindt ze bijvoorbeeld geen overheidstaak. Vinden CD&V en vooral SP.A dat ook? Met welke partners zal ze De Lijn dan gaan privatiseren? Of rekent Gwendolyn Rutten erop dat Open VLD en CD&V samen straks sterk genoeg zijn voor een klassieke centrumrechtse coalitie? Of denkt ze dat N-VA haar communautaire koers zal versoepelen?

Natuurlijk, een programma maak je in de eerste plaats voor je eigen achterban, je eigen partij, en nadien moet je maar zien wat je verwezenlijkt: iedereen moet water in de wijn doen. Maar er moet natuurlijk nog wat wijnsmaak over blijven. Is dat ook niet de inhoudelijk-politieke les voor de Open VLD van jarenlang te leuren met de Burgermanifesten, en vervolgens diepdiepdiep onder de eigen hoge lat door te moeten? Riskeert men echt een herhaling?

Is dit meteen ook de aftrap van de verkiezingscampagne?

Walter Pauli: Neen. Er zou een boete moeten komen voor wie nog de uitdrukking ‘de aftrap van de verkiezingen’ gebruikt. Twee weken geleden kreeg Bruno Tobback te horen dat het GAS-standpunt van zijn partij ‘de aftrap van de verkiezingen’ vormde. Vorig jaar was het common sense dat de avond van de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012, meteen de aftrap gegeven werd voor de verkiezingen van twee jaar later. Eén man heeft dat letterlijk zo gezegd. Men leze het boek van journalist Kristof Windels na over Bart De Wever (en waarvan De Wever zei dat hij het een bijzonder goede weergave van de feiten vond). Toen hij (al voor 14 oktober) speelde met het idee om in ‘stoet’ op te trekken van de Zuiderkroon naar het Antwerpse stadhuis, zei hij dat erop rekenende dat die beelden zouden meegaan tot in 2014. Er waren er dus al die zich in 2012 aan het opwarmen waren voor 2014.

Open VLD nam de afgelopen dagen uitdrukkelijk afstand van N-VA, onder meer met een nieuw standpunt tegen het confederalisme. Worden de verkiezingen een strijd van allen tegen N-VA en N-VA tegen allen?

Walter Pauli: Als het van N-VA afhangt, zeker wel. Want de partij die erin slaagt rond zichzelf te polariseren, is zo goed als zeker van winst van de verkiezingen. Vraag is dus wat volgend jaar de inzet wordt. Als het ‘De Wever of Di Rupo’ wordt, een variant van ‘Christus of Barabbas’ (plak zelf maar de juiste politieke naam bij het juiste Nieuwtestamentische figuur), is de winnaar in Vlaanderen gekend.

Maar als De Wever in de eerste plaats gepercipieerd zal worden als Antwerps burgemeester – en de tegenstanders ook zijn prestaties als bestuurder zullen voorleggen – liggen de kaarten mogelijk al anders.

(Vraag: is het netjes om gemeentelijke of stedelijke thema’s naar voor te schuiven bij verkiezingen? Tegenvraag: was het netjes om nationale thema’s naar voor te schuiven bij de gemeenteraadsverkiezingen? Netjes of niet netjes telt gewoon niet. Als de kiezer het een thema vindt, is het ook een thema.)

Maar de kans is even groot dat alle partijen elkaar bekampen. Waarom zou bijvoorbeeld de SP.A focussen op N-VA, als de kans bestaat dat er stemmen verloren kunnen worden aan Groen en PVDA+? En zullen die twee laatste stemmen omgekeerd ook niet eerder de pijlen richten op SP.A (de GAS-boetes!) dan op N-VA?

Vanzelfsprekend heeft N-VA het electorale gewicht van een héle grote speler, maar het is maar een kwestie wat de inzet van de verkiezingen wordt. Di Rupo? De besparingen? De politieke cultuur? BHV? De zesde of zevende staatshervorming? De aanpak van de fraude? Beetje moeilijk te voorspellen, met een volatiele publieke opinie en nog bijna een heel jaar voor de boeg. (EE)