‘Alleen een Europese gezondheidszorg kan ons gezond houden’

‘De besparingen in de Griekse gezondheidszorg zullen een snellere verspreiding van ziektes in het grenzeloze Europa in de hand werken’, waarschuwt Sam Proesmans van de Vrijdaggroep. Hij pleit ervoor om nationale gezondheidszorgsystemen te versterken en meer Europese samenwerking.

Recente berichten over sterfgevallen door tuberculose, zoals onlangs een veertienjarig meisje uit de buurt van Gent, mogen dan al exotisch klinken, ze zijn het allesbehalve. Van de 27 zwaarst door Tuberculose getroffen landen wereldwijd, liggen er 11 in Europa. We hebben allemaal het afgelopen jaar de uitgebreide berichtgeving over Ebola in West-Afrika kunnen volgen.

Toch zijn er slechts weinig mensen op de hoogte dat infectieziekten – zoals tuberculose – ook voor ontwikkelde landen enorme maatschappelijke bedreigingen vormen en dat ze zich binnen de poreuze wallen van Fort Europa afspelen. De klimaatsverandering, zo stelt een recent rapport in het gezaghebbende medische vakblad The Lancet, zal dat probleem enkel groter maken.

Momenteel zijn politieke en beleidsmatige reacties op deze infectieziekten veelal ad hoc en worden ze vaak overgelaten aan nationale regeringen zonder adequate opvolging. Daar waar gezondheidszorg in grote mate een nationale bevoegdheid is, zijn deze bedreigingen voor de gezondheid dat duidelijk niet. Ze stoppen niet aan grensovergangen en kunnen zich als een lopend vuur verspreiden, zeker in een grenzeloze Unie als de onze.

Het antwoord hierop kan en mag echter niet het sluiten van onze grenzen zijn. Integendeel, we moeten onze nationale gezondheidszorgsystemen versterken en proactief maatregelen nemen om te voorkomen dat welk virus of bacterie ook, kans maakt om door te breken. We moeten mensen die slechts een beperkte toegang hebben tot onze gezondheidszorg, op zijn minst een volwaardige en adequate opvolging aanbieden.

Een ‘open’ tuberculosepatiënt die zonder papieren in ons land verblijft, vormt een buitengewoon besmettingsrisico, vaak omdat hij onder de rader blijft en zodoende niet of nauwelijks behandeld wordt. Dit principe zou evengoed voor Europese als niet-Europese vluchtelingen moeten gelden. Het percentage vluchtelingen dat specifiek omwille van gezondheidsredenen naar Europa komt, bedraagt nauwelijks drie percent stelt een recente studie van Dokters van de Wereld. Het voorzien van een goede gezondheidszorg en sociale bescherming voor alle migranten en vluchtelingen veroorzaakt géén aanzuigeffect, zegt de Internationale Organisatie voor Migratie en komt bovendien niet enkel de gezondheid van de persoon in kwestie ten goede, maar evengoed de onze.

‘Handelen wanneer het te laat is, kost levens’

Het probleem is duidelijk en de oplossing lijkt dat ook te zijn: er moet meer gehandeld worden op Europees niveau. Lidstaten moeten samenwerken en hun krachten en middelen bundelen. Het is hoopgevend om te zien hoe het huidige – Letse – voorzitterschap van de EU aandacht heeft voor de dreiging van tuberculose. Deze prioriteit moet worden overgenomen door de andere Europese lidstaten. Immers, handelen wanneer het te laat is, kost levens. We moeten proactief te werk gaan. Dit betekent niet dat de bestaande initiatieven geen goed werk leveren of dat we de huidige nationale gezondheidszorgsystemen zoals ze nu bestaan moeten vervangen, maar veeleer dat we ze moeten versterken.

Het European Health Parliament is van mening dat de EU een grotere rol moet toebedeeld krijgen in het beleid en de coördinatie van die gezondheidszorgsystemen om ervoor te zorgen dat alle burgers in de EU toegang krijgen tot een gestandaardiseerde kwalitatieve gezondheidszorg – in welke lidstaat, op welk moment dan ook. Zo zou een – nog op te richten – Europese onderzoeksinstelling belast kunnen worden met het uitvoeren van een proactief vaccinatieplan, waarbij de vaccinatiegraad van elke lidstaat wordt bijgehouden en op de voet gevolgd. Op die manier is ze ideaal geplaatst om de ontwikkeling van nieuwe vaccins te oriënteren en te stimuleren, evenals bestaande richtlijnen van onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie te vertalen naar een Europese context.

De Griekse tragedie die zich vandaag voltrekt toont hoe het niet moet. De draconische besparingen van ruim dertig procent in de gezondheidszorg hebben niet te overziene gevolgen: operaties worden uitgesteld, medische onderzoeken geannuleerd en bestaande behandelingen voor infectieziekten als tuberculose, hiv/aids, hepatitis, … worden simpelweg stopgezet door een schrijnend tekort aan geneesmiddelen. Het budget voor drugpreventie werd gedecimeerd, met parallel hieraan een vertienvoudiging van het aantal hiv-besmettingen bij heroïnegebruikers op amper drie jaar tijd! Een gebrek aan Europese solidariteit en samenwerking rond gezondheidszorg brengt de gezondheid van de Grieken ernstige schade toe, maar zal op termijn ook de andere lidstaten zuur opbreken door een snellere verspreiding van infecties en ziektekiemen in het grenzeloze Europa.

Sommigen zeggen dat Griekenland nooit in de Euro had mogen stappen en noemen een Grexit onafwendbaar. Wat het ook zij, feit is dat met een eengemaakt Europees gezondheidszorgsysteem, dit niet ten koste van Griekse levens had moeten gaan, of van grotere gezondheidsrisico’s voor de rest van Europa.