Acteur Bert Luppes in de NTGent-versie van Louis Paul Boons Menuet: ‘Niet alles moet perfect zijn’

‘NTGent zoekt teruggekeerde Syriëstrijders voor een voorstelling over het Lam Gods’: hoeveel ophef die oproep vorige week ook veroorzaakte, de Nederlandse topacteur Bert Luppes gaat er liever niet op in. Over Menuet, de NTGent-versie van Louis Paul Boons roman over de driehoeksrelatie tussen een man, zijn eega en hun huishoudhulp, vertelt hij wél met graagte.

Een sleutelzin uit Menuet is: ‘Elk van ons is een eiland, omsloten door verraderlijk water.’ Is het theater een eiland?

Bert Luppes: Het is een eiland waar je naartoe kunt vluchten. Waar je stilte vindt. Maar je mag nooit het contact met het vasteland verliezen. Dat is de taak van elke kunstenaar, ook van NTGent. Ons theater zit eindelijk op koers. Met artistiek leider Milo Rau tekenen we de toekomst uit. Er is geen ensemble meer – Rau stelt per stuk een ploeg samen – en we gaan intens samenwerken met burgers en toneelopleidingen.

Hoe verhouden de ‘eilanden’ in Menuet zich tot elkaar?

Luppes: De man – mijn personage – en de vrouw zijn twintigers. Hun huishoudhulp is een tiener. Ze spreken hun gedachten uit voor zichzelf, nooit tegen elkaar. Alsof ze onder een glazen stolp zitten. Het zijn monumenten, als het ware. De vrouw, vertolkt door Chris Thys, zegt ergens: ‘Ik huilde, omdat ik meende sommige rotsvaste dingen te zien wankelen, en omdat ik nergens kon aanlopen om steun te vinden.’ Dat is exact hoe de drie zich voelen. Elk van hen worstelt met een taboe. De echtgenote gaat gebukt onder het feit dat ze een kind kreeg met haar schoonbroer. Het meisje – een rol van Lien Wildemeersch – schaamt zich voor haar gevoelens voor de man. En de man vecht tegen zijn gevoelens voor het meisje. Ze zijn verkrampt.

Dat maakt het verhaal, dat in 1955 als boek verscheen, relevant: we leven in een tijd waarin alles perfect moet zijn. Als het publiek tijdens ons stuk denkt: ‘Maar erken toch dat jullie, ondanks alles, lieve mensen zijn’, zullen we geslaagd zijn.

Toen regisseur Liliane Brakema me de rol aanbood, vond ik de man aanvankelijk een engerd. Op zijn rommelkamer verzamelt hij chocolade, kleurplaatjes en krantenknipsels over mishandelde meisjes. Maar hij is geen dader. Hij verzamelt knipsels omdat ze zijn wanhopige wereldbeeld illustreren. En ja, ik weet wat er beweerd wordt: dat de man eigenlijk Boon zélf is. Maar wat moet ik daarmee? Ik speel Boon niet. Ik speel een fictieve man die verlangt naar liefde.

De menuet is een Franse barokdans in een driedelige maatsoort. Dansen jullie?

Luppes: Niet echt. De titel verwijst naar de driehoeksverhouding. Boon verwerkt het ritme van die dans niet in zijn taal. Hij schrijft poëtisch en beeldend. De prachtige zin ‘Ik zag haar het avondmaal op tafel stoten’, bijvoorbeeld, moet je als acteur zo uitspreken dat je de taal laat klinken en tegelijk de verbeelding van je publiek prikkelt.

Hoe de vrouw het eten op de tafel ‘stoot’ zullen we niet te zien krijgen?

Luppes: Nee. Er is een link tussen de regie, het decor en de leeftijd van de drie acteurs. (lacht) Chris en ik zijn zestigers, Lien is een dertiger. Je kunt onze versie als een reconstructie van de feiten zien. De personages voeren hun ‘dans’ uit óp een decor dat bestaat uit bijeengeschoven tafels, kasten en bedden. Die meubels vormen een groenig monument, alsof ze jaren onder water hebben gelegen. Zo krijgt het stuk, in tegenstelling tot Boons boek, een hoopvol einde. De personages blikken terug op iets dat ze overwonnen hebben.

Als jonge kerel wilde ik psychiatrisch verpleegkundige worden. Ik heb uiteindelijk toch voor het theater gekozen, maar ik wil met elk stuk wel iets zinvols vertellen. Menuet toont hoe we in het goede van de mens moeten geloven, ook al verleidt veel ons tot het tegendeel.