Abortuscentrum: ‘Alle CD&V’ers zijn welkom om te komen kijken’

Na een bits debat in de Kamercommissie Justitie is de eindstemming over de uitbreiding van de abortuswet opnieuw uitgesteld. ‘Ik nodig alle tegenstanders uit om te komen kijken hoe zorgvuldig wij met elke abortusvraag omgaan’, zegt Lut Daniëls van abortuscentrum Luna.

Voor de tweede week op rij werd de eindstemming over de uitbreiding van de abortuswet in de Kamercommissie Justitie uitgesteld. Vlaams Belang, N-VA en CD&V blijven fel gekant tegen het voorstel van socialisten, liberalen, groenen, PVDA en Défi dat de termijn waarin abortus om niet-medische redenen mag van 12 tot 18 optrekt en de verplichte bedenktijd van 6 tot 2 dagen terugbrengt. ‘Bij dezen nodig ik alle parlementsleden die zich tegen de uitbreiding verzetten, en dan vooral de CD&V’ers, heel gemeend uit om bij ons langs te komen. Dan zullen ze met eigen ogen zien hoe zorgvuldig wij met elke abortusvraag omgaan’, zegt Lut Daniëls van het Gentse abortuscentrum Luna. ‘Het debat zal dan misschien ook minder zwart-wit worden gevoerd dan vandaag. Nu vertrekt men niet vanuit het belang van een vrouw die ongepland zwanger is of een kind dat anders ongewenst geboren zal worden. Het gebrek aan openheid bij sommige politici versterkt het taboe dat nog altijd op abortus rust, en dat terwijl veel vrouwen in die situatie zich zo al eenzaam en schuldig voelen.’

Het opvallendste punt uit het wetsvoorstel van socialisten, liberalen, groenen, PVDA en DéFI is dat de termijn voor abortus van twaalf tot achttien weken zwangerschap wordt opgetrokken. ‘Wij vragen al jaren dat die termijn zou worden verlengd’, zegt Daniëls. ‘Uiteindelijk zijn wij het die vrouwen naar het buitenland moeten doorverwijzen wanneer ze langer dan twaalf weken zwanger zijn. Wij kennen de verhalen die daarachter zitten dus maar al te goed.’

De vraag is natuurlijk of achttien weken de best mogelijk grens is. ‘Tot twaalf à veertien weken kan een zwangerschap nog worden afgebroken door middel van een curettage. Daarna is er een complexere ingreep voor nodig’, legt gynaecologe Kristien Roelens van de Vrouwenkliniek van het UZ Gent uit. ‘De volgende grens in een zwangerschap ligt ongeveer op 22 weken, wanneer de foetus levensvatbaar wordt. Die achttien weken ligt daar dus een beetje tussenin.’ Dat de initiatiefnemers toch voor die termijn hebben gekozen, komt wellicht doordat ze hun wetsvoorstel beter verteerbaar wilden maken door ver genoeg weg te blijven van het moment waarop een kind buiten de baarmoeder kan overleven.

Kansarme groepen

In België vinden jaarlijks ongeveer 20.000 abortussen plaats. Wie minder dan twaalf weken zwanger is, hoeft geen reden op te geven om er één te kunnen krijgen. Je gaat langs in een abortuscentrum, en na de verplichte bedenktijd kun je kiezen voor een curettage of een abortuspil. Wie langer dan twaalf weken zwanger is, kan alleen abortus krijgen als er medische redenen voor zijn. Wie te laat is en geen medische redenen kan aanvoeren, wordt meestal naar een buitenlandse kliniek doorverwezen. Vooral naar Nederland, waar abortus wettelijk tot de 24e week mag en de praktijk tot de 22e week wordt uitgevoerd. De ingreep is daar wel een pak duurder: een abortus in het buitenland wordt niet terugbetaald en kost tot 1000 euro. Bovendien is zo’n trip voor vrouwen die emotioneel al onder druk staan vaak heel zwaar.

Als zo’n buitenlandse zwangerschapsafbreking al een optie is, tenminste. ‘Veel vrouwen die pas later in hun zwangerschap om abortus vragen, komen uit kansarme groepen’, weet Roelens. ‘Sommigen hebben pas laat ontdekt dat ze zwanger zijn, anderen houden het lang verborgen omdat ze geen netwerk hebben waarbij ze voor hulp of steun kunnen aankloppen. Voor zulke kwetsbare vrouwen is het allesbehalve vanzelfsprekend om naar het buitenland te reizen voor een zwangerschapsafbreking. Niet alleen omdat ze het zich financieel niet kunnen veroorloven, maar ook omdat ze zo’n trip niet kunnen organiseren of – in het geval van vluchtelingen – de taal niet machtig zijn.’

Door de abortustermijn tot achttien weken te verlengen, zal maar een heel kleine groep nog naar het buitenland moeten worden doorverwezen. ‘Het komt voor dat een vrouw na achttien weken zwangerschap nog een abortus wil’, zegt Daniëls. ‘Maar dat is toch eerder uitzonderlijk.’

‘Zolang mensen seks hebben, zullen er ongewenste zwangerschappen zijn. De mens is niet perfect en anticonceptie evenmin.’

Als abortus straks ook in België tot achttien weken zwangerschap mogelijk is, zal de organisatie moeten worden aangepast. Vandaag gebeuren de meeste zwangerschapsafbrekingen om niet-medische redenen in een abortuscentrum, maar die zijn niet uitgerust om dat ook na twaalf weken te doen. ‘Daarna kan het alleen met een minibevalling, zoals nu al gebeurt bij een afbreking om medische redenen, of via een ingreep onder narcose’, zegt Roelens. ‘Dat vraagt natuurlijk ervaring van degene die de ingreep uitvoert en gebeurt in mijn ogen beter in een ziekenhuis, waar zowel anesthesie als een operatiezaal voorhanden is.’

Foutenmarge

Toen de federale regering vorige week aankondigde dat anticonceptie volledig gratis wordt voor vrouwen tot 25 jaar, legden sommigen meteen de link met het abortusdebat. ‘Meer dan de helft van de zwangerschapsafbrekingen is te wijten aan het niet of onregelmatig gebruiken van anticonceptie of het falen ervan’, zei Kamerlid Els Van Hoof (CD&V). ‘Er moet meer worden ingezet op voorbehoedsmiddelen, informatieverstrekking en betere terugbetalingen.’

Volgens Daniëls, die de terugbetaling tot 25 jaar op zich alleen maar positief vindt, klopt dat niet. ‘Natuurlijk moeten we anticonceptiva zo toegankelijk mogelijk maken en onze kinderen aanleren dat ze die moeten gebruiken om zich tegen zwangerschap en soa’s te beschermen’, zegt ze. ‘Maar we moeten hun ook duidelijk maken dat er altijd een foutenmarge is. It can happen to anyone. Dat werd de voorbije weken weleens vergeten in het debat over de uitbreiding van de wet.’

Ook Kristien Roelens is ervan overtuigd dat er altijd vrouwen zullen zijn die ongewenst zwanger worden. ‘We moeten maximaal inzetten op toegankelijke anticonceptie, zeker voor kwetsbare groepen’, vindt ze. ‘Maar we mogen niemand culpabiliseren. Zolang mensen seks hebben, zullen er ongewenste zwangerschappen zijn. De mens is niet perfect, en anticonceptie evenmin.’