400 procent meer huidkankers in 15 jaar tijd: wat zijn de oorzaken, de risico’s en hoe beschermt u zich?

We zijn ons steeds meer bewust van de gevaren van de zon. Toch blijft het aantal gevallen van huidkanker sterk stijgen in Europa. Hoe komt dat?

Huidkanker is de meest voorkomende kanker in België; met 40 procent van alle kankers. Naar schatting wordt een op de vijf Belgen ermee geconfronteerd voor de leeftijd van 75 jaar. Volgens de Stichting tegen Kanker is het ook de enige kanker die zo’n aanzienlijke stijging kende in de laatste twee decennia.

Elk jaar worden er 46.000 nieuwe gevallen van huidkanker vastgesteld in België. ‘We zijn van 11.373 gevallen in 2004 gegaan naar 45.642 in 2019,’ klinkt het bij de vereniging Euromelanoma. ‘Dat is een stijging van 400 procent in 15 jaar. Die explosie aan huidtumoren treft alle leeftijdsgroepen, ook jongeren van 16 tot 25 jaar.’

Volgens een onderzoek onder bijna 400.000 Europeanen zouden ernstige zonnebranden voor de leeftijd van 18 jaar het risico op verdachte letsels op latere leeftijd met bijna 20 procenten vergroten. ‘Het gaat dan om agressieve, pijnlijke zonnebranden die tussen de één en twee dagen duren. Ze kunnen ook gepaard gaan met blaren. Het uiterlijk van de brandwonde is belangrijk’, vertelt Veronique del Marmol, dermatoloog bij het Erasmusziekenhuis en voorzitter van Euromelanoma.

Wat is de oorzaak van huidkanker?

Een grote meerderheid van de huidkankers wordt veroorzaakt door een overmatige blootstelling aan ultraviolette straling (uv) afkomstig van de zon of zonnebanken. Uv-straling is noodzakelijk voor onze gezondheid omdat ze de productie van vitamine D activeert.

Maar de straling kan de huid ook beschadigen. Daarom is het belangrijk om een juiste balans te vinden tussen een tekort aan vitamine D en blootstelling aan de zon.

‘De aanmaak van vitamine D stopt automatisch zodra een bepaalde drempelwaarde is bereikt. Het heeft dus geen zin om langer in de zon te zitten om meer vitamine D aan te maken. Integendeel. Te lang in de zon zitten, vergroot het risico op huidkanker’, waarschuwt de Stichting tegen Kanker.

Waarom stijgt het aantal huidkankers zo fors?

‘Ten eerste wordt de levensverwachting hoger,’ zegt Del Marmol. ‘Huidkanker komt meestal op latere leeftijd voor. Je moet dus al een zekere leeftijd hebben om een kanker te krijgen. Een blootstelling tijdens de kindertijd of latere jeugd kan 20, 30 of 40 jaar later huidkanker opleveren.’

Daarnaast is onze houding tegenover de zon helemaal veranderd. ’40 jaar geleden reisden we niet zo veel als vandaag. We zijn pas zo’n 40 à 50 jaar geleden op vakantie beginnen te gaan. De blootstelling was toen minder lang en minder frequent omdat de vakanties beperkt waren en we minder ver gingen. Vandaag kan iedereen bijvoorbeeld vrij goedkoop naar Thailand. Daar is de zon veel agressiever. De gevolgen daarvan zijn nu zichtbaar.

Welk type huidkanker komt het meest voor?

Melanoom staat bekend als de agressiefste vorm van huidkanker, maar komt het minst voor in België.

Volgens cijfers uit 2020 vormt basaalcelcarcinoom – dat het meest voorkomt na de leeftijd van 45 jaar – bijna 70 procent van de huidkankers in België.

Plaveiselcarcinoom – dat eerder voorkomt bij mensen ouder dan 60 – is goed voor bijna 20 procent van de huidkankers in ons land.

Hoewel ze niet zo agressief zijn en de kans op genezing groot is, treffen die soorten kanker vooral arbeiders die veel tijd buiten doorbrengen.

Een onderzoek van de Stichting tegen Kanker heeft aangetoond dat personen die lang zijn blootgesteld aan uv-straling 77 procent vatbaarder zijn om plaveiselcarcinoom te krijgen dan de algemene bevolking. Het risico op basaalcelcarcimoon neemt toe met 43 procent. Volgens cijfers van de Europese Unie uit 2019 werken in Europa meer dan 14 miljoen arbeiders in de buitenlucht.

DNA-beschadiging

Del Marmol wijst erop dat het bruinen van de huid het gevolg is van een beschadiging van het DNA. ‘We zitten vol met mutaties gekoppeld aan uv-straling. Omdat we allemaal afkomstig zijn uit Afrika, hadden we oorspronkelijk een donkere huid en waren we beschermd tegen huidkanker. Dan zijn we gemigreerd naar andere continenten, waaronder Europa. Om het syntheseproces voor vitamine D te verbeteren, is onze huid lichter en lichter geworden.’