3M stootte jarenlang veel meer broeikasgassen uit dan gedacht, bevestigt Khattabi
Het chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht stootte jarenlang een pak meer broeikasgassen uit dan gedacht. Dat heeft minister van Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo) dinsdag bevestigd in de Kamer.
Omdat de emissies in 2017 uiteindelijk naar boven werden herzien kan er in het komende decennium bovendien meer vervuild worden: de Europese emissiereductiedoelstellingen worden immers berekend op basis van de uitstoot in de periode daarvoor. ‘Het zal u niet verwonderen dat ik met verstomming geslagen ben’, aldus Khattabi.
Nieuwssite Apache bond de kat vorige maand de bel aan: de vestiging van de Amerikaanse chemiemultinational 3M in Zwijndrecht – die verantwoordelijk is voor vervuiling met het nagenoeg onafbreekbare PFOS op en rond de eigen site – stootte ook jarenlang grote hoeveelheden HFK-23 uit, een zogenaamd fluorhoudend F-gas dat te boek staat als een zwaar broeikasgas. Bovendien werd die uitstoot jarenlang zwaar onderschat, waardoor de emissies die aan Europa gerapporteerd moeten worden in 2017 plots fors naar boven werden herzien.
Federaal minister Zakia Khattabi bevestigde het verhaal dinsdag in de Kamercommissie Energie, Leefmilieu en Klimaat, waar ze er een vraag over kreeg van Kim Buyst (Groen). De minister heeft haar administratie om een analyse gevraagd naar aanleiding van de berichten over de uitstoot van 3M en die stelde vast dat de broeikasgasemmissies van het bedrijf naar boven moesten worden bijgesteld. Volgens Khattabi stootte het bedrijf in 2019 1,4 miljoen ton CO2-equivalent uit, goed voor meer dan een derde van alle F-gas-emissies in België.
Normaal gezien blijft zo’n uitstoot niet onder de radar: er zijn maar een handvol bedrijven die meer dan 1 miljoen ton aan broeikasgassen uitstoten in België, stipte Khattabi aan. Het gaat bijvoorbeeld om een aantal raffinaderijen en petrochemische bedrijven. Die grote vervuilers vallen echter bijna allemaal onder het Europees emissiehandelssysteem ETS, waardoor de uitstoot jaarlijks gerapporteerd wordt. Voor 3M is dat niet het geval, stelt Khattabi: de uitstoot van F-gassen valt niet onder het ETS-systeem, waardoor het Vlaams gewest bevoegd is en er bindende Europese emissiereductiedoelstellingen gelden.
11 miljoen ton extra CO2-equivalent
Daarnaast is vooral het tijdsverloop in het dossier de minister opgevallen. Vanaf 2015 staat in inventarisrapporten immers al dat de F-gasemissies bij 3M mogelijk onderschat worden, maar pas in 2020 wordt dat vermoeden door metingen bevestigd. Daarna worden alle emissies van 3M van 2017 tot 2005 naar boven bijgesteld, zegt Khattabi. Dat soort van herberekeningen is toegelaten volgens de internationale en Europese regels, maar het effect is wel dat de niet-ETS-sectoren méér mogen uitstoten in de periode 2021-2030. Dat komt omdat die zogenaamde emissieruimte in die periode onder meer wordt berekend aan de hand van de gemiddelde uitstoot in de periode 2016 tot 2018: door de emissies dus fors naar boven bij te stellen, komt er meer ruimte vrij om uit te stoten. Volgens de administratie van de minister gaat het om 6,5 tot 6,8 miljoen ton extra CO2-equivalent over de komende negen jaar. Daarbij komt nog dat voor de afrekening van de broeikasgasemissies voor de periode 2013-2017 nog de veel lager gerapporteerde uitstootcijfers van 3M gebruikt werden, waardoor het Vlaams gewest volgens Khattabi voor ongeveer 5 miljoen ton broeikasgasemissies die 3M uitstootte geen emissierechten moest inleveren.
‘Het zal u niet verbazen dat ik met verstomming geslagen ben door wat de huidige regels voor de rapportage van de broeikasgasemmissies mogelijk maken’, zei Khattabi nog. Volgens de minister gaat het alles samen om 11 miljoen ton extra CO2-equivalent. ‘Dat komt overeen met de uitstoot van ongeveer het hele Belgische wagenpark op een jaar.’
Groen-Kamerlid Kim Buyst vindt het ‘niet te verantwoorden dat een dergelijke grote vervuiling door 3M pas laattijdig is gerapporteerd’. ‘Europees mag dat dus blijkbaar, maar we moeten hier niet flauw over doen: dergelijke achterpoorten in het systeem hollen klimaatdoelstellingen uit’, zegt ze. Bovendien vindt Buyst het opvallend dat de herberekening net gebeurde in het jaar op basis waarvan de emissieruimte voor 2021-2030 werd berekend. ‘Men kan wel stellen dat Vlaanderen creatief is omgegaan met haar broeikasgassenboekhouding’, besluit ze.
Reactie minister Demir
In een reactie merkt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) op dat ‘mevrouw Khattabi pas over PFOS begon te praten nadat Vlaanderen er een prioriteit van maakte’. Er is volgens Demir ‘een daadkrachtig beleid’ rond PFAS nodig, maar ze laat naar eigen zeggen niet toe dat Khattabi zich zou mengen met strikt Vlaamse bevoegdheden. ‘Uitwisseling van kennis en samenwerking waar mogelijk uiteraard wel’, voegt ze toe.
Demir stelt ook dat de vraag naar de acties die de federale regering zou ondernemen, op minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke na, onbeantwoord bleef. ‘Iedereen veegt best voor eigen deur. Vlaanderen is de enige regio van het land met een PFAS-actieplan, dat nu versneld uitgevoerd wordt op het terrein’, besluit de Vlaamse minister.