‘2018: het einde van de Zweedse coalitie? (En ook van het land?)’

Je hoeft geen groot voorspeller te zijn om te zeggen dat het jaar 2018 er slecht uitziet voor premier Charles Michel (MR), zegt Jules Gheude. ‘We staan hier voor een casus belli binnen de regering’.

Door aan te kondigen dat het dossier van de kernuitstap pas beslecht zal worden bij de regeringsonderhandelingen van 2019, brengt N-VA-voorzitter Bart De Wever de Zweedse coalitie in gevaar. Hij weet immers dat Michel dit dossier in het begin van 2018 wil afronden. En de premier heeft formeel gewaarschuwd: ‘Ik laat niemand het energiepact torpederen!’

We staan hier voor een casus belli binnen de regering. Volgens zakenkrant L’Echo is een groot deel van de MR de N-VA beu, zowel formeel als inhoudelijk. En in het bijzonder staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken.

Maar de eerste minister beschikt feitelijk over geen speelruimte. In de peilingen gaat de PS vooruit en volgens Paul Magnette blijft ze liever in de oppositie. Een regeringsontslag zou dus tot vervroegde verkiezingen leiden, waarvan de resultaten een land met twee gezichten zouden leveren: een gezicht dat naar links kijkt, het andere naar rechts.

In 2010 veroorzaakte het ontslag van de regering Leterme II een crisis van 541 dagen, vandaag kan de vorming van een nieuwe regering onmogelijk zijn. En een land zonder regering is een land dat niet meer bestaat…

Verlamd

In 1981, 25 jaar voor de befaamde fictiedocu van de RTBF Bye bye Belgium, schreef François Perin: ‘Al sedert jaren vermoed ik wat zal gebeuren. (…) Na eventuele verkiezingen (…) zal het ongelukkige staatshoofd achter een onvindbare regering lopen. België kan door implosie verdwijnen. Wat zou de Vlamingen beletten hun onafhankelijkheid eenzijdig uit te roepen en hun natie te doen gelden? Ze hebben immers alle hefbomen voor hun toekomstige legitimiteit gecreëerd.’

Net als Perin hebben we nooit grote bewondering voor België gekoesterd. Sinds zijn kunstmatige schepping in 1830 is het op zoek naar zichzelf.

Charles Maurice de Talleyrand-Périgord, de beroemde Franse diplomaat, geloofde niet in de levenskansen van een onafhankelijk koninkrijk België, dat met een pennentrek van diplomaten tot stand was gekomen. ‘De Belgen, kijk eens aan, een natie is het niet, en zelfs geen tweehonderd protocollen zullen er ooit een natie van maken. Dit België zal nooit een land zijn. Het kan niet lukken’, verklaarde hij in 1832 aan prinses de Liévin.

Zes institutionele hervormingen hebben geen coherente en stabiele staat doen ontstaan waarin beide volkeren harmonisch kunnen samenleven. Gelukkig werd geen bloed vergoten, maar de grote complexiteit van de politieke structuren is vandaag een factor van verlamming geworden.

Jean Quatremer, Brussels correspondent van Libération heeft de Belgische evolutie uitstekend beschreven: ‘Vijftig jaar communautaire strijd tussen Vlamingen en Walen, en het uiteenvallen van de centrale staat ten voordele van de gewesten (zes staatshervormingen sinds 1970, nvdr.) hebben het koninkrijk in een doodlopend steegje doen belanden: onmacht, incompetentie, onverantwoordelijkheid.’

Tussen Noord en Zuid is de economische kloof gapend: de Waalse werkloosheidsgraad is tweemaal zo hoog als die van Vlaanderen. In 2016 heeft Vlaanderen vijfmaal meer geëxporteerd dan Wallonië (205,7 miljard tegen 42,6). Men kan zich voorstellen in welke toestand Wallonië in 2020 zal verkeren, met de afschaffing van de Vlaamse financiële transfers (zowat 6,5 miljard).

Volgens de laatste peiling zouden de separatistische partijen (N-VA en Vlaams Belang) zowat 40 procent van de stemmen behalen. Maar er zijn ook nationalistische elementen te vinden in de andere partijen, namelijk bij de CD&V. En 50,1 procent volstaat in het Vlaams Parlement om de onafhankelijkheid uit te roepen. Dat is haalbaar.

Frankrijk

De onlangs overleden Manu Ruys, voormalig hoofdredacteur van De Standaard, schreef in 1973 De Vlamingen, met als ondertitel: ‘Een volk in beweging, een natie in wording’. Wel, die natie is er nu en niets kan haar beletten op termijn een land te worden.

De Franstalige leiders weigeren de werkelijkheid te zien. Voor hen is het alsof België tot eeuwigheid gedoemd is. De tv-uitzendingen Place royale (RTL-TVI) en C’est du belge! (RTBF) komen het patriottistisch vuur aanwakkeren.

Sinds meer dan tien jaar heb ik er actief voor geijverd om de Waalse geesten aan de hypothese van de splitsing van België voor te bereiden, een hypothese waarvan Xavier Mabille, voormalig voorzitter van de CRISP (Centre de Recherche et d’Information socio-politique) in 2006 zei dat ‘men ze in geen geval moet uitsluiten’.

Uit onze studies blijkt dat alleen een integratie van Wallonië bij Frankrijk, met een statuut van brede autonomie, een realistische oplossing zou bieden.

Hierover heeft de eminente Franse constitutionalist Didier Maus zijn standpunt gegeven. Volgens hem is een dergelijk statuut totaal verenigbaar met de geest van de huidige Franse grondwet: ‘Het zou absoluut mogelijk zijn een speciale titel Over Wallonië te creëren, een soort minigrondwet op maat voor Wallonië. Voor het essentieel en voor een bepaalde duur, zou het Belgisch recht kunnen bewaard worden (arbeid, sociale zekerheid, fiscaliteit, bedrijf, handel, enz.). Het Waalse gewest, en eventueel ook het Brussels, zouden hun actuele bevoegdheden bewaren, zelfs het onderwijssysteem, met het hoger onderwijs. Dit zou perfect haalbaar zijn. Dit is trouwens al het geval in sommige Franse gebieden, toch in mindere mate.’

Walen hebben de kans om deel uit te maken van een algemeen kader, dat André Renard, de stichter van de MPW (Mouvement Populaire Wallon) omschreef als ‘de grote flambouw’, en ‘het grote culturele lichtpunt’. En hij voegde daaraan toe: ‘Ons hart blijft aan Frankrijk verknocht. Wij vertrouwen op dat Frankrijk, dat voor ons eeuwig is’.

Feitelijk zijn we Fransen, die door de grillen van de geschiedenis buiten de Hexagone hebben moeten leven.

Over deze integratie van Wallonië bij Frankrijk, heeft Jacques Attali, voormalig adviseur van president François Mitterrand, verklaard: ‘Het is een mooi debat. Qu’il commence!’