150 jaar na de moord: waarom Amerikanen Abraham Lincoln nog steeds de beste president ooit vinden

Als er ooit een verkiezing van ‘Grootste Amerikaan’ zou georganiseerd worden, staat de vermoorde president Abraham Lincoln ongetwijfeld bovenaan. ‘Lincoln deed alles om de Verenigde Staten bijeen te houden.’

Met de aankondiging van de kandidatuur van Hillary Clinton als presidentskandidaat voor de Democraten, kan de verkiezingskoorts in de Verenigde Staten stilaan weer losbarsten. Maar vraag een Amerikaan wie de beste president ooit was, en je krijgt naast ‘Ronald Reagan‘ bijna altijd de naam ‘Abraham Lincoln‘ te horen, de president die de slavernij afschafte. Zelfs in het zuiden van de VS antwoordt men dezer dagen steeds meer zonder schroom ‘Lincoln’ op de vraag wie de grootste president van de VS aller tijden is. En dat geldt niet alleen voor zijn reusachtige lengte: 1,92 meter.

Lincoln is niet alleen de president die de slavernij afschafte, hij is ook de eerste Amerikaanse president die is vermoord. En dat wordt in de Verenigde Staten uitgebreid herdacht. In de nacht van 15 april 1865 schoot John Wilkes Booth de populaire president tijdens een theatervoorstelling in Washington in het achterhoofd. De bevrijder van vier miljoen slaven stierf de volgende ochtend.

Duizenden Amerikanen komen 150 jaar na de moord opnieuw samen in Washington met kaarsen om de Republikeinse president te herdenken, historici houden toespraken en militairen leggen bloemenkransen neer bij zijn standbeeld. Abraham Lincoln is in de VS een monument. Letterlijk. Hij prijkt op het biljet van 5 dollar, heeft een indrukwekkend Memorial in Washington en duikt zelfs op in de populaire Amerikaanse cultuur, zoals met de film ‘Abraham Lincoln, Vampire Hunter’.

Bovendien riep president Barack Obama 15 april uit tot nationale herdenkingsdag als eerbetoon aan de oud-president en zijn grote voorbeeld. In 2005 schreef senator Obama in Time: ‘Toen ik mij als zwarte man met een rare naam, geboren in Hawaï, met een zwarte vader uit Kenia en een blanke moeder uit Kansas, kandidaat stelde voor de Amerikaanse Senaat, was er eigenlijk geen slechter scenario denkbaar om te winnen – behalve dan misschien dat van die jongen uit een blokhut op de prairie in Kentucky die niet langer dan een jaar onderwijs had genoten, maar opklom tot de belangrijkste burger van de staat Illinois en de grootste president van de natie.’

Vader van het huidige Amerika

Maar wat heeft Lincoln wat Obama bijvoorbeeld niet heeft? Volgens de Nederlandse historicus Doeko Bosscher van de universiteit van Groningen was Lincoln een eenvoudig, maar vooral een authentiek figuur. ‘Hij had een heel moeilijke jeugd, wat het in Amerika altijd goed doet. Zijn moeder overleed jong en kon niet goed opschieten met zijn vader. Hij had geen formele opleiding en leerde veel thuis.’

Maar Lincoln stond ook aan de wieg van het huidige Amerika. In 1860 wordt de onervaren Lincoln namens de Republikeinse partij verkozen tot president. Terwijl men in het noorden steeds meer opschoof naar het afschaffen van de slavernij, was dat in het zuiden lang niet het geval. Lincoln spreekt zich evenwel steeds duidelijker uit over de slavernij. De slavenstaten in het zuiden – die erg afhankelijk zijn van de plantage-economie – zien de bui al hangen en willen zich afsplitsen van het noorden. In april 1861 is de burgeroorlog een feit. Die oorlog zou tot 1865 duren.

‘Hoewel Lincoln tegen de slavernij was, zou hij het toch hebben behouden zodat het land niet uit elkaar zou vallen’, vertelt professor Bosscher. ‘Hij deed alles om Amerika bijeen te houden. In dat opzicht is hij een volbloed Democraat. Dat is de reden waarom hij voor veel Amerikanen terecht de grote president is’, meent de historicus. Zijn strijd voor de eenheid van het land blijkt ook uit zijn beroemde speech uit 1863 waarin Lincoln een pleidooi houdt voor de democratie en voor het onstaan van een nieuwe staat.

De 16e president zou echter niet lang kunnen genieten van zijn nieuwe staat.