’11 juli mag dan nog geen officiële feestdag zijn, het belet niet een dag van de democratie te zijn’

‘Dit jaar krijgt het idee van een onafhankelijk Vlaanderen een extra, actuele dimensie’, schrijft het dagelijks bestuur van Vlinks naar aanleiding van 11 juli.

11 juli is de dag bij uitstek waarop de idee van een onafhankelijk Vlaanderen uit de (ijs)kast gehaald wordt. Dit jaar krijgt dat idee een extra actuele dimensie.

Met hun brexit hebben de Britten immers aangetoond dat het onmogelijk geachte altijd toch mogelijk lijkt. En ironisch genoeg brengt diezelfde brexit ook de onafhankelijkheid van Schotland een stuk dichter bij de verwerkelijking. Dit toont vooral aan dat onafhankelijkheid verschillende vormen kan aannemen. Het komt er op aan de juiste vorm te kiezen en ervoor te zorgen dat die onafhankelijkheid ook het hele volk ten goede komt.

Daarom, misschien voorbarig, misschien ook niet, zetten we als Vlinks aan de vooravond van deze 11 juli graag een aantal krachtlijnen uit. Voor het geval dat het onmogelijk geachte toch mogelijk wordt.

1) Vlaanderen van de toekomst nu al invullen

Als we één ding kunnen leren uit het brexit-verhaal, is het wel dat je maar best goed voorbereid aan een avontuur begint. Of het nu via een referendum gebeurt of via verkiezingen, als die onafhankelijkheid er dan komt, kan het niet zijn dat je er je handen vanaf trekt, zoals nu gebeurt in het VK. Onafhankelijkheid is geen eindpunt, maar des te meer een beginpunt.

Het verschil tussen de brexiteers en de Schotse separatisten kan dan ook niet groter zijn. De eerste voerden een emotionele, populistische campagne en vierden hun gewonnen strijd uitbundig, maar laten hun land vervolgens met een flinke kater achter. De Schotten werkten daarentegen een lijvig plan uit voor een toekomstig onafhankelijk Schotland, dat uitvoerig besproken en toegelicht werd. Ze verloren nipt hun referendum, maar leerden zo waar de lacunes zitten en werken nu naarstig aan de verfijning van hun plan.

In Vlaanderen zijn ook al pogingen gedaan om de onafhankelijkheid van Vlaanderen vorm te geven. Dat gaat dan van een eigen Vlaamse grondwet tot een beschrijving van hoe de boedelscheiding dan moet gebeuren. Het duo Hendrik Vuye en Veerle Wouters zouden intussen ook aan een communautair draaiboek bezig zijn op vraag van N-VA. Het blijft echter bij academische oefeningen die zelden of nooit getoetst worden aan de wil en de wensen van de Vlamingen. Nochtans zou het geen kwaad kunnen om eens wat meer en wat vaker die ‘gewone’ Vlamingen te raadplegen.

Dit hoeft niet enkel in Vlaams-nationalistische kring te gebeuren. We zien bij de brexit immers ook duidelijk het falen van de ‘remainers’. Ook zij hebben geen idee hoe het nu verder moet en komen niet verder dan petities, manifestaties en geruzie in de oppositiepartijen. Evenzo zou de niet-flamingantische zijde zich mogen moeien in het discours. Want Vlaanderen heeft een toekomst, al dan niet onafhankelijk. De vraag is dus: hoe vullen wij Vlaanderen dag na dag, vandaag en in de toekomst in? Hoe bouwen we aan een Vlaanderen dat vrij is van die mentaliteit waarbij voordelen die we zelf genieten als noodzakelijk aanzien worden en voordelen die een ander krijgt als verspilling aangewezen worden?

We moeten dus niet wachten op het slaken van de onafhankelijkheidsoerkreet om invulling te geven aan de Vlaamse samenleving. De kennis van onze geschiedenis vol vallen (lees gerust: valkuilen) en opstaan moet ons afleren op Godot te wachten, zeker wanneer die Godot het bochtige parcours van politieke partijen volgt.

2) Gastvrij en solidair

Vlaanderen is geen eiland en zou het als het onafhankelijk wordt ook niet mogen worden. Nee, die grenzen moeten niet meteen dichtgemetseld worden. Een modern Vlaanderen is gastvrij en solidair. Mensen in nood moeten opgevangen worden, zelfs mensen op zoek naar een beter leven hebben recht op een eerlijke kans. Dat dat niet geheel onvoorwaardelijk moet gebeuren, spreekt ook vanzelf. Goede afspraken werken in ieders voordeel.

Vlaanderen moet ook mee het voortouw nemen in de strijd voor mensenrechten en sociale en politieke rechten wereldwijd. We mogen om ons heen geen fysieke agressie en discriminatie, in welke vorm dan ook, ervaren en dulden: noch op de arbeidsmarkt, noch op de huurmarkt, noch op de werkvloer, noch in de woonbuurt. En een onafhankelijk Vlaanderen moet in goed en transparant nabuurschap leven met Wallonië en onze andere buren in de Euregio’s.

3) Participatieve democratie

Al wat sociaal en Vlaams is, werd altijd van onderuit opgebouwd. Die traditie wil Vlinks verderzetten.

De brexit doet de Europese Unie op haar grondvesten daveren. De bundeling van feiten en emoties in een referendum hakte keihard in op een constructie die niet langer meer gericht is op de bescherming en ondersteuning van haar 508 miljoen burgers. Nogal logisch dat de gevestigde machten zich nu zo kanten tegen het referendum, terwijl die net aantonen dat dergelijke democratie precies voor maatschappelijke sturing zorgt. Anders glijden we verder af naar een verlicht despotisme van dominante particratie, een niet verkozen EU-commissie en vooral wisselende financiële en economische belangencoalities.

Participatieve democratie, op alle echelons, richt het beleid op de reële noden, vernieuwt en versterkt permanent de drie samenlevingspijlers: overheid, economie, bevolking. Het leidt tot directe en grotere betrokkenheid. Het is de waarborg voor de welvaartstaat waar de winsten niet louter geprivatiseerd en de verliezen niet enkel gesocialiseerd worden.

11 juli vieren, de Guldensporenslag herdenken waar Vlaanderen voor het eerst de vrijheid proefde, heeft voor Vlinks slechts betekenis wanneer resoluut en permanent het debat gevoerd wordt over een doorgedreven participatieve democratie. Waar het gesprek handelt over de prioriteit die gegeven wordt aan de belangen van alle inwoners en deze van de gemeenschap.

4) Kans- en kinderarmoede bestrijden

Sociaalflaminganten willen een Vlaamse regering die een coherent sociaal plan opmaakt en uitwerkt. Niemand mag de armoede ingeduwd worden, talenten moeten worden gestimuleerd en iedereen moet dezelfde kansen krijgen, ongeacht afkomst of sociale status. Wie het moeilijk heeft, krijgt intense begeleiding. Dat is het olympische minimum voor het Vlaanderen waar Vlinks naar streeft. Het is het Vlaanderen waar de grondwet stipuleert dat eenieder, als individu, als bedrijf, als lokale en hogere overheid het belang van de hele gemeenschap voorop stelt. Vlaanderen waar het gesprek gevoerd wordt over herverdelen en het debat over het basisinkomen niet a priori afgewezen wordt.

Het Vlaanderen, ook en zeker, waar de strijd tegen armoede verbeten en onverminderd gevoerd wordt. Nu blijft de kinderarmoede jaar na jaar stijgen, alle dure ministeriële eden en 1 euro-maaltijden ten spijt. Zonder een coherent sociaal plan, met prominente aandacht voor kinder- en kansarmoede, blijft Vlaamse samenlevingsopbouw uit.

Dat het anders kan, bewijst het strak uitgevoerde armoedeplan van Kortrijk. Waar in 2015 de kinderarmoede in Vlaanderen nog aanzwol tot 12 procent, weet Kortrijk al drie opeenvolgende jaren de kansarmoede in de stad te doen dalen, met in totaal een vermindering met één kwart.

De recente hervorming van de kinderbijslag is een gemiste kans. Hoe dan ook moeten de uitkeringen omhoog. De hogere energiefactuur noch de duurder geworden kinderopvang hebben hier niet op gewacht.

5) Sterke sociale zekerheid vrijwaren

Een sterke sociale zekerheid heeft zijn nut al meer dan bewezen. Ze dient de belangen van alle inwoners. Niet in het minst als er ook een gedegen beleid tegenover staat dat zich richt op het voorkomen van chronische ziekten, depressies, burn-outs, werkloosheid,… Dat is, met andere woorden, het tegenovergestelde van het huidige obsessief bezuinigen, zonder daar inkomsten tegenover te plaatsen.

Een geheel nieuw systeem, gebaseerd op bijvoorbeeld het basisinkomen, zal nog niet voor de nabije toekomst zijn. Maar intussen de sociale zekerheid, waar onze voorouders zo hard voor gestreden hebben, zomaar (laten) uithollen, is zeker geen optie. Economie is belangrijk, maar het belang van de mensen en de gemeenschap moeten altijd voorrang krijgen. En ja, de misbruiken moeten eruit, maar laten we ook daar eerst die van de holdings, conglomeraten en andere Panama-constructies aanpakken.

6) Pacifistisch

Beleidsvoerders houden ons vandaag voor dat we moeten leren leven zonder illusies over veiligheid. Angsten zijn politieke handelswaar geworden en worden ingezet om de aanslag op onze vrijheid een valse verklaring mee te geven. De aankoop van jachtbommenwerpers en offensieve wapens scherpen echter alleen maar de oorzaken van onze onveiligheid aan. Zij bieden geen oplossing. Integendeel: zij veroorzaken nieuwe stromen van migratie. De miljardenaankoop valt niet uit te leggen, tenzij met NAVO-logica die bij ons weten zich nooit bekommert om de vergrijzing, de lage pensioenen en de ziekteverzekering.

Vlinks weigert zich neer te leggen bij een wereld met permanente gewelddadigheid, ongeacht of die het gevolg is van wij-zij denken en schuldige nalatigheid of van religieus of ander fanatisme. Conflictvoorkoming moet altijd voorgaan op conflictbeheersing.

Als Vlaamse samenleving moeten wij de voedende bodem bieden voor individuele ontplooiing voor ieder van onze medeburgers, zodat die kan uitgroeien tot een (mens)waardig burger van een wereld die van 7 miljard mensen is en niet alleen van militaire lobbygroepen, en al helemaal niet van racistisch/homofoob geïnspireerde fanatici of wreedaards die zich met een religieuze mantel camoufleren.

7) Duurzaam

Net als oorlog en geweld, zorgt het getalm rond de klimaatmaatregelen niet alleen voor meer migratie, maar brengt het ook de toekomst van onze kinderen in gevaar. Het Vlaanderen dat wij onze kleinkinderen, onze kinderen en onszelf voorhouden, is duurzaam in alle aspecten: van de wijze waarop het debat gevoerd wordt, samenlevingscohesie gestimuleerd wordt, tot de ethische wijze waarop we omgaan met dieren, landbouw, natuur, klimaat, energie. Geen enkele bedrijfs- en dienstensector mag zich buiten deze duurzaamheidswetgeving achten.

11 juli mag dan nog steeds geen officiële feestdag zijn, het belet niet een dag van de democratie te zijn. Er mag tussen al het ‘Vlaanderen Feest’-gedruis, dat even snel verdampt als de rook om de barbecues, ook even vooruit gekeken worden, verder dan de meer dan terechte frustratie over de transfers en verder dan de nefaste, onder meer financiële, gevolgen van de zesde staatshervorming. Er mag verder gekeken worden dan de niet-aflatende francofone Wallo-Brux-geeuwhonger en het verbrusselen van de Vlaamse rand met ondermeer Parking C en Uplace waar de Vlaamse regering de deur wagenwijd voor openzet.

Utopisch? Algemeen stemrecht, sociale zekerheid, betaalde vakantie,… waren ooit evenveel utopieën. Een mentaliteit kan omslaan, moet bijgeschaafd worden. Er is het IJslandse voorbeeld van de eendrachtige aanpak van de gevolgen van de bankencrisis. Het politieke landschap in Zuid-Europa davert. De brexit werd ooit onmogelijk geacht.

Luister naar de dromen, naar de utopieën die hunkeren naar realisatie, naar de brave new world. Stap binnen in de wereld van de modale Vlaming en vertel het brede, hoopvolle en toekomstrijke verhaal van het solidaire Vlaanderen: de enige voedzame bodem voor meer democratie en de daaruit voortvloeiende consequentie van maximale autonomie.

Het Dagelijks Bestuur van Vlinks bestaat uit Johan Velghe, Tom Garcia, Mark Van Mullem, Erik D’hamers, Nils Abbeloos en Gert Verwilt.