‘Goesting in de toekomst’, zo trapte Open VLD afgelopen lente haar kiescampagne af. En die campagne was essentiel, want Open VLD-kiezers twijfelden het langst. Een kwart besliste pas in het stemhokje om het bolletje van Open VLD te kleuren. Enkele opvallende vaststellingen uit het post-electoraal onderzoek van Dimarso.
Na de verkiezingen van 25 mei ondervroeg het onderzoeksbureau TNS Media /Dimarso 2034 stemgerechtigden in Vlaanderen en Brussel over hun stemgedrag. Deze week leest u de meest opvallende resultaten, gebundeld per partij.
1. Open VLD-kiezers twijfelden het langst. Bijna 1 op 5 (18 procent) besliste pas op 25 mei zelf om voor deze partij te stemmen (vooral federaal en Europees). Zeker de nieuwe kiezers van Open VLD (ongeveer 1 op 3) hadden hun keuze tot het laatste moment uitgesteld.
2. De impact van de campagne van Open VLD was dan ook de derde grootste, na Groen en CD&V. Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten koos voor een opvallende positieve campagne en in tegenstelling tot SP.A – die de N-VA bekampte met harde cijfers – probeerden zij ‘de optimistische burger’ te overtuigen. De positieve campagne sloeg aan.
3. Open VLD-kiezers hebben in vergelijking met andere stemmers dan ook een duidelijkere optimistischere visie op het leven. Bijna 1 op 5 geeft aan erop vooruit te zijn gegaan, meer dan 1 op 5 verwacht beterschap voor de toekomst. Algemeen genomen claimt slechts 14 procent van de Vlamingen beterschap.
4. Open VLD was het grootste toevluchtoord voor voormalige LDD-kiezers. Voorts kon de partij ongeveer 70 procent van haar kiezers uit 2010 opnieuw overtuigen. Open VLD kreeg er 243.000 nieuwe aanhangers bij, terwijl er 176.000 stemmen verloren gingen. Verloren werd er vooral aan N-VA.
5.Potentiële Open VLD-kiezers kunnen de meeste redenen voorleggen om toch niet op de partij te stemmen (3,6 redenen, tegenover bijvoorbeeld 2,3 bij Groen). Potentiële kiezers voor Open VLD haakten het vaakst (en meer dan elders) af omwille van de geringe overtuigingskracht (40%) en onvoldoende krachtige inhoud (vooral Vlaams) van de campagne (30%). De partij wordt vaker afgerekend op de kwaliteit van haar geleverde werk binnen de federale regering en kwam voor 3 op 10 onvoldoende op voor hun belangen en prioriteiten. Voor een kwart speelde ook minder vertrouwen mee in de partijvoorzitter of de lijsttrekker.
6. De overlap tussen de Federale en de Europese verkiezingen was minder groot dan de overlap tussen Federale en Vlaamse verkiezingen. Samen met Groen deed Open VLD (dankzij enkele kopstukken) opmerkelijk beter bij de Europese verkiezingen. Open VLD was twee keer zo vaak (13%) een Europese thuishaven voor N-VA Kamerstemmen dan CD&V (6%). En in omgekeerde richting valt op dat dat liefst 1 op 5 Europese Open VLD kiezers voor de Kamer N-VA stemden. En niet alleen voor Europa maakten lijsttrekkers het verschil (Guy Verhofstadt), ook in de Kamer speelde het Maggie De Block-effect.
7. De moeizame hervorming van de vorige regering was bij Open VLD-kiezers vaker doorslaggevender dan bij andere partijen en dan voornamelijk bij de gebleven kiezers. Daarnaast lieten kiezers zich leiden door het 5-5-5 plan van de partij ter bestrijding van de economische crisis.
8. ‘Vlamingen moeten ook op Franstaligen kunnen stemmen’, met deze stelling uit de stemtest zijn Open VLD-kiezers het vaker helemaal eens dan kiezers van andere partijen. Open VLD-aanhangers zijn het vooral minder eens met de stelling ‘dat grote fraudeurs hun straf niet langer mogen afkopen, dat grote vermogens en grote bedrijven meer belast moeten worden, dat de sociale zekerheid gesplitst moet worden en dat de Arco-aandeelhouders helemaal vergoed moeten worden.’
9. Open VLD kiezers claimen vaker dan anderen politici te hebben ontmoet, thuis, buitenshuis of in debatten en vaker hun boeken te hebben gelezen. Berichtgeving in kranten en op radio waren wat minder aan hen besteed.
10. Ongeveer een kwart van de Open VLD-kiezers is het idee van een unitair België genegen. 23 % vindt de zesde staatshervorming het eindpunt en 21 % wil de federale staat meer bevoegdheden geven. Maar tegelijkertijd is het communautaire aspect ook een punt waarop kiezers afhaken. 30% van de potentiële kiezers stemde net niet voor Open VLD omdat het profiel onvoldoende Vlaams was.
Lees hier de reactie van Open VLD-voorzitsters Gwendolyn Rutten
Wat leert u van de verkiezingsanalyse?
‘Wij zijn de kleine winnaar van de verkiezingen. Dat is positief, al stemt het natuurlijk tot bescheidenheid. Voor de verkiezingen werd Open VLD consequent ten dode opgeschreven. De kiezer dacht daar gelukkig anders over. De belangrijkste les is dat je je eigen verhaal moet vertellen, en je vooral niet moet laten verleiden door de media. Wij zijn uitgegaan van ons eigen project, zonder in te hakken op andere partijen.’
Jullie zijn vooral de partij van de late beslissers. Ongeveer een kwart van jullie kiezers heeft pas het weekend van de verkiezingen zelf de knoop doorgehakt.
‘Dat bewijst dat er geen ‘zekere’ stemmen meer zijn. Mensen zijn minder honkvast, partijen slagen er niet meer in hun kiezers ‘vast te klikken’. Je moet je kiezers elke keer opnieuw verdienen. Dat is wat mij betreft een goede zaak, omdat het politici dwingt om met een consequent verhaal te komen. Wie geen eigen verhaal vertelt, gaat onverbiddelijk ten onder.’
Anderzijds: al die zwevende kiezers zijn geen uitnodiging om onpopulaire maatregelen te nemen.
‘Ik zie het vooral positief: alles kan. De verhoudingen zijn niet vastgeroest. Het verplicht ons om in discussie te gaan met de kiezers. Daarom hebben we sinds de verkiezingen ‘de Melsensstraat op Tournee’, een project waarbij onze parlementsleden de boer op gaan om contact te houden met de basis. Als je de dialoog met de basis niet verzorgt, kan je snel veel stemmen verliezen.’
De besparingen van de regering Michel zijn voorlopig wel geen al te positief verhaal.
‘We proberen er als land bovenop te komen. Dat kan enkel als we uitgaan van ons eigen project, zonder de schuld voortdurend op een ander te steken. Daarom proberen we ook niet mee te doen aan de groeiende polarisering in de maatschappij. Bij momenten van polarisering heb je vooral ministers nodig die met de voeten op de grond blijven en hun werk doen. Niet iedereen zal het eens zijn met wat iemand als Maggie De Block beslist, maar er zit ten minste iemand aan het stuur die consequente beslissingen neemt. Ik denk dat we daarmee alleen maar stemmen kunnen winnen.’
Uw coalitiepartners zijn minder positief ingesteld. CD&V laat de term ‘vermogenswinstbelasting’ zelfs courant vallen. Straalt dat niet negatief af op uw partij?
‘Het heeft geen enkele zin om elke dag nieuwe discussies te voeren die geen enkele onmiddellijke repercussies voor het beleid hebben. Op zich kan de vermogenswinstbelasting een interessante intellectuele discussie zien, maar ze is nu niet aan de orde. Ik weiger mijn agenda te laten bepalen door onderwerpen waar ik zelf niet achter sta.’
Uit het rapport blijkt ook dat jullie veel ondernemers en zelfstandigen verloren zijn. Dat is toch een groep die traditioneel goed vertegenwoordigd is bij uw partij.
‘We hebben ook veel stemmen gewonnen, dus daarin maak ik mij geen zorgen. Wij zijn geen exclusieve partij voor deze of gene subgroep, al hebben ondernemers natuurlijk wel een speciale plaats in ons verhaal. We moeten af van het idee dat enkel ondernemers op Open VLD stemmen. We richten ons tot iedere optimist die aan ons land wil meewerken.’
De Vlaming en zijn stemgedrag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier