De PVDA verdubbelde zijn stemmenaantal, maar dat was niet voldoende om een Vlaamse kandidaat een zetel te bezorgen. De partij heeft het nog steeds moeilijk om kiezers te overtuigen om er effectief op te stemmen. Enkele opvallende zaken uit het post-electoraal onderzoek van Dimarso.
Na de verkiezingen van 25 mei ondervroeg het onderzoeksbureau TNS Media /Dimarso 2034 stemgerechtigden in Vlaanderen en Brussel over hun stemgedrag. Deze week leest u de meest opvallende resultaten, gebundeld per partij.
1. PVDA ging van 55.000 kiezers in 2010 naar 118.000 bij deze Kamerverkiezingen, meer dan een verdubbeling dus. De partij verloor 21.000 stemmen, maar won er wel 84.000 bij. 34.000 stemgerechtigden bleven de partij van Peter Mertens trouw. De gewonnen stemmen kwamen vooral van sp.a (28.000) en N-VA (27.000).
2. Voor de Kamer stemde 2,8% op PVDA. Vooral in de grote steden (en met name in Antwerpen) kreeg de partij meer steun. Het resultaat voor de Vlaamse verkiezingen (2,5%) was niet veel minder en ook daar was de stad Antwerpen de grootste leverancier van PVDA stemmen. Ook studenten en 45-54 jarigen hadden vaker een voorkeur voor de partij.
3. Voor de Kamer overwoog nog 5,5% de partij, maar stemde uiteindelijk voor een andere partij. Alles samen behaalde PVDA dus een potentieel van 8,1%. Slechts 33% hiervan kon verzilverd worden met een effectieve stem. De rest koos uiteindelijk toch voor sp.a (17%), Groen (14%), N-VA (10%) of stemde blanco (10%).
4. Bijna 1 op 3 kiezers gaf aan nooit voor PVDA te zullen kunnen stemmen. Daarmee kwam de partij op plaats 2 in de aversieranking: ver achter Vlaams Belang (58%) en vlak voor sp.a (ook 30%) en N-VA (28%). De afkeer voor PVDA is het grootst bij zelfstandigen, hoger opgeleiden en de hoogste sociale klasse, kaderleden, mannen, +65 jarigen en in Antwerpen.
5. De onverschilligheid ten aanzien van PVDA lag met 62% hoogst van alle partijen. Enkel in Antwerpen had de partij duidelijk meer voor-én tegenstanders.
6. Zo’n 36% van de PVDA kiezers bestempeld zichzelf als uiterst links, 41% als eerder links en nog 14% in het midden. De partij zelf positioneren ze duidelijk als extreem links.
7. Degenen die voor partij van Peter Mertens stemden gaven vaker aan dat PVDA een partij is ‘voor mensen zoals zij‘. En ook de inhoud van de campagne speelde voor hen een grotere rol. Daarnaast gaven het vertrouwen in de voorzitter (vooral voor de Kamer) en het helpen van het halen van de kiesdrempel ook vaker de doorslag.
8. De grootste pessimisten vinden we terug bij het electoraat van de extremere partijen PVDA en Vlaams Belang. Zij hebben het minste vertrouwen in de toekomst.
9. De aanhangers van de partij zouden ook graag teruggaan naar een unitair België: 56% is voorstander van die staatsstructuur. (Op het totaal aantal kiezers bedraagt dat aantal maar een op de vijf.)
10. Topprioriteiten voor de kiezers van PVDA waren pensioenen, werkloosheid, gezondheidszorg, werkgelegenheid en armoedebestrijding. Die laatste 4 thema’s werden duidelijk meer vernoemd dan bij de andere partijen.
Lees hier de reactie van PVDA-voorzitter Peter Mertens:
Ondanks de verdubbeling van het aantal stemmen blijft uw partij in Vlaanderen onder de kiesdrempel. In welke mate is dat een probleem?
‘Met Raoul Hedebouw en Marco Van Hees telt onze partij haar eerste federale volksvertegenwoordigers. Natuurlijk, het hadden er nog meer kunnen zijn. De PVDA steeg in Antwerpen tot 9,04%, en wordt daarmee de vierde partij van Antwerpen, groter dan Open VLD, CD&V en Vlaams Belang. Ik haalde zelf 26.010 voorkeurstemmen, en dat betekent dat er 120 parlementsleden zetelen met minder voorkeurstemmen. Zonder provinciale kiesdrempel zouden we ook in Antwerpen een verkozene gehaald hebben.’
Drie op de tien kiezers kan zich niet voorstellen ooit voor uw partij te stemmen. Ook buiten Antwerpen lijkt het moeilijk om kiezers aan te trekken? Hoe kan u daar verandering in brengen?
‘Laten we het eerst eens omdraaien. 7 op 10 kiezers kan zich voorstellen om ooit voor de PVDA te stemmen, en dat is een groot aantal. Dat was vroeger wel anders. Het betekent dat de vernieuwing van de partij, die we in 2008 zijn gestart ook haar vruchten afwerpt. Verder zien we dat mensen in de grote steden, waar we lokaal actief zijn, een groter aantal mensen zich kan voorstellen voor ons te stemmen. Tegelijkertijd willen we ook politiek verbreden. We zijn volop bezig om ook op een sociale visie over de klimaatproblematiek, inspraak en democratische ruimte, en een open cultuurbeleving in te zetten.’
SP.A, Groen en PVDA verdelen de linkse kiezers. Moeten de linkse partijen geen blok vormen?
‘Het is inderdaad vitaal dan links globaal opnieuw vooruit gaat. PVDA, Groen en sp.a halen nu slechts 26% van de stemmen, en dat is een pak minder dan overal elders in Europa, maar ook een pak minder dan in Wallonië (waar het 45% is). De kwestie is dus om nieuwe stemmen te winnen voor een ambitieus links project. Dan moet je aanwezig zijn in de volkswijken, op de werkvloer, op het terrein. Het is daar, in de buik van de samenleving dat we mensen moeten terugwinnen met concrete sociale projecten, in plaats van hautain met een belerend vingertje de kiezers van de N-VA na te wijzen. Op het terrein moet elke partij haar eigen werk doen, en in de sociale actie is het belangrijk dat de drie partijen zo goed mogelijk samen werken. Het belangrijkste is dat links opnieuw het debat naar zich toe kan trekken, rond thema’s zoals de miljonairstaks, de publieke dienstverlening, de sociale zekerheid, en de energie-omslag.’
Deze regering voert een centrumrechts beleid. Ligt daar uw grootste kans?
‘Er is geen centrumrechts beleid, er is een rechts beleid. Het centrum wordt net weggeduwd. Dit beleid is een sociale catastrofe voor tienduizenden gezinnen, vooral voor diegenen die het nu al moeilijk hebben. Dat merken wij elke dag op het terrein. Als 80% van de Vlamingen vindt dat de regering de lasten oneerlijk verdeeld, dan is dat een gigantisch aantal. Er is dus wel degelijk een basis voor linkse thema’s, en voor vernieuwende ideeën zoals de miljonairstaks. Maar niets gaat vanzelf. Vandaag is er een zeker mono-cultureel-denken dat de politiek beheerst, een beklemmende visie die gericht is op besparingen in het sociaal en cultureel weefsel van het land. Wij kunnen een belangrijke rol spelen om die pensée unique te doorbreken, om de ramen en deuren van het denken open te zetten met positieve voorstellen.’ (JH)
De Vlaming en zijn stemgedrag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier