Allan Sekula breidt zijn project over uitbuiting in de wereldscheepvaart uit.
Als een terrier blijft hij zich vastbijten in zijn onderwerp: de barre sociale voorwaarden waarin scheepsarbeiders moeten werken. En dat in een tijd waarin het globale kapitalisme met het containervervoer zijn natste droom verwezenlijkt: kant-en-klare fabrieken en productielijnen neerzetten op die plekken ter wereld waar lonen en lasten het laagst zijn. De Amerikaanse kunstenaar Allan Sekula volgde het containerschip Global Mariner dat tussen 1998 en 2000 83 wereldhavens aandeed met aan boord een tentoonstelling over wantoestanden op zee. Vele hebben te maken met de goedkope vlaggen waaronder de helft van de handelsschepen blijft varen. Dat is het systeem waarbij de reders zich laten registeren in het land waar de veiligheidsvoorwaarden, lonen en vakbondsorganisaties hen het soepelst lijken.
Geen wonder dus dat de expo calamiteiten liet zien: in tweeën brekende cargoschepen, opeengepakte Filipijnse passagiers in aftandse boten, gewonde zeelui en afschuwelijke werkomstandigheden. Het topstuk was een maquette van de onfortuinlijke Zweedse veerboot Estonia, in 1994 gezonken, waarbij 852 opvarenden de dood vonden (en die om onopgehelderde redenen nooit werden geborgen; er was sprake van gesmokkelde nu-cleaire wapentechnologie aan boord).
Sekula, opgegroeid in het havengebied van LA, deed de gruwelexpo niet dunnetjes over. Hij maakte uitgepuurde portretten van de bemanning van de Global Mariner, bestaande uit Greenpeaceveteranen, zeevaartactivisten en leden van de sponsorende vakbond International Transport Federation. Hij fotografeerde ook de boot zelf, enkele aanlegplaatsen en het publiek. Dit alles meestal frontaal, bij een prachtig licht en een goed gevoel voor water, lucht en kleuren in de composities. Het materiaal gebruikte hij in projecten, die hem onder andere naar de Documenta 12 (2007) in Kassel brachten.
De nieuwe, vervolledigde versie doopte hij Ship of Fools, naar Sebastian Brants Narrenschiff uit 1494, een satire op kerk en maatschappij. Hij toont ze in het Extra Muros-programma van het Muhka in het naburige Antwerpse Fotomuseum. Daarna reist het narrenschip naar Santos, nog een wereldhaven. Klassiek en sereen de grote foto’s, geselecteerd uit een vracht dia’s van hetzelfde kaliber. Striemend de teksten op de muren, simpel de historische documentjes in een soort ‘Dockers Museum’. Een miniventilator blaast de goedkope vlaggetjes aan, tot jolijt van de bezoekende schooljeugd. Een inleidende film, waarin Sekula aan de boorden van de Schelde wordt geïnterviewd, gaat de mist in door onvoldoende geluidskwaliteit en ontbrekende vertaling. Niets wordt trouwens vertaald, wat niet echt publieksvriendelijk is. Maar de boodschap is sterk, en niet mis te verstaan: ‘Elk jaar doet er zich een Titanic voor, maar niemand hoort er iets over…’
Jan Braet
