We dragen ze op handen, maar zijn ze nog te koop? Op zoek naar Vlaamse klassiekers neemt Knack de proef op de som bij de vier grootste boekhandels in Antwerpen.

Het cliché wil dat de Vlaamse boekhandels vooral oog hebben voor wat nieuw is en het eigen literaire erfgoed verwaarlozen. Maar is dat wel zo? In Antwerpen struinde Knack, de nek in een hoek van 90 graden geknakt, langs vier boekhandels: Standaard Boekhandel en Fnac, gericht op het breedst denkbare publiek; De Groene Waterman voor de kritisch aangelegde fijnproever; en het antiquariaat De Slegte afdeling Wapper, een plek voor bibliofielen waar je op een blauwe maandag mensen als Josse De Pauw aantreft in afgedragen sportschoenen en parachutestoffen trainingspak. Ziehier het resultaat van een zoektocht naar tien onsterfelijke Vlaamse klassiekers.

Op de vraag of die doorgaans makkelijk nieuw te verkrijgen zijn, antwoordt de infobalie van Standaard Boekhandel: ‘Het is moeilijk in te schatten. Om de zoveel tijd brengt een uitgever een reeks op de markt met een bundel werken, van dezelfde auteur of van verschillende auteurs door elkaar, dat varieert. Soms gebeurt dat zonder aanleiding. Soms met.’

Hugo Claus’ Het verdriet van België viert zijn vijfentwintigste verjaardag en illustreert de marktlogica: de gloednieuwe uitgave prijkt overal prominent op het schap, zelfs en masse bij Fnac – sinds het overlijden van de meester is de vraag groot. Bij De Slegte is het snuffelen, maar tussen meer dan twintig andere titels vinden we nog een oud exemplaar.

Dat geldt niet voor De Kapellekensbaan van Boon. In de niet-antiquariaten is het Boon-aanbod veel kleiner, maar staat De Kapellekensbaan wel op de plank.

Andere koek is het werk van Stijn Streuvels en Het gezin van Paemel van Cyriel Buysse. We kunnen het zelfs niet bestellen. De Groene Waterman heeft over Buysse wel een ‘fantastische biografie’ in de aanbieding, Fnac is rechtuit: ‘Ik spreek nu tegen de winkel, maar hoewel het heel bekende boeken zijn, verkopen wij ze niet. U kunt daarvoor waarschijnlijk beter in een antiquariaat terecht.’

Maar in De Slegte staat Buysse evenmin. ‘Er wordt vaak naar gevraagd en hij wordt nog dikwijls gelezen, maar wij zijn afhankelijk van wat mensen binnenbrengen en daar is zelden iets van hem bij’, zegt de caissière. Navraag bij de Antwerpse bibliotheken nuanceert zijn succes: hoewel Het gezin van Paemel in meer dan tien vestigingen beschikbaar is, is het nergens uitgeleend. Het aanbod Streuvels is bij De Slegte overweldigend: drie planken met meer dan honderd vergeelde, afgeleefde boeken. Een lukraak geplukte versie van De vlasschaard stamt uit 1907 en kost 8 euro.

In het geheel moeilijk te vinden is Het Dwaallicht van Willem Elsschot, maar zijn Kaas gulpt van de rekken. Het boek is verkrijgbaar in een klassieke heruitgave en in een opgemerkte beeldroman door Dick Matena.

POëZIE BOVEN

Tot zover de eerste vijf auteurs uit de top tien van Knacks pantheon. Kijken we verder, dan zien we zowel Guido Gezelle, Karel van de Woestijne als Paul van Ostaijen in de meeste winkels in de rekken staan. Van die laatstgenoemde niet Bezette stad, wel Music Hall en een selectie door Jan Decleir met bijbehorende cd. De Slegte biedt nog andere titels aan.

Werk van Gezelle is overal te koop behalve bij Fnac, al kan het daar wel besteld worden. Met meer dan vijfentwintig stuks domineert de priester-dichter de poëzieafdeling op de benedenverdieping van het antiquariaat.

Karel van de Woestijne verstopt zich beduidend beter: van hem ligt nergens Het vader-huis of De boer die sterft, wel een enkele bloemlezing en een tweedelig verzameld werk.

De liederlijkheden van Pallieter en Felix Timmermans blijken te koop in slechts twee van de vier winkels. ‘We hebben wel een exemplaar van Boerenpsalm’, klinkt het bij Fnac. Volgens De Groene Waterman ‘komt Pallieter weldra terug in een nieuwe uitgave’.

Houtekiet van Gerard Walschap, ten slotte, vinden we nergens, maar daar zou rond deze tijd verandering in komen. Zuster Virgilia is wel te koop in De Slegte, net als tientallen andere titels van Walschap.

Wie een klassieker wil lezen, die kan hem dus vinden. Als u een nieuwe versie van een Vlaamse klassieker wilt, bent u daarvoor afhankelijk van de grillen van uitgevers. Maar wat niet nieuw te koop is, blijkt doorgaans wel tweedehands beschikbaar. En indien niet, dan is er nog altijd de bibliotheek.

Jan Jagers