Net als vier jaar geleden vroeg Knack aan vertegenwoordigers van verschillende sectoren en belangengroepen welke mensen het goed zouden doen in de Wetstraat 16.

Het leek zo’n simpele vraag: welke drie mensen komen voor u in aanmerking om eerste minister van België te worden? Maar net als in de aanloop naar de vorige federale verkiezingen bleken weinig mensen bereid om kleur te bekennen. Omdat kandidaat-premiers tot een politieke partij behoren, omdat niemand weet wie het na 10 juni voor het zeggen zal hebben, en omdat je de baas van het land maar beter te vriend kunt houden. ‘Net nu de hele campagne lijkt te draaien om wie onze volgende premier wordt, vind ik het niet verstandig om mijn voorkeur openbaar te maken’, zegt een politicoloog. ‘Het lijken wel presidentsverkiezingen, en daardoor wordt alles héél persoonlijk opgevat.’

Bij onze rondvraag in 2003 staken vier politici er met kop en schouders bovenuit. Guy Verhofstadt (VLD) mocht toen van het gros van de ondervraagden premier blijven. Op twee eindigde Frank Vandenbroucke (SP.A), die toen nog federaal minister was, en op een gedeelde derde plaats stonden Louis Michel (MR) en Stefaan De Clerck (CD&V).

Dit keer wordt Verhofstadt maar één keer genoemd. Johan Vande Lanotte (SP.A) en Yves Leterme (CD&V), de twee andere Vlamingen die een reële kans maken op de Wetstraat 16, worden wél verschillende keren naar voren geschoven. Maar meestal niet van harte. Opvallend is ook dat haast iedereen die graag een Franstalige in de Wetstraat 16 zou zien bij Elio Di Rupo (PS) uitkomt.

De meesten vinden het wel tijd voor een nieuwe premier, maar zien niet meteen een ideale kandidaat. ‘Ik zit met de handen in mijn schaars wordende haar te dubben over een persoonlijkheid die het leiderschap, de moed en de diplomatie heeft om dit veel te gecompliceerde land te wapenen tegen de internationale uitdagingen die ons – voornamelijk vanuit Azië – spoedig zullen bedreigen, en die omgevormd moeten worden tot gigantische opportuniteiten’, zegt Paul Buysse, voorzitter van Bekaert, in persoonlijke naam. ‘Stroomlijn de staatsstructuur, verzeker een perfecte transparantie en een democratische dialoog, maar vooral: neem de juiste beslissingen! Met wanhoop zie ik niemand die deze gigantische taak vandaag kan uitvoeren.’

En dus worden de meest uiteenlopende namen genoemd, vaak van mensen die op geen enkele kieslijst staan. Wetenschappers, ondernemers en zelfs kunstenaars worden vaak boven professionele politici verkozen. ‘Aangezien de lijsttrekkers de laatste weken zo bits, ruw en ongeïnspireerd met elkaar zijn omgegaan, zijn er andere kandidaat-premiers nodig’, zegt Luc Rademakers, algemeen hoofdredacteur van de Concentra-kranten.

TOM NAEGELS

(schrijver en secretaris van de Vlaamse auteursvereniging)

-Elio Di Rupo (PS)

Ik wil wel eens zien hoe een Waalse premier het hele land zou besturen. Ook als tegenzet tegen de Vlaamse doemdenkers die ons willen wijsmaken dat Vlamingen geen Waalse premier zouden aanvaarden.

-Karel De Gucht (Open VLD)

Hij dwingt binnen de huidige regering het meeste respect af. Van alle liberalen is hij de minst dogmatische verlichtingsdenker op het vlak van multiculturele thema’s.

-Johan Vande Lanotte (SP.A)

Van alle socialisten straalt hij de meeste ernst en krachtdadigheid uit om dit land te leiden. Het is trouwens al lang geleden dat we nog een socialistische premier hebben gehad.

FONS VERPLAETSE

(eregouverneur Nationale Bank)

-Yves Leterme (CD&V)

-Jean-Luc Dehaene (CD&V)

-Johan Vande Lanotte

De volgorde is belangrijk. Die drie mensen kunnen zorgen voor een degelijk toekomstgericht sociaaleconomisch beleid. Dat beleid moet gericht zijn op twee zaken. Een: het optrekken van onze gemiddelde economische groei met 0,5 procent: voor de helft door uitvoer, voor de andere helft door sterk toekomstgerichte investeringen (in research, onderwijs…). Twee: het opkrikken van de te lage arbeidsintensiteit van deze economische groei. En dat alles zonder de zwakkeren in onze maatschappij (gehandicapten, zieken, armen…) uit het oog te verliezen.

AN BROUCKMANS

(hoofdredactrice Flair)

-Freya Van den Bossche (SP.A)

Body, brains en niet te beroerd om te leven – so what?

-Karel De Gucht

Rechtgeaard en rechtdoorzee, ook al wordt zijn maatpak nat.

-Yves Desmet

(politiek hoofdredacteur van De Morgen)

De beste stuurlui staan aan wal, tijd om deze opinieleider aan boord te halen.

MICHEL VANDENBOSCH

(voorzitter van dierenrechtenbeweging GAIA)

-Johan Vande Lanotte

Omdat hij de verpersoonlijking is van politieke degelijkheid, en gepokt en gemazeld is door jarenlange regeringservaring in topfuncties. Maar ook omdat zijn partij qua diervriendelijkheid hoog scoort.

Marc Buelens

(partner Vlerick Leuven Gent Management School, hoofddocent UGent)

-Een Waal

Zolang we in België beweren te leven, kunnen we niet bijna de helft van de bevolking van het premierschap blijven uitsluiten.

JEAN-PIERRE STROOBANTS

(correspondent van de Franse krant Le Monde)

-Patrick Janssens (SP.A)

De eerste politicus die een recept lijkt te hebben gevonden tegen extreemrechts. Het niveau van het politieke debat in deze campagne is bedroevend laag. België kan wel wat nieuw bloed en frisse ideeën gebruiken.

JAN DE MAESENEER

(voorzitter vakgroep Huisartsengeneeskunde, Universiteit Gent)

-Frank Vandenbroucke (SP.A)

Hij blijft een politicus die veeleer aan de volgende generatie denkt dan aan de volgende verkiezingen.

-Vera Dua (Groen!)

Een heel capabele vrouw, die de thema’s belichaamt die van primordiaal belang zijn voor onze toekomst.

KIM DUCHATEAU

(cartoonist)

-Mieke Vogels (Groen!)

Als we niets doen aan ons milieu, dan is er straks niets meer over om politiek over te bedrijven. Bij de groenen kies ik Mieke Vogels omdat zij het minst last heeft van dat irritante opgestoken vingertje.

-Steve Stevaert (gouverneur van Limburg)

Hij was een van de weinige politici die politieke onderwerpen heel duidelijk konden uitleggen in de taal van de gewone mensen.

-Kamagurka

De politiek heeft nood aan iemand als hij met een originele, open, swingende kijk op de dingen.

LUC RADEMAKERS

(algemeen hoofdredacteur Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg)

-Piet Van Roe

Zijn opdracht als gedelegeerd bestuurder bij de VRT liep af op 1 juni, en dus is hij toevallig net op tijd beschikbaar.

-Ingrid Lieten

Volgens Trends is de directeur-generaal van De Lijn de machtigste vrouw van Vlaanderen, dus deze keuze lijkt mij vanzelfsprekend.

-Eddy Bruyninckx

Hij is momenteel al de baas van het belangrijkste bedrijf van België: het Antwerpse Havenbedrijf.

GEERT NOELS

(hoofdeconoom Petercam Vermogensbeheer)

-Thomas Leysen (gedelegeerd bestuurder Umicore)

De ideale eerste minister heeft het leiderschap en de durf van Thomas Leysen, de creativiteit en frisheid van Hans Bourlon, de klasse en energie van Vincent Kompany en de internationale geloofwaardigheid en vrouwelijke toets van Axelle Red. Maar Leysen is mijn numero uno.

HUGO VERHENNE

(nationaal voorzitter Okra, de voormalige Kristelijke Beweging van Gepensioneerden)

-Yves Leterme

Hij heeft de voorbije jaren bewezen dat hij over een kalmte en wijsheid beschikt die bij sommige politici ontbreken. Bovendien is hij tot een echte leider uitgegroeid.

-Johan Vande Lanotte

Intellectueel is hij heel sterk, en hij is ook sociaal bewogen. Eén voorbehoud: zijn vaak te grote ‘handigheid’.

PAUL DE GRAUWE

(professor economie K.U. Leuven)

-Elio Di Rupo

Dat is voor de Vlamingen de beste manier om een staatshervorming door te voeren. Als de premier een Waal is die aan de macht wil blijven, kan hij makkelijk gegijzeld worden door de Vlamingen.

MYRIAM VAN VAERENBERGH

(Lid van de Hoge Raad voor de Justitie en voormalige voorzitster van de Raad van de Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen)

-Sabine de Bethune (CD&V)

Omdat het hoog tijd is dat ons land bestuurd wordt door een perfect tweetalige, Vlaamse vrouw, die bovendien bewezen heeft oog te hebben voor gelijke kansen.

-Johan Vande Lanotte

Hij heeft bewezen dat hij goed met cijfers om kan en straalt een zekere rust uit, wat belangrijk is in politiek overleg en communicatie.

-Yves Leterme

Hij is een diplomaat, en in een vorig leven heeft hij bewezen dat hij in staat is om een begroting te lezen, op te stellen en te beheersen. Hij moet zich alleen wat minder vastbijten in pietluttige dossiers.

GUIDO FONTEYN

(publicist en Walloniëkenner)

-Yves Leterme

Om een negatieve en een positieve reden. Negatief: Elio Di Rupo, waarvoor ik een zekere bewondering heb, zou gezien de toestand in Wallonië niet kunnen opboksen tegen de Vlaamse meerderheid in Kamer en Senaat. Positief: het is hoog tijd dat een klassieke rooms-rode coalitie, die België haast aldoor heeft bestuurd, terugkomt. Bovendien is er behoefte aan een compleet nieuw gezicht in de Wetstraat 16, en Yves Leterme beschikt zeker over de juiste kwaliteiten voor het ambt.

HUGO DE GREEF

(algemeen directeur Flagey)

-Guy Verhofstadt (Open VLD)

Zoals elke kandidaat van elke partij die zichzelf nu naar voren schuift als mogelijke premier voert hij het debat zeer bits. Toch moet je hem nageven dat hij de politiek een draai heeft gegeven. Daarin betuigde hij zich een heel moedige man. Dreigen we nu niet terug naar af te gaan?

-Freya Van den Bossche

-Laurette Onkelinx (PS)

-Inge Vervotte (CD&V)

Vande Lanotte, Leterme en Di Rupo gingen alle drie voor de verjonging en vervrouwelijking van hun partij. Daar moeten ze dan nu maar de gevolgen van dragen: de gevestigde waarden moeten nu niet zichzelf, maar hun kandidates naar voren schuiven van wie ze zeiden dat ze ‘ervoor gingen’.

PAUL SOETE

(gedelegeerd bestuurder van Agoria)

-Christ’l Joris (voorzitter Etap en Flanders Investment and Trade)

De ideale combinatie van economie-milieu (groene verlichting/duurzaam produceren), international business (voorzitter FIT) en sociaalvoelendheid.

-Martine Reynaers (gedelegeerd bestuurder Reynaers Aluminium)

Langetermijnvisie, resultaatgericht, no-nonsense en altijd de beste willen zijn. Dat is het recept om met een hoogwaardig product internationaal succesvol te zijn.

-Ann Demeulemeester (modeontwerpster)

Eigenzinnige creativiteit en innovatie. Daarmee kun je made in Belgium succesvol op de kaart zetten in het buitenland.

CAROLINE COPERS

(algemeen secretaris Vlaamse ABVV)

-Johan Vande Lanotte

Hij is zeer competent en heeft genoeg politieke ervaring om het hoogste politieke ambt uit te oefenen.

-Mia De Vits (SP.A)

Ze is sociaal bewogen, kent onze bekommernissen en heeft voeling met de internationale dimensie van het politiek bedrijf.

-Peter Vanvelthoven

Hij heeft aangetoond oog te hebben voor de problemen van de werknemers. Bovendien streeft hij geen gemakkelijk electoraal succes na, maar wil hij de samenleving ten goede veranderen.

RUDY AERNOUDT

(Vlaams topambtenaar en ‘klokkenluider’)

-Een Waal

Omdat dit voor de Vlamingen interessante perspectieven biedt. Doorgaans moeten de Vlamingen een hoge prijs betalen voor het premierschap.

-Didier Reynders (MR)

Hij lijkt mij de meest geschikte kandidaat.

-Elio Di Rupo

De meest wenselijke kandidaat, om opportunistische redenen. In ruil kunnen de Vlamingen misschien eindelijk de broodnodige hervorming van de arbeidsmarkt binnenhalen.

REMI VERWIMP

(agogisch theoloog bij de vzw Motief)

-Een vrouw

Mijn eerste minister is bij voorkeur een vrouw en komt uit een partij die structureel breekt met het neoliberale beleid van voortdurende economische groei op de kap van de armen, de arbeiders en de aarde. Helaas heeft die vrouw nog geen naam.

-Johan Vande Lanotte

Als hij eerste minister wordt, dan mag ik hopen dat hij alsnog voor vermogensbelasting durft te gaan.

CHRIST’L JORIS

(voorzitter van verlichtingsgroep ETAP en van de overheidsdienst Flanders Investment and Trade)

-Julien De Wilde

(ex-topman Bekaert)

-John Dejaeger (ex-topman BASF)

-Luc Vansteenkiste (topman Recticel)

Alledrie om dezelfde reden: de combinatie van wijsheid, internationale ervaring, een wervende persoonlijkheid, doelgerichtheid en moed, menselijkheid, degelijkheid en integriteit.

SAMI ZEMNI

(voorzitter Centrum voor Islam in Europa)

-Johan Vande Lanotte

-Elio Di Rupo

-Vera Dua

België en Vlaanderen hebben nood aan een vernieuwd links en progressief beleid dat gedragen wordt door mondige burgers die in alle zichtbare diversiteit kunnen en willen samenleven en die samen willen strijden tegen de hard om zich heen slaande neoliberalisering (die de mens steeds meer behandelt als koopwaar) en de steeds verdergaande verrechtsing (die teert op uitsluiting van de andere en racisme).

DORIAN VAN DER BREMPT

(directeur Vlaams Nederlands huis De Buren)

-Johan Vande Lanotte

Ik zou een iets soberder stijl willen en een echt sociale politiek met aandacht voor onderwijs, cultuur en media. Daartoe acht ik Vande Lanotte in staat. Maar dan wel in een rooms-rode coalitie. Paars bleek niet toe te laten dat de liberalen liberalen zijn en de socialisten socialisten.

-Yves Leterme

Met Leterme als premier kan ik ook leven, maar het zou mooi zijn – Sarkozy en Kouchner indachtig – om Karel De Gucht op Buitenlandse Zaken te houden.

MET MEDEWERKING VAN JOëL DE CEULAER, ANNA LUYTEN, EWALD PIRONET, ANN PEUTEMAN, HAN RENARD EN INGRID VAN DAELE