Het is niet omdat hij zich na de verkiezing van Guy Verhofstadt als VLD-voorzitter terugtrok, dat Herman De Croo niet op zijn qui-vive blijft. ?Telkens als Cincinnatus werd gevraagd, kwam hij terug.?
Nadat de VLD-kiezers niet hem maar Guy Verhofstadt als nieuwe partijvoorzitter verkozen, trok Herman De Croo zich als Cincinnatus terug op het land, in zijn geval in Michelbeke. De Croo laat zich dezer dagen de vergelijking met de oude Romein welgevallen, maar hij voegt er snel bij : ?Telkens als het Cincinnatus werd gevraagd, kwam hij terug.?
Wat is er bij de verkiezingen van de VLD-voorzitter fout gelopen ?
HERMAN DE CROO : Om te beginnen, heb ik me naar de letter gevoegd naar de richtlijnen van die Nieuwe Politieke Cultuur. Ik heb geen reclame gemaakt. In tegenstelling tot wat velen denken, ben ik lang geen handige jongen hoewel, ik zal daarna altijd wel uitleggen hoe handig ik ben geweest. Voor de eerste keer en de laatste keer heb ik de beïnvloeding van de kiezer onderschat. Ik heb één dichtbedrukte brochure naar voren gebracht. Mijn collega’s hebben minder op de inhoud gespeeld hoewel, Rik Daems toch iets meer dan Guy Verhofstadt. Zij hebben hun boodschappen ook door anderen laten verkondigen. De VLD-kiezer kreeg dus één brochure van De Croo in de bus, vier of vijf van Daems en zes van Verhofstadt. Geert Versnick, Jaak Gabriëls, Patrick Dewael, ze hebben allemaal spontaan gekozen zonder dat daar van enige afspraak mag worden gewaagd voor Guy Verhofstadt. Het effect daarvan heb ik onderschat, overtuigd dat het gemiddelde VLD-lid iemand was die de inhoud beoordeelde.
Dit gezegd : ik hoop dat Guy slaagt en ik zal, waar mogelijk, helpen. Van rancune is geen sprake. Want ik besef dat, als ik mijn partij niet steun, van al die mooie ideeën niets terecht komt. Je zal mij dus niet op sabotage of onderkruiperij betrappen ; zelfs al denk ik die voorzittersverkiezing enigszins ten onrechte te hebben verloren. Ik heb me laten rollen omdat ik echt dacht dat er een Nieuwe Politiek Cultuur groeide. Het zal me niet meer overkomen. Voortaan voer ik campagne zoals ik altijd al heb gedaan. Niettemin moeten we samen de bevolking tonen dat het anders kan. Kloppen onze recepten niet, dat ze ons dan afstraffen. Ze moeten ons eerst wel de kans geven om het te proberen. Guy krijgt nu de kans om de mensen opnieuw te enthousiasmeren.
Maar nu begrijp je waarom ik voorstelde om Marc Verwilghen tot voorzitter te laten verkiezen. Omdat hij, nog beter dan Gyy Verhofstadt, de tijdsgeest mee had. Want uiteindelijk is Guy un cheval de retour. Hij draait al jaren mee. Hij heeft het oude systeem gekend waarbij we verplicht werden geld in te zamelen tijdens fundraising-diners. Hij heeft de politieke benoemingen gekend en heeft daar zelfs fors aan meegedaan. Ik ook geen probleem. Guy heeft zeker meer talent en zeker meer ervaring dan Marc Verwilghen. Maar Verwilghen was dan weer een onbeschreven blad.
Daarom komt Guy Verhofstadt terug naar Gent en wordt Marc Verwilghen als Witte Ridder aanvoerder van de senaatslijst ?
DE CROO : Hoe dan ook, Verhofstadt moet die doorbraak forceren. Ik was als goed jezuïetenkind voor de inbraak. Ik wou de regering laten vallen door minstens één van de regeringspartijen te overtuigen dat het met de liberalen anders en beter kon. Dat momentum, dat nu voorbij is, is ooit groot geweest. Tussen januari en april stonden we er heel dicht bij. Die inbraak werd binnen delen van de meerderheid besproken…
Ook met u ?
DE CROO : Tuurlijk. Ik zeg wel : in een bepaald deel van de meerderheid. Voor alle duidelijkheid : ik heb geen gesprekken gevoerd met Jean-Luc Dehaene. Wel ik heb andere mensen ontmoet.
Uit de regering ?
DE CROO : Van regeringspartijen. Je ziet, ik ben voorzichtig. Als we echter een doorbraak moeten forceren, dan wachten ons nog heel wat problemen. Er is een grote verstandhouding tussen Jean-Luc Dehaene en SP-voorzitter Louis Tobback die twee laten elkaar niet los. Bovendien moeten we ons niet te veel voorstellen van een afslijting van de PS. Als die partij al haar burgemeesters, schepenen, gedeputeerden in de strijd werpt, dan mag Elio Di Rupo nog dikwijls in Le Garage gesignaleerd worden, en mag Guy Coëme achter de tralies eindigen ; dan nog komt die dijkbreuk er niet. Want al die kleine, lokale beekjes stromen nog steeds naar de grote PS-rivier. Dus, vergeet die afslachting van de Waalse socialisten.
Intussen lurkt Tobback opnieuw aan hetzelfde speentje : de sociale zekerheid. Het zou wel eens kunnen dat de huidige rooms-rode coalitie haar meerderheid in Vlaanderen verliest. Maar dan gaat ze zeker een beroep doen op Agalev. Niet op de Volksunie, want ik lees daar in Knack wat CVP-minister Eric Van Rompuy zegt over de debilisering van de VU.
Bent u het eens met die beoordeling ?
DE CROO : Ik heb niets tegen Bert Anciaux. Die man is zeker een frisse VTM-verschijning, een gadget. Maar je kan met die man niet besturen we zijn niet zot, hé…
CVP en SP zullen dus naar Agalev trekken. Ze maken die dan verantwoordelijk voor de stedelijke aangelegenheden en voor ’t groen. Op die manier geraken de groenen verbrand, zoals Mieke Vogels in Antwerpen.
Al we het over een doorbraak hebben, dan moet dat een formidabele doorbraak zijn, één die de huidige meerderheid compleet plat walst.
U lijkt te denken dat als in 1999 een driepartijenregering noodzakelijk is, de VLD hoe dan ook aan de kant wordt gelaten.
DE CROO : Zo’n klassieke tripartite is de slechtste formule. Zal de VLD zo diep zakken dat ze in een tripartite stapt met twee partners die dan al tien jaar samen regeren ? Is onze portefeuillehonger zo groot dat we bereid zijn als het derde wiel aan de wagen te fungeren, met een ambtenarij die totaal gepolitiseerd is en die ten dienste staat van de CVP en de SP ? Want ze moeten mij niks wijsmaken. Er worden zeven notarissen benoemd ? Zes CVP’ers, één SP’er. Zeven magistraten ? Vijf CVP’ers, twee socialisten. Op 52 topambtenaren in het Vlaamse Gewest, 49 van de meerderheid ! En die gaan allemaal loyaal meewerken met de liberalen in de regering ? ’t Zal wel gaan zeker !
Zo te horen, zullen ze u in zo’n regering niet vinden.
DE CROO : Ik heb niets tegen een driepartijenregering met de groenen ook al gaapt daar economisch nog een grote kloof. Maar een tripartite met christen-democraten, socialisten en een beperkt aantal liberalen ? Ik zeg in de politiek nooit neen, maar dat zullen ze me toch eens goed moeten uitleggen.
Een doorbraak zoals Guy Verhofstadt wil bewerken, dat betekent dat CVP en SP zonder ons echt niet voort meer kunnen. Ik hoop dat Guy daarin lukt en ik zal de partij dienen, welteverstaan op voorwaarde dat de partij liberaal blijft. Want ze moeten van mij niet eisen dat ik extreme Vlaamse standpunten ga innemen ik zal dat nooit doen. Ze moeten van mij niet vragen dat ik mijn economische principes opgeef ik zal dat nooit doen. En ze moeten mij niet vragen om een sociaal bloedbad aan te richten ik zal dat zeker niet doen. Wij, liberalen, moeten bovenal onze eigenheid bewaren. Ze verwachten van ons niet dat we alle problemen oplossen, maar ze verwachten wel dat we zorgen voor meer werk en minder lasten.
Ik respecteer de socialisten omdat ze een aantal remmen zetten om het systeem van sociale zekerheid overeind te houden. Maar dat ze dan van mij aannemen dat ik een economische zekerheid wil, waarbij er meer werk komt, zodat we de lasten kunnen verlagen. Intussen verneem ik weer dat een aantal van onze VLD-vrienden de bevolking moet aantonen dat we de sociale zekerheid leefbaar kunnen maken zonder inspanningen van de belanghebbenden. Ik wil dat eerst toch eens lezen. Want je voelt het al : Tobback begint opnieuw over de sociale zekerheid. Ik hoop dat Guy niet nog eens in die val trapt.
U lijkt niet gerust in de aanpak van uw opvolger ?
DE CROO : Het is geen geheim : Guy en ik hebben afgesproken op zijn vraag trouwens elkaar geregeld tête-à-tête te ontmoeten. Dan praten we alles uit. Ik heb hem ook verteld met welke partijen en met wie ik gesprekken heb gevoerd. Hij moeten maar uitmaken wat hij daarmee aanvangt in zijn doorbraakpolitiek.
Een inbraak via Zaal F zit er zeker niet meer in, nu Johan Van Hecke zich in Afrika terugtrekt.
DE CROO : Guy zal wel blij zijn dat hij in Gent van een belangrijke concurrent is verlost.
Hoe ver stonden uw gesprekken met sommige leden van de meerderheid en waarop zijn die finaal gestrand ?
DE CROO : Die gesprekken hadden kunnen leiden minstens federaal tot een coalitie van christen-democraten en liberalen. De moeilijkheid was dat zo’n coalitie wel een meerderheid had in de Franse Gemeenschap, maar niet in het Waalse Gewest. Met als gevolg dat één van de potentiële partners eiste dat naar een derde partner werd uitgekeken. Wat meteen verklaart waarom PRL-voorzitter Louis Michel toenadering zocht met Ecolo. De Franstalige groenen hebben het handig gespeeld. Ze hebben hem wat illusies gegeven, en zich dan plotseling als zedenmeesters opgesteld.
Pasten de gesprekken tussen PRL en de Franstalige christen-democraten van de PSC in dezelfde manoeuvres ?
DE CROO : Ik ben voor een inbraak en zal dus discreet blijven. Door die gesprekken met de liberalen vermochten de christen-democraten een grotere druk te leggen op hun socialistische partners. Als die te allen prijze aan de macht wilden blijven, moesten ze grote toegevingen doen. En dat is wat de socialisten, omwille van hun politieke overleving, hebben gedaan. Het inbinden van Vlaams onderwijsminister Luc Van den Bossche ligt in die lijn. De economische toegevingen door de PS zijn van dezelfde orde. Wat maakte dat ze bij de christen-democraten finaal hebben gedacht : waarom van partner wisselen als we met de huidige coalitiepartner toch al bereiken wat we willen.
Hoewel er door sommigen datums en momenten werden overwogen, is het breekpunt er uiteindelijk niet gekomen. Ook door de verkiezing bij de VLD die op die manier, op lange termijn, een diepgaander effect zal hebben dan tot nog toe gedacht.
Hebben de verkiezingen bij de VLD die gesprekken echt doorkruist ?
DE CROO : Zeker weten. Vanaf begin mei hebben de anderen de zaken op het ijs gelegd. Intussen weten ze waar ze aan toe zijn. Daarom probeert Tobback Verhofstadt opnieuw tot radicale standpunten te verleiden en de VLD-leiding te provoceren.
Dat verklaart allicht waarom Verhofstadt een low profile wil aanhouden ?
DE CROO : Deels terecht. Al kan je niet zes maanden lang zo’n low profile aanhouden. Bij de State of the Union moeten we toch reageren.
De meerderheid zal daar ongetwijfeld al haar zegebulletins komen voorlezen.
DE CROO : Tuurlijk, want de kiescampagne is al begonnen. Midden volgend jaar krijgen we federale verkiezingen.
Leg uit.
DE CROO : De Vlaamse meerderheid is veel brozer dan de federale. Stel dat je als meerderheid die verkiezingen in juni 1999 aan elkaar koppelt. Die meerderheid in de Vlaamse regering, amper één zetel, die zijn ze hoe dan ook kwijt als we er niet in slagen de Vlaamse meerderheid te breken, kunnen we beter allemaal opstappen en een hond met een hoed op tot VLD-voorzitter kiezen. Maar als die verkiezingen samen lopen, dan worden alle sluizen open gezet. Het risico daarvan moet de huidige meederheid afwegen. Zullen ze dat bredere federale overschot in de strijd gooien voor die uiterst smalle meerderheid in Vlaanderen ? In die omstandigheden ben ik trouwens zeer beducht voor die moeder van alle verkiezingen zoals Tobback ze nu al noemt. Als een Vlaamse of een Waalse regering zich snel in het zadel kan hijsen en vanuit de kabinetten drukken op de vorming van de federale regering, dan zitten ze gedurende zes maanden, een jaar te knoeien met een uitzichtloos communautair debat. En dat wil ik vermijden. Want ik wil niet dat het grote, onvermijdelijke federale debat over sociale zekerheid en fiscale autonomie bezwaard wordt door de chantage van gewest- en gemeenschapsregeringen. Daarom alleen al moeten die verkiezingen worden gesplitst. Het Vlaams parlement vroegtijdig naar huis sturen is niet mogelijk. Het federale parlement kan je wel ontbinden. Bijgevolg…
Bovendien ook niet onbelangrijk komt de carrièreplanning van Dehaene in het gedrang als de verkiezingen in juni 1999 worden gehouden. Want hij moet al begin 1999 opteren voor al dan niet een Europese loopbaan. Kiest hij voor Europa, dan kan hij onmogelijk in de verkiezingen stappen als het boegbeeld van zijn partij. En er is geen ander boegbeeld. Johan Van Hecke is weg, en CVP-voorzitter Marc Van Peel zie ik die rol niet opnemen.
Stefaan De Clerck ?
DE CROO : Je kan in dit land nooit de CVP in een regering met de liberalen krijgen zonder een voorman van ACW-signatuur.
De Clerck lijkt een flexibel man.
DE CROO : Het ACW erkent alleen de biggen die ze zelf heeft geworpen. Stefaan De Clerck behoort niet tot die stal. Punt. Hij kan mogelijk een regering met de socialisten leiden. Met de liberalen is dat uitgesloten. Ik wil niet het ACW om de vijf minuten tegen mijn kas zien rijden het ABVV kan me minder schelen.
In de rooms-blauwe regering met Wilfried Martens was dat toch geen probleem ?
DE CROO : Omdat we een akkoord hadden met ACV-voorzitter Jef Houthuys, tiens. Eerlijk, ik zie geen centrum-rechtse regering geleid door iemand van de rechtervleugel van de CVP.
Dus ook niet door Herman Van Rompuy ?
DE CROO : Neen, tenzij Dehaene in volle legislatuur opstapt en Van Rompuy moet overnemen. Maar Dehaene kan alleen weggaan als hij door heel het land als het ware naar het Europese altaar wordt gevoerd. Probleem : er zit dan, na Willy De Clercq en Karel Van Miert, twintig jaar lang een Vlaamse vertegenwoordiger in de Europese commissie. Voor mij niet gelaten, al vermoed ik dat een aantal Walen ambities in die richting koesteren.
De meest ambitieuze, Guy Spitaels, is intussen uitgerangeerd.
DE CROO : Vergeet vooral minister van Financiën Philippe Maystadt (PSC) niet. Als Wallonië een kandidaat heeft, dan is het Maystadt, niemand anders. Ik gun het hem, want ondanks mijn kritiek weet ik hem te waarderen.
Omdat u hem in de Swaps-affaire niet omver heeft gekregen ?
DE CROO : Wat is belangrijker : de moeren van het standbeeld los te draaien of het standbeeld in de gracht duwen ? Neem van mij aan : de moeren zitten los, het standbeeld wankelt.
Zijn er momenten waarop u het opdoeken van de PVV heeft betreurd ?
DE CROO : (aarzelend) Ja, omdat de naamsverandering niet altijd de lading dekte. Ik had het heel moeilijk in Blankenberge bij de viering van 25 jaar liberalisme in Vlaanderen. We hebben daar opnieuw Hoog Banier gezongen het schitterende lied van de liberalen. Dat was geleden van na de laatste bureauvergadering van de PVV. Toen hebben we daar in het zaaltje van het Antwerpse Crest-hotel, spontaan en met tranen in de ogen, Hoog Banier aangeheven. Sedertdien durfden wij dat niet meer te zingen. Maar nu, vijf jaar later, heb ik bij mezelf al meermaals gezegd : ooit zingen we opnieuw Hoog Banier. Niet vanuit een revanchegevoelen, maar omdat fundamentele zaken fundamenteel moeten blijven.
Rik Van Cauwelaert
Herman De Croo : Voor de eerste en voor de laatste keer heb ik de beïnvloeding van de kiezer onderschat.
