De canon is terug van weggeweest. Het Vlaams-Nederlandse culturele huis deBuren organiseert drie discussieavonden om te pleiten voor eeuwige literaire roem voor onder anderen Patricia de Martelaere, Filip de Pillecyn en Herman de Coninck.
Hoe zit het met de Nederlandse identiteit in het algemeen en het Nederlandse historische en literaire erfgoed in het bijzonder? In Nederland blijft de canondiscussie een hot issue. Sommigen hebben het zelfs over ‘canonitis’ als nieuwe Hollandse beschavingsziekte. Al in 2007 werd er door de commissie-Van Oostrom een historische canon met 50 vensters – van de hunebedden tot de gasbel – gelanceerd. Het bleef niet bij woorden, want in de eindtermen van het Nederlands secundair onderwijs werden deze ankerpunten tot alfa en omega van het geschiedenisonderwijs gepromoveerd onder het motto ‘wat elke Nederlander zou moeten weten’.
Ook op literair gebied stelde een commissie een pantheon van 100 onsterfelijke Nederlandstalige auteurs samen die sinds enkele maanden in het vernieuwde Letterkundige Museum in Den Haag hun plaats hebben gevonden. En de Taalunie besloot in diezelfde periode dat het meer dan wenselijk zou zijn om 64 onsterfelijke werken uit die canon permanent beschikbaar te houden via digitale weg, maar ook door laaggeprijsde kioskversies. Waarom liggen er in onze luchthavens stapels bestsellers van Dan Brown of Stieg Larsson, maar is de klassieke Nederlandse en Vlaamse literatuur er compleet afwezig? Een goedkope handelsversie van Nederlandstalige klassiekers, zoals de Reclam-pockets in Duitsland dat doen, zou het gat in de Nederlandstalige cultuur kunnen plamuren. Met Nooit meer slapen op schoot naar de States vliegen, of met Het verdriet van Belgiëindommelen onderweg naar Singapore. Moet kunnen, toch?
Omdat er in Vlaanderen geen literaire canon voorhanden was en Vlaanderen werd uitgenodigd om mee te doen met pakweg 22 Vlaamse onsterfelijken, lanceerde Knack in april 2008 zijn eigen Vlaamse canon van 50 onsterfelijken. deBuren reageerde in het najaar prompt met debatavonden om de canondiscussie ook in Vlaanderen salonfähig te maken. Het driedelige literaire evenement Het literaire pleidooi van deBuren past dus in de inspanningen om de canon weer bespreekbaar te maken. Gedurende drie avonden zullen in het Antwerpse Letterenhuis telkens twee Nederlandse en Vlaamse pleitbezorgers een pleidooi afsteken om respectievelijk Patricia de Martelaere, Filip de Pillecyn en Herman de Coninck langs Vlaamse en Annie M.G. Schmidt, Willem Brakman en J.A. Dèr Mouw langs Nederlandse kant in het pantheon en dus de canon op te nemen. Pikant detail: De Pillecyn én De Coninck scoorden in Knacks canon van de Vlaamse literatuur bij de eerste 22. De Coninck prijkte op nummer 17 en De Pillecyn op 20. De Martelaere, die in maart 2009 plots is overleden, kwam toen niet in aanmerking voor eeuwige literaire roem, maar geldt zonder meer als een van de beste essayistes in de Nederlandstalige literatuur. Bedoeling van deBuren is via een half ludieke, half ernstige rechtbankformule de goegemeente opnieuw opmerkzaam te maken op het belang van een dergelijke canon. Het publiek kan na de pleidooien zo elke avond meebeslissen wie er een plaatsje in het literaire walhalla verdient en het Letterkundig Museum heeft beloofd dat het met die keuze rekening zal houden.
Dat Het literaire pleidooi geen overbodige luxe is, bewijst de stagnering van het canonproject dat drie jaar geleden bij de Taalunie werd ingediend. In het betreffende plan was het de bedoeling om vanaf 2009 elk jaar acht Nederlandstalige klassiekers uit te brengen. Karlijn Waterman, senior projectleider bij de Taalunie, wijt de opschorting ervan aan de nog niet gelijklopende discussie in Nederland en Vlaanderen: ‘De wenselijkheid voor een dergelijk project was toen in Vlaanderen nog niet erg duidelijk.’ Aangezien de Taalunie, een Nederlands-Vlaamse organisatie, uitgaat van parallelle interesses in Noord én Zuid om vervolgens in actie te schieten, werd besloten om het canonproject voorlopig on hold te plaatsen. Carlo Van Baelen, directeur van het Vlaamse Letterenfonds, schreef de noodzaak van een consensus rond de Vlaamse literaire canon althans in zijn prioritaire beleidsdoel-stellingen in voor de komende jaren. Dat deBuren nu opnieuw de geest uit de fles laat, kan misschien het startschot vormen om er eindelijk werk van te maken.
HET EERSTE LITERAIRE PLEIDOOI ROND PATRICIA DE MARTELAERE EN ANNIE M.G. SCHMIDT VINDT PLAATS OP 3 FEBRUARI OM 20.00 UUR IN HET ANTWERPSE LETTERENHUIS. FILIP DE PILLECYN EN HERMAN DE CONINCK KOMEN OP 3 MAART EN 7 APRIL AAN BOD. ENTREE IS GRATIS, MAAR RESERVEREN WORDT AANBEVOLEN VIA INFO@DEBUREN.EU. MEER INFO: WWW.DEBUREN.EU.
DOOR FRANK HELLEMANS
