Vlaamse hogescholen vrezen dat de geplande besparingen vooral de praktijkgerichte opleidingen zullen treffen, terwijl die de studenten klaarstomen voor de arbeidsmarkt.
Besparen in het onderwijs is makkelijker gezegd dan gedaan. De inschrijvingsgelden verhogen, stuit op heel wat weerstand. Maar besparen op het personeel is door het systeem van de vaste benoemingen evenmin evident. Besparen kan dus enkel op de niet-vastbenoemden. ‘En dat zijn net de mensen die de meest recente praktijkervaring hebben’, merkt Veerle Bogaert, HR-directeur aan de Karel De Grote Hogeschool in Antwerpen, op. ‘De jongste jaren zetten de professionele bachelors steeds meer in op ondernemerschap en praktijkervaring. Het is belangrijk dat we dicht bij de praktijk blijven. Het is dus een probleem als we net de mensen die voeling hebben met de praktijk, moeten laten gaan.’
Extra besparingen kunnen leiden tot bizarre situaties. Een docent Engels die praktijkles journalistiek moet geven, bijvoorbeeld, of een docent psychologie die mits wat bijscholing de nieuwste technieken op het vlak van digitalisering moet uitgelegd krijgen aan zijn studenten. In sommige hogescholen is het al de realiteit. ‘Het is een delicate evenwichtsoefening om bij besparingen de juiste mensen over te houden’, zegt Martine Taeymans, directeur marketing aan de Thomas More Hogeschool in Mechelen. ‘Als onderwijsinstelling hebben wij de taak mensen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. Daarvoor moeten we een beroep kunnen doen op mensen met veel en recente praktijkervaring. We proberen daarom zo weinig mogelijk te snoeien in ons “groene hout”, medewerkers die uit het werkveld komen en nieuwe ideeën aanbrengen.’
De meeste hogescholen hebben de jongste jaren hard ingezet op permanente bijscholing van het personeel. ‘Maar het is een fabel dat je daarmee praktijkervaring kunt evenaren’, zegt Taeymans. ‘Een concreet voorbeeld: wij zetten zwaar in op digitalisering en hebben ook een opleiding informatiemanagement. Om studenten op te leiden tot informatiemanager heb je echte digital natives nodig, mensen die daar erg bedreven in zijn. Dat niveau behaal je niet door vastbenoemde docenten wat bij te scholen.’
Ook aan de HoGent is er ongerustheid, al wil algemeen directeur Bert Hoogewijs nog niet aan rampscenario’s denken. ‘Er moet eerst meer informatie komen over de precieze omvang van de besparingen. Hoe dan ook wordt een nieuwe besparingsronde een harde dobber.’ Een oplossing ligt niet meteen voor de hand. ‘Het zal heel wat creativiteit vergen om een werkbaar evenwicht te vinden. Besparingen hoeven zich niet exclusief te vertalen in het ontslag van contractuelen of tijdelijken. Niet-vervanging van gepensioneerden is ook een optie. Net als besparen in de marge van onze activiteiten, bijvoorbeeld in ondersteunende diensten of tijdelijke projecten.’ Ook Martine Taeymans wil geen voorbarige conclusies trekken: ‘We gaan ervan uit dat de minister het probleem zal erkennen.’
Cathy Galle
‘Met bijscholing alleen kun je praktijkervaring niet vervangen.’
