Niemand was echt verrast toen bleek dat de aanslagen in Parijs mee in Molenbeek zijn beraamd. De ogen van de hele wereld zijn nu gericht op de verpauperde Brusselse migrantengemeente, ‘de Europese hoofdstad van het jihadisme’.
Wederom Molenbeek. Bij alle grote terreuraanslagen van de afgelopen twee jaar, verijdeld of uitgevoerd, vallen er banden met de Brusselse gemeente te leggen – een getto van miserie op nauwelijks zes kilometer van het Schumanplein en de Europese instellingen, aldus de Franse krant Le Figaro.
Nu eens werden de moordwapens er gekocht, dan weer vonden terroristen er tijdelijk onderdak, als ze er al niet geboren en getogen waren. Hassan El-Haski, het brein achter de aanslagen in Madrid van 2004, verbleef er begin jaren 2000. Mehdi Nemmouche, de vermoedelijke dader van de aanslag op het Joods Museum in Brussel, woonde er drie maanden. De wapens voor de aanslagen op Charlie Hebdo begin dit jaar werden er aangeschaft. De dader van de mislukte aanslag op de Thalys logeerde er bij zijn zus de avond voor hij toesloeg. Twee van de gedode terroristen uit Verviers kwamen uit Molenbeek. Het lijstje is niet eens volledig, maar nu blijkt dus dat ook de aanslagen in Parijs in Molenbeek werden voorbereid en dat een aantal van de daders en medeplichtigen uit de Brusselse gemeente afkomstig is.
Terreurexpert en voormalig medewerker van de Franse geheime dienst Claude Moniquet zei afgelopen weekend op de Franstalige televisie dat hij pas verrast zou zijn indien het spoor voor één keer níét richting Molenbeek leidde. Uit Molenbeek alleen al zijn de voorbije jaren een dertigtal jongeren naar Syrië vertrokken. Volgens Moniquet schuilt er nauwelijks enige overdrijving in het etiket ‘jihadihoofdstad’ dat nu op Molenbeek wordt geplakt.
‘In de jaren 90 spraken we in kringen van experts van Londenistan. Vandaag is dat Molenbekistan‘, verduidelijkt Moniquet, die zelf in Schaarbeek woont, aan de telefoon. ‘De situatie is dramatisch. Dat komt omdat Philippe Moureaux (PS), die er van 1992 tot 2012 burgemeester was, twintig jaar lang de dingen op hun beloop heeft gelaten. Met als resultaat dat Molenbeek nu eigenlijk overal zit: in Syrië, in Irak, in Afghanistan, in Somalië… Molenbeek is een internationaal terrorismenetwerk geworden. Twintig jaar van politiek immobilisme en struisvogelpolitiek hebben ons hier gebracht. Niet alleen problemen die verband hielden met de radicale islam en jihadisme werden onder de mat geveegd, ook voor gewone misdaad als drugshandel, geweldpleging en de wijdvertakte illegale economie werd een oogje dichtgeknepen. Politiemensen kregen van burgemeester Moureaux de opdracht om vooral niet in te grijpen. Maar we weten dat er nauwe banden zijn tussen jihadi’s en ordinaire criminelen. En dat gebeurde allemaal uit electorale berekening, om potentiële kiezers niet voor het hoofd te stoten. De plaatselijke bevolking, in overgrote meerderheid vreedzame moslims die een rustig leven willen leiden, is trouwens het eerste slachtoffer van dat nonbeleid.’
Molenbeek is een van de jongste gemeenten van het land. Sommige buurten bestaan voor 90 procent uit migranten. Armoede, werkloosheid, schooluitval, gebrek aan toekomstperspectief, discriminatie en het gevoel door de rest van de samenleving niet voor vol te worden aangezien vormen er een vruchtbare voedingsbodem voor religieuze radicalisering. Molenbeek is ook een erg dichtbevolkte gemeente, waar men gemakkelijk anoniem kan blijven. ‘Als jij een geradicaliseerde jongere bent, waar kun je dan beter terecht? Je vindt er goedkoop een kamer of appartement, gelijkgestemde vrienden, je kunt er wapens kopen, en er is niemand die je lastige vragen stelt’, zegt Claude Moniquet.
Zondebok
Uit electoraal winstbejag de moslimbevolking niet voor het hoofd stoten? Het beleid van de Parti Socialiste de laatste decennia mee verantwoordelijk voor homegrown terrorisme? Gewezen burgemeester Moureaux, twintig jaar lang de onbetwiste sterke man van Molenbeek, valt haast van zijn stoel om zo veel ‘intellectuele oneerlijkheid’.
‘Mag ik er om te beginnen op wijzen dat ik al drie jaar burgemeester af ben?’ zegt hij aan de telefoon. ‘Dat is de helft van een gemeentelijke bestuursperiode. Bovendien: toen ik nog burgemeester was, gebeurden dit soort dingen niet. Molenbeek is pas een broeinest van jihadisten geworden ná mijn vertrek. Men beschuldigt mij van laksheid, maar ik heb er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de extremistische sjeik Bassam Ayashi door de veiligheidsdiensten is gedwarsboomd toen hij in Molenbeek een clandestiene burgerwacht wilde uitbouwen.’
En toch. Ook Jan Gypers (Open VLD), schepen van Mobiliteit in het college van huidig Molenbeeks burgemeester Françoise Schepmans (MR) en in het verleden schepen onder Moureaux, zei op de VRT-radio dat politiecontroles en repressief optreden in het tijdperk-Moureaux not done waren. ‘Zievereer’, reageert Moureaux. ‘Dat is echt complete larie. Waarom heeft Gypers trouwens destijds zijn mond niet opengedaan, als dat inderdaad het geval was? Wie mijn boek heeft gelezen dat in 2014 is verschenen, kan daar bovendien in terugvinden hoe moeilijk het voor de gemeente was om bepaalde oproerkraaiers en malafide sujetten, die bekend waren bij onze diensten, door het gerecht te laten vervolgen.’
Volgens Moureaux zoekt men in angstige tijden nu eenmaal een zondebok. ‘Maar feit is dat onze inlichtingendiensten hun werk niet naar behoren hebben gedaan. In de strijd tegen het internationaal terrorisme is de burgemeester heus niet de belangrijkste actor.’
Daarbij komt nog, aldus Moureaux, dat de zittende MR-cdH-Ecolo/Groen-bestuursploeg in Molenbeek te ver afstaat van de plaatselijke bevolking en geen voeling heeft met wat er gaande is in de gemeente: ‘De huidige bewindvoerders hebben jongeren niet tegengehouden om naar Syrië te vertrekken. Omdat het hen in eerste instantie niets kon schelen. Weg is weg, niet? Pas nu ze het probleem als een boemerang in hun gezicht terugkrijgen, komen ze in actie. Als burgemeester was ik bijvoorbeeld al veel eerder met de betrokken families gaan praten. Men heeft ook, bij wijze van politieke afrekening, mensen die het terrein in Molenbeek goed kennen opzijgeschoven. Denk aan politiecommissaris Pierre Collignon en aan het hoofd van de gemeentelijke preventiedienst.’
De reputatie van Molenbeek was al barslecht maar is nu definitief naar de haaien. Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) heeft Molenbeek uitgeroepen tot op te kuisen rampgebied en kondigt een plan aan. Allicht geen overbodige luxe, maar de recente gebeurtenissen zijn ook zonder meer radeloos makend voor de meeste inwoners van Molenbeek, die er dag na dag het beste van proberen te maken in vaak moeilijke omstandigheden, en die nu nog meer dan vroeger met de nek dreigen te worden aangekeken.
Gewezen schepen onder Moureaux en huidig Molenbeeks oppositieraadslid Jef Van Damme (SP.A) hoopt dat een reddingsplan voor zijn gemeente niet alleen repressie maar ook noodzakelijke investeringen in onderwijs en sociale voorzieningen omvat. En dat het politieke gesteggel stopt. ‘Ik wil hier niet de verdediging voeren van Moureaux, maar het gaat niet op om één man met alle zonden van Israël te beladen. De gemeente, het onderwijs, de moskeeën, de veiligheidsdiensten, de politie, al de regeringen van dit land: iedereen heeft boter op het hoofd. We hebben deze aanslagen niet weten te verijdelen dus hebben we met z’n allen gefaald. Laten we daarom onze energie stoppen in nadenken over hoe we zulke aanslagen in de toekomst kunnen voorkomen.’
DOOR HAN RENARD
‘Als jij een geradicaliseerde jongere bent, waar kun je dan beter terecht dan in Molenbeek?’ Terreurexpert Claude Moniquet
‘Toen ik nog burgemeester was, gebeurden dit soort dingen niet. Molenbeek is pas een broeinest van jihadisten geworden ná mijn vertrek.’ Philippe Moureaux (PS)
