De formatiebesprekingen krijgen steeds meer tegenwind.
Oude olifanten worden ze genoemd. Na de voormalige katholieke premier Dries van Agt (79) en de voormalige protestantse voorman Willem Aantjes (87) schaarde ook de katholieke ex-premier Piet de Jong (95) zich vorige week achter het protest tegen de plannen van de christendemocratische toponderhandelaar Maxime Verhagen (53) om in een parlementair minderheidskabinet te stappen, dat zou regeren met gedoogsteun van de populistische PVV (Partij van de Vrijheid) van Geert Wilders. Het bracht columnist Frits Abrahams in NRC Handelsblad tot de verzuchting dat ‘de Haagse politiek steeds meer op een dierentuin begint te lijken waaruit de oppassers zijn verdwenen’.
De scheiding der geesten die zich binnen het CDA begint af te tekenen, heeft veel weg van een generatieconflict. Oudere politici beroepen zich op gewetensbezwaren om een samenwerking met Wilders af te wijzen. Jongeren vinden dat eerst maar eens de resultaten van de onderhandelingen moeten worden afgewacht. Daarover lekt voorlopig niets uit. De toponderhandelaars (Verhagen, Wilders en beoogd premier Mark Rutte, van de liberale VVD) houden hun kaarten zorgvuldig tegen de borst. De oproep van drievoudig oud-premier Ruud Lubbers (71) om een time-out in de onderhandelingen in te lassen en nu eerst eens opening van zaken te geven, legden ze naast zich neer. Lubbers lijkt daarmee wel heel erg op de tovenaarsleerling die de geest niet meer in de fles krijgt: het was Lubbers die als informateur koningin Beatrix adviseerde om Wilders bij de formatie te betrekken.
De vraag waar het nu allemaal om draait is of Wilders bereid is grote toegevingen te doen en zijn toon te matigen. De oud-ministers van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek (74) en Ben Bot (73) waarschuwen dat de tirades van Wilders tegen ‘de achterlijke islam’ Nederland internationaal zullen isoleren. Ze maken zich grote zorgen over de toespraak die Wilders op 11 september op Ground Zero in New York zal houden. De piepjonge waarnemend partijvoorzitter van het CDA, Henk Bleker (57), verwijt Wilders intussen ‘de samenleving uiteen te spelen’. Maar Wilders is niet onder de indruk. ‘Kan die CDA-voorzitter Bleker niet even op vakantie gaan of zo?’ twitterde hij vrolijk. ‘Wat een enorme zeurpiet! En voor alle helderheid: de PVV moet helemaal niks!’
‘Wilders temmen?’ vroeg Dries van Agt zich vorige week in Knack nog af. ‘Dat kunnen weinigen, en hijzelf eigenlijk ook niet.’
Piet Piryns
