Enkele kleine banken verhogen langzaam de rente op het spaarboekje. Wanneer volgen de grootbanken? Zijn er betere alternatieven? Knack beantwoordt 10 prangende vragen.
De onlinebank Keytrade verhoogde de rente op de getrouwheidsspaarrekening naar 1 procent. Vanaf 1 december krijgt u 0,30 procent basisrente en 0,70 procent getrouwheidspremie, samen 1 procent. Dat is veel meer dan wat u krijgt op een spaarrekening bij de meeste banken. Die geven 0,01 procent basisrente en 0,10 procent getrouwheidspremie (als u uw geld één jaar onafgebroken op de spaarrekening laat staan). Samen is dat 0,11 procent, de wettelijke minimumrente die de banken op een spaarboekje moeten geven.
Concreet: als u 100.000 euro op een spaarboekje hebt staan, levert u dat met 0,11 procent rente na één jaar 110 euro op. Met 1 procent wordt dan 1000 euro. Het verschil bedraagt 890 euro.
Tien vragen over de verhoging van de spaarrente die stilaan op gang komt.
1 Is het een verrassing dat de rente op spaarboekjes wordt opgetrokken?
Dat is geen verrassing. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft jarenlang de rente uiterst laag gehouden om na de bankencrisis van 2008-2009 de economie aan te zwengelen. Sparen bracht niets op, lenen was spotgoedkoop en zo hoopte de ECB dat gezinnen en bedrijven meer geld zouden uitgeven en investeren, zodat de economie onder stoom zou komen. Sinds kort is de situatie anders: de aanvoer stokt al enige tijd, onder andere omdat China een strenge lockdownstrategie volgt tijdens de coronacrisis. Dat zorgde al voor prijsverhogingen. Daarbovenop kwam de oorlog in Oekraïne, met hogere energieprijzen. Gevolg is dat we nu met een zeer hoge inflatie zitten. Om die te bestrijden heeft de ECB de voorbije maanden de rente al een paar keer verhoogd.
De grootbanken lijken er niet toe geneigd de rente op het spaarboekje snel te verhogen.
Nu bedraagt het belangrijkste rentetarief van de ECB 1,5 procent en dat is richtinggevend voor de rente die de banken kunnen bieden. Want de banken krijgen nu 1,5 procent rente als ze hun geld bij de ECB parkeren, terwijl ze zelf maar 0,11 procent rente aan de spaarder geven. Tussen de 1,5 procent die de banken ontvangen van de ECB en de 0,11 procent rente die ze geven aan de spaarder zit een groot verschil. Zelfs als je de pakweg 0,30 procent aan taksen erbij rekent die de banken op het spaarboekje moeten betalen, is er nog steeds een mooie marge voor de banken om de rente voor het spaarboekje op te trekken. Daarom was het geen verrassing dat de rente op het spaarboekje na vele jaren eindelijk wat stijgt.
2 Is het een verrassing dat Keytrade Bank de rente optrekt?
Ook dat is geen grote verrassing. Er waren al enkele andere kleine banken die de rente op het spaarboekje hadden opgetrokken, zoals NIBC, Medirect en CKV. Onlinebank Keytrade trekt de rente nu als eerste op tot 1 procent. Keytrade heeft zo’n 300.000 klanten en hoopt met de renteverhoging meer klanten aan te trekken. Het past dus in de strijd om de spaarder en zijn spaarcenten. Zodra een bank een klant heeft binnengehaald, kan ze hem nog andere financiële producten en diensten voorstellen.
3 Zullen andere banken hun rente ook optrekken?
Allicht zullen kleinere banken zoals Argenta, Crelan en Beobank binnenkort volgen, niet alleen om concurrentieel te blijven met de kleine banken die hen voorgingen, maar ook omdat de ECB de rente de volgende maanden nog zal optrekken. De marge wordt dus nog ruimer, en meteen wordt ook de kans op een renteverhoging groter.
Of de vier grootbanken (KBC, BNP Paribas Fortis, Belfius en ING) ook snel de rente zullen verhogen, is een ander paar mouwen. Ze lijken daar niet toe geneigd. Hun klanten hebben meestal ook nog heel wat andere zaken zoals verzekeringen, pensioensparen, beleggingsproducten bij de bank, en zullen er dan ook niet zo snel wegtrekken om een paar euro’s meer te kunnen rapen op een spaarboekje bij een kleinere bank.
Bovendien staat bij die grootbanken heel veel spaargeld op de spaarboekjes, zelfs meer dan die banken kunnen gebruiken, zodat ze ook niet meteen hoeven te jagen op nieuw spaargeld. Daarnaast hebben de grootbanken er natuurlijk alle belang bij om stil te blijven zitten, want dan verdienen ze allemaal goed aan het spaarboekje. Het spaarboekje is voor die grootbanken nu een melkkoe.
4 Het wordt dus nog even wachten voor de grootbanken meer rente op spaarboekjes zullen geven?
Alle grootbanken hebben er zoals gezegd zelf groot belang bij om ‘eensgezind’ zo lang mogelijk een renteverhoging op het spaarboekje uit te stellen: dan blijven ze allemaal goed geld verdienen. Anders geformuleerd: vanuit financieel oogpunt is er steeds meer marge om de rente op spaarboekjes te verhogen, maar vanuit bedrijfsmatig standpunt kunnen ze die renteverhoging het best zo lang mogelijk laag houden want dan behalen ze almaar meer winst.
Een grootbank zal de rente pas verhogen als dat past in de commerciële strategie, bijvoorbeeld om spaarders te behouden en nieuwe spaarders aan te trekken. Wanneer een grootbank daartoe zal beslissen, is onduidelijk, maar als één grootbank de rente optrekt, zullen de andere snel volgen.
5 De grootbanken verhoogden wel al de rente op (hypotheek)leningen?
Inderdaad, en ook dat is het gevolg van het feit dat de ECB de rente heeft verhoogd. Alle banken hebben de rente op leningen snel opgetrokken, véél sneller dus dan dat ze de rente op het spaarboekje hebben aangepast. Begin vorig jaar kon je lenen tegen pakweg 1,25 procent, ondertussen zijn de tarieven verdubbeld, de rente voor hypotheekleningen schommelt nu rond 2,50 procent. Dat scheelt.
Concreet: stel dat u bij de bank 200.000 euro leent met een looptijd van 20 jaar tegen 1,25 procent, dan moet u 941 euro per maand terugbetalen. Als u dat bedrag moet lenen tegen 2,50 procent, wordt dat 1057 euro. U moet dus elke maand 100 euro meer afbetalen, in vergelijking met iemand die begin vorig jaar voor eenzelfde bedrag een lening afsloot. Over de hele looptijd geeft u zo 25.000 euro meer aan de bank. De banken verdienen vandaag dus niet alleen meer geld aan een spaarboekje maar ook op hypotheekleningen.
6 Is 1 procent rente op een spaarboekje veel?
In vergelijking met het wettelijke minimum van 0,11 procent rente dat de meeste banken vandaag aanbieden, lijkt 1 procent veel, maar vergis u niet: ook als u 1 procent rente krijgt op uw spaarboekje, lijdt u eigenlijk nog altijd groot verlies. Dat verbaast veel spaarders, omdat ze alleen kijken naar de rente die ze krijgen. Ze denken dat als ze 1 procent rente krijgen ze ook 1 procent rijker worden. Dat is wat economen de ‘geldillusie’ noemen, want velen vergeten dat ondertussen het leven duurder is geworden. Dat geldt zeker voor het voorbije jaar met een inflatie van pakweg 10 procent.
7 Wat betekent de geldillusie concreet?
We nemen opnieuw het voorbeeld van die 100.000 euro op een spaarboekje. Met 0,11 procent rente wordt dat na één jaar 100.110 euro. Maar als de inflatie 10 procent bedraagt, wordt je spaargeld in die periode 10.000 euro minder waard, die 100.000 euro heeft een jaar later nog maar 90.000 euro koopkracht. Met andere woorden, zelfs met de rente erbij verliest u nog 9890 euro.
Stel nu dat u die 100.000 euro spaart op een spaarboekje met 1 procent rente, dan wordt dat na één jaar 101.000 euro. Maar u moet opnieuw rekening houden met die inflatie van 10 procent en dus verliest u nog altijd 9000 euro. Ook als de rente op het spaarboekje wordt opgetrokken naar 1 procent blijft het met andere woorden een verliesboekje. U hebt pas geen verlies op een spaarboekje als de rente 10 procent zou zijn. Dat is dus mijlenver verwijderd van de 1 procent rente die nu door prijsbreker Keytrade wordt aangeboden.
8 Komt dit alles omdat we nu in een uitzonderlijke periode van zeer hoge inflatie zitten?
Dat is een tweede vergissing die veel spaarders maken: als ze het principe van de geldillusie doorhebben, als ze beseffen dat ze rekening moeten houden met de inflatie omdat daardoor hun geld op het spaarboekje verdampt, denken ze vaak het dit te maken heeft met de uitzonderlijk hoge inflatie die we vandaag kennen. Die inflatie is vandaag inderdaad zeer hoog, maar we hebben het recent samen met VRT-journalist Michaël Van Droogenbroeck uitgerekend voor ons boek Investeren in de tweede helft van je leven: in de periode 2003-2020 lag de inflatie zo goed als altijd hoger dan de rente. Dat wil zeggen dat uw spaargeld toen ook al verdampte.
Een van de beste investeringen die u kunt doen, is een fiets kopen.
Opnieuw concreet: als u eind 2002 100.000 euro op uw spaarboekje had staan, dan was dat in 2022, ondanks de ontvangen rente, nog slechts 78.000 euro waard. Dat betekent dat het geld op uw spaarboekje in 20 jaar tijd met bijna 25 procent in waarde is gedaald, inclusief de rente. Het is dus niet zo dat dit alleen vandaag gebeurt met de hoge inflatie, het verdampt nu alleen vlugger.
9 Als het geld op het spaarboekje wegsmelt, wat doe ik dan het best met mijn spaargeld?
Dat is een moeilijke. Houd ook de voordelen van een spaarboekje in het oog: het is een eenvoudig product en u kunt onmiddellijk aan uw geld. De andere kant van de medaille is dat u er haast zeker van mag zijn dat u geld zult verliezen.
De alternatieven dan. Beleggen in aandelen is en blijft risicovol. Niemand weet welke richting de oorlog in Oekraïne zal uitgaan, en dus ook niet of de beurzen nog grotere verliezen zullen optekenen of dat nu het dieptepunt is bereikt. Eenvoudig gezegd: aangezien de Russische president Vladimir Poetin onvoorspelbaar is, is ook de koers van de beurs onvoorspelbaar.
Ook obligaties zijn geen echt alternatief, het rendement ligt nog steeds erg laag. Om te investeren in vastgoed moet u dan weer over een zeer groot bedrag beschikken. Bovendien zijn de vastgoedprijzen het voorbije decennium enorm gestegen en is vastgoed duur geworden, misschien wel te duur. Investeren in cryptomunten als bitcoin is helemaal een slecht idee: de voorbije weken zijn die koersen ingestort. Het is duidelijk geworden dat cryptomunten zeepbellen zijn, waar vooral fraudeurs en charlatans van profiteren.
Uiteindelijk zijn aandelen misschien dan toch nog het beste alternatief, als u héél goed kiest en héél goed spreidt. Informeer u daarom goed. Uw bank zal u zeker een of ander beleggingsfonds aanprijzen, maar dan betaalt u hoge kosten en die knabbelen aan het rendement. Kijk dan liever eens naar de holdings die op de beurs noteren, zoals GBL, Ackermans & van Haaren, Sofina. Holdings produceren niets, ze beleggen in andere bedrijven. Als u een aandeel van een holding koopt, slaat u twee vliegen in één klap: u investeert onrechtstreeks in meerdere bedrijven en spreidt zo het risico. Daarnaast profiteert u van de kennis die bij de holding zit. Zij doen het meeste werk voor u.
Naast holdings kunt u ook kijken naar vastgoedaandelen. U kunt bijvoorbeeld aandelen kopen van Aedifica dat investeert in zorgvastgoed, Befimmo dat gespecialiseerd is in kantoren, Retail Estates in winkelvastgoed enzovoort. Zo kunt u in vastgoed investeren zonder een fortuin uit te geven.
In elk geval is het raadzaam om uw eventuele investeringen in aandelen goed te spreiden over een langere termijn, om grote verliezen te vermijden als de beurs nog serieuze klappen krijgt. En dan nog blijft het een risicobelegging.
10 Zijn er echt geen andere alternatieven om je spaarcenten verstandig te investeren?
Omdat u zo aandringt, zullen we twee alternatieven geven. Eén, koop een fiets. We hebben het al vaker geschreven: een fiets is een van de beste investeringen die u kunt doen. Een fiets houdt u niet alleen fit maar maakt u ook gezonder én is goed voor het milieu. En als u niet van fietsen houdt, koop dan een goed paar wandelschoenen, bijvoorbeeld.
Het tweede goede alternatief voor uw spaarcenten ligt een beetje in het verlengde: investeer in de renovatie van uw huis. Met de hoge energiekosten kunt u overwegen om geld te steken in zonnepanelen, isolerend glas en noem maar op, waar onlangs bijna een hele special van Knack aan werd besteed. Zulke investeringen zijn niet alleen goed voor uw energiefactuur, ze verhogen ook de waarde van uw huis. Het is vandaag een goed moment om daarover na te denken.
