Waarover twijfelt auteur Christophe Vekeman? ‘Als je ‘s ochtends al twijfelt of je het wel zult kunnen, is de dag bij voorbaat om zeep’

‘Ik ben van gedachte veranderd over het nut en de waarde van twijfel. Van nature ben ik een twijfelaar en zoals veel weldenkende mensen droeg ik de leuze “durf twijfelen” hoog in het vaandel. Maar met de jaren kreeg ik een hekel aan al dat getob en gepieker: zolang je geen knopen kunt doorhakken, heb je geen slagkracht, enkel passiviteit. Ik begon ook steeds meer te beseffen dat twijfel niets opbrengt. Om een concreet voorbeeld te geven: ik heb twee keer deelgenomen aan Het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Dat dictee wordt voorgelezen, je noteert op schrijfsnelheid en krijgt nadien twee minuten om de tekst te herlezen en “verbeteringen” aan te brengen. De persoon die de tekst voorlas, waarschuwde ons al: de meeste fouten worden tijdens die laatste minuten gemaakt. Ik luisterde, maar begon toch te verbeteren. En ja hoor: meer dan de helft van mijn fouten bleken “correcties”. Toch een goede reden om je twijfelende zelf te wantrouwen. Maar ook in mijn vak, het creatief schrijven, probeer ik de twijfel te snel af te zijn. Als je ‘s ochtends al twijfelt of je het wel zult kunnen, is de dag bij voorbaat om zeep.’

Probeer nooit je dictee te “verbeteren”.

Hoe probeert u de twijfel te bedwingen?

Christophe Vekeman: Vroeger deed ik dat met pro-contralijstjes. Maar eigenlijk is dat een vorm van hoogmoed, gebaseerd op een te groot vertrouwen in de eigen ratio. Vervolgens liep ik een tijdlang met een dobbelsteen op zak, die ik bij elke dagelijkse twijfel opgooide: één tot drie stond voor ‘ja’, vier tot zes voor ‘nee’. Je kunt niet geloven hoeveel energie er in het dagelijkse leven naar twijfel gaat: ‘Eten we Thais of Chinees?’, ‘Gaan we hier zitten, of liever daar?’, ‘Kijken we naar deze film, of liever naar die?’ Maar als de teerling beslist, merk je uiteindelijk dat hij altijd gelijk heeft.

Voor iets belangrijkere beslissingen kies ik eerder voor ‘praktiserend conservatisme’. Zo moest ik onlangs mijn elf jaar oude zwarte Mazda 3 Hatchback met donkere ruiten vervangen. Ik had maanden kunnen twijfelen, maar ik koos vrijwel meteen voor een zwarte Mazda 3 Hatchback met donkere ruiten. (lacht) Al moet ik ook niet té stoer zijn: toen ik thuiskwam van de garage twijfelde ik toch even of ik wel de juiste motor had gekozen.

Twijfelt u soms nog over morele kwesties?

Vekeman: Uiteraard werk ik dan niet met een teerling: ik wil niet arbitrair zwart-witdenken. Morele of filosofische twijfel laat ik dus wel toe. Al gaat het dan eerder om evoluties in mijn denken: ik schrik er niet voor terug om standpunten in te nemen, maar die kunnen ook weer veranderen. Ik kom uit een vissersfamilie, en als kind zat ik vaak te hengelen aan de kreek. Een tiental jaren geleden nam ik dat vissen weer op – als een volwassen Huckleberry Finn – en dat voelde best prettig, al kreeg ik vaak negatieve reacties over dierenwelzijn. Ik verdedigde de hengelsport, maar de twijfel sloeg toch toe. Dus heb ik op een zeker moment de knoop doorgehakt en ben ik gestopt met vissen. Weg met die morele vertwijfeling!