‘De top van de partij durft de confrontatie met de basis niet meer aan’ zegt Willy De Waele (VLD), de strijdvaardige burgemeester van Lennik na de nederlaag in het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde.

Willy De Waele is al dertig jaar politiek actief in Lennik, een rustig dorp in het Pajottenland. Hij is ‘razend’ over de coulante houding van zijn partij in de mislukte onderhandelingen over de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde. Lennik is al meer dan veertig jaar een liberaal bastion. Maar op veel sympathie hoeft de VLD er vandaag niet te rekenen.

Van het huidige verbod op publieke partijkritiek trekt Willy De Waele zich niets aan. Zwijgen ligt niet in zijn aard. Bovendien heeft hij geen nationale politieke ambities. ‘Het burgemeesterambt is voor mij een voltijdse baan, daar hoeft geen ander mandaat bij.’ Daardoor heeft de partijleiding in de Melsensstraat ook weinig vat op hem.

‘Ik geloof niet dat ze het aandurven om mij buiten te gooien’, zegt hij. Maar helemaal zeker weet hij dat niet. En dus ligt zijn verdediging klaar: beginselverklaringen, congresbesluiten, brieven die hij destijds naar toenmalig partijvoorzitter Karel De Gucht heeft gestuurd, teksten van Guy Verhofstadt en Patrick Dewael, allemaal netjes in een mapje. ‘Munitie’ voor het geval zijn openhartigheid hem toch voor de statutaire commissie van zijn partij zou brengen. ‘Het is oorlog’, zegt De Waele met een grijns. Met zijn onverzettelijke pleidooi voor de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde heeft hij de nationale partijtop al meermaals in de gordijnen gejaagd.

De VLD houdt een zware kater over aan het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde.

WILLY DE WAELE: Dat klopt. De VLD heeft een gigantisch geloofwaardigheidsprobleem. Het is begonnen toen de partij al die BV’s heeft binnen- gehaald. Daardoor is de ideologische spoeling in de VLD heel dun geworden. Ook het ‘mandatentoerisme’ tussen de verschillende beleidsniveaus heeft ons geen goed gedaan. Later was er de snel-Belg-wet, het migrantenstemrecht en nu Brussel-Halle-Vilvoorde.

Bovendien lapt de partijtop onze statuten aan zijn laars. Brussel-Halle-Vilvoorde is alleen besproken op een uitgebreid partijbestuur, een orgaan dat statutair niet bestaat en dus ook geen beslissingen kan nemen! Door de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde niet te splitsen zijn ook minstens drie congresbesluiten geschonden.

Het probleem bij de VLD is dat een aantal mensen niet vrij kan stemmen, omdat zij voor hun mandaat en inkomen volledig afhankelijk zijn van de partijleiding. In de Kamer zitten dertig procent opvolgers. Dat is een farce.

Wat vindt u van de volmachten waarmee partijvoorzitter Somers de partij nu leidt?

DE WAELE: In een democratische partij hoeft een voorzitter zijn autoriteit niet met volmachten te vestigen. De taak van een voorzitter is erover te waken dat het regeringsbeleid niet te sterk afwijkt van de partijlijn.

Trouwens, ik vraag de voorzitter alleen maar onze congresbesluiten uit te voeren. Goed, toen Karel De Gucht in de Kamer het congresbesluit tegen het migrantenstemrecht probeerde hard te maken, is hem dat zuur opgebroken. Echt uniek bij de VLD: partijvoorzitters die congresbesluiten verdedigen, vliegen eruit!

Wie wordt de volgende? Jean-Marie Dedecker?

DE WAELE: Dat geloof ik niet. Trouwens, een generaal die zijn soldaten begint af te schieten, waar zijn we mee bezig? De partijkopstukken kijken alleen naar de basis als hen dat goed uitkomt. Zelfs als al die kleine soldaten in koor zeggen, partij, hier klopt iets niet, dan nog worden ze als lastposten beschouwd.

Probleem is dat de VLD-top onvoldoende gezag heeft. Bart Somers heeft eerst plechtig beloofd dat hij burgemeester van Mechelen zou blijven, maar nog geen tien minuten later is hij naar de Vlaamse regering overgestapt. Diezelfde Bart Somers heeft in mei 2004, als eerste burger van Vlaanderen en op eigen verzoek nota bene, een officiële overeenkomst met de burgemeesters van Halle-Vilvoorde getekend. En opnieuw heeft hij zijn woord niet gestand gedaan. Waar is je geloofwaardigheid dan?

Het is zoals dat citaat in Trends een paar weken geleden: ‘De VLD is een partij geworden waar alles bespreekbaar is om de macht te kunnen behouden.’

De top van de partij durft de confrontatie met de basis zelfs niet meer aan en eigenlijk verbaast me dat ook niet. Vraag de man in de straat iets over de belastingverlaging, hij lacht je vierkant uit!

Als de VLD in het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde het been stijf had gehouden, dan was er waarschijnlijk geen federale regering meer.

DE WAELE: Zou Elio Di Rupo (PS) de welvaart van 3,5 miljoen Walen in gevaar brengen voor 100.000 Franstalige bourgeois in de Brusselse Rand?

Ik ben in elk geval niet van plan terug te krabbelen in het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde. Na de vakantie gaan we er opnieuw hard tegenaan. Ons wapen zijn de volgende parlementsverkiezingen. Die zijn ongrondwettelijk volgens het Arbitragehof, en dus gaan we ze niet organiseren.

Toch wil de federale regering de splitsing van de kieskring met een trucje over 2007 heen tillen.

DE WAELE: Dat is dan in strijd met een arrest van het hoogste rechtsorgaan in dit land.

Zonder splitsing komen hier dus geen federale verkiezingen?

DE WAELE: Laat daar geen twijfel over bestaan.

Krijgt u de VLD in uw streek nog verkocht, of maken de mensen het onderscheid tussen Willy De Waele en de VLD?

DE WAELE: (lacht) Dat onderscheid wordt gelukkig goed gemaakt. De mensen waarderen mijn vastberadenheid.

Zit u niet in de verkeerde partij?

DE WAELE: Ik ben liberaal geboren en ik zal liberaal sterven.

Tonen andere partijen wel belangstelling?

DE WAELE: Jazeker, ze zijn allemaal langs geweest, maar dat interesseert me niet. Ik ben als burgemeester perfect gelukkig in mijn gemeente.

Hebt u soms persoonlijk contact met Bart Somers?

DE WAELE: Op 14 september 2004 heeft hij mij, in zijn kabinet in Mechelen, letterlijk gezegd: Willy, we gaan door, we laten het in de Kamer tot een stemming komen. Ik moet wel zeggen dat de sfeer toen ijzig kil was.

Zit Bart Somers niet in een moeilijk parket?

DE WAELE: Hij wordt inderdaad onder druk gezet door de premier om vooral de PS niet te bruuskeren, maar dat is zijn probleem. Een partijvoorzitter die zijn gezag moet vestigen met een dictatuur van volmachten, dat is een bewijs van grote zwakheid.

Wat zullen de gevolgen zijn van het B-H-V-debacle bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 hier in de streek?

DE WAELE: Dat gaat ons een pak stemmen kosten. Met het migrantenstemrecht heeft de VLD 280.000 stemmen verloren. Nu schieten wij onszelf al voor de tweede keer in de voet. Maar goed, ik heb destijds de hand van Bart Somers niet vastgehouden, hè?

Het dramatische is dat liberalen en socialisten bij de onderhandelingen over B-H-V maar één doel voor ogen hadden: hoe overleven we politiek, ten koste van Vlaanderen. Daar ben ik razend over.

Ook de socialisten hebben hun belofte om Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen niet ingelost, maar de liberalen dreigen helemaal alleen de prijs te betalen.

DE WAELE: Dat is zo, maar ik wil toch nog iets voorlezen: (leest) en de Franstaligen blijven zich verzetten tegen die andere logische consequentie van de grondwettelijke indeling van België volgens het territorialiteitsbeginsel: de splitsing van het gerechtelijk en kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Getekend: Patrick Dewael in zijn Vlaams manifest. Ik verzin die dingen dus niet hè.

Premier Verhofstadt vindt dat er belangrijker zaken zijn dan Brussel-Halle-Vilvoorde.

DE WAELE: De premier denkt alleen aan het voortbestaan van zijn regering en aan zijn carrière. Maar de VLD zal daarvoor een zware tol betalen. Nogmaals, de partij zit met een enorm geloofwaardigheidsprobleem. De bevolking zal ons daarop afrekenen. En terecht!

Zou iemand als Jean-Marie Dedecker het tij kunnen doen keren?

DE WAELE: Daarvoor ken ik hem niet goed genoeg, maar hij heeft wel een herkenbaar profiel en hij maakt duidelijke keuzes. Wie kiest verliest, maar je weet in elk geval wat je aan hem hebt. Waar staat de VLD vandaag nog voor? Geen idee.

U had met Dedecker op het economische congres van de VLD een en ander kunnen aankaarten, maar dat hebt u niet gedaan.

DE WAELE: Ik kon er begrip voor opbrengen dat Brussel-Halle-Vilvoorde en onze economische visie niets met elkaar te maken hadden.

Wat vond u van dat congres?

DE WAELE: Ik ben alleen zondag gegaan, en toen heeft de premier mij in zijn voor het overige erg matige toespraak zwaar gekapitteld. Volgens hem was het mij en mijn collega’s alleen om media-aandacht te doen. Ik ben meteen opgestapt. Dat pik ik niet.

Als de premier mij met argumenten zou proberen te overtuigen, dan zou ik dat aanvaarden. De burgemeesters van Halle-Vilvoorde hebben echter al op 6 juni 2003 een onderhoud met de premier gevraagd. Maar we hebben nooit een antwoord gekregen. En dan verwijt hij mij dat ik de publiciteit opzoek?

Han Renard

‘Ons wapen zijn de volgende parlementsverkiezingen. Die zijn ongrondwettelijk volgens het Arbitragehof, en dus gaan we ze niet organiseren.’