Terwijl Michael Phelps en Usain Bolt fenomenale prestaties neerzetten, veranderen de Spelen het gezicht van Peking.

Philippe Dhooze heeft geluk dat de receptie op de Belgische ambassade net op een dag is waarop auto’s met een oneven nummerplaat de stad in kunnen. Daarom kon de Belg, afkomstig uit Luik maar al jaren gehuisvest in Peking, hier met eigen vervoer raken. Anders had hij een taxi moeten nemen. Niet dat dat een ramp is, alle taxi’s zijn uitgerust met meters en rijden tegen vaste tarieven.

Toch is hij niet de enige die vindt dat het leven tijdens de Spelen in Peking helemaal ondersteboven wordt gegooid. Het was bijvoorbeeld niet verplicht om altijd een paspoort of een identificatiedocument op zak te hebben, nu is het dat wel. Tijdens de Spelen kan iedereen op elk moment gevraagd worden zich te identificeren.

Sinds 11 september 2001 is veiligheid nog meer dan daarvoor prioriteit nummer één op de Spelen. Gebeurde dat in Athene nog discreet, dan valt het in Peking erg op. Naar verluidt besteedde China 6,5 miljard dollar aan veiligheid, vier keer zoveel als Athene vier jaar geleden. Maar Peking alleen heeft al 31 olympische sites. Dat is, ook zonder de zes steden waar paardensport, zeilen en voetbal geprogrammeerd staan, veel meer dan op de vorige Spelen.

Vier vijfde van die locaties werd speciaal gebouwd, de andere werden vernieuwd. Allemaal moesten ze beveiligd worden, een fantastische afzetmarkt voor buitenlandse specialisten als General Electrics, Honeywell, Panasonic, Siemens, en IBM, die met hun knowhow 90 procent van de aanbestedingen binnenhaalden. Zij zien de Spelen als een poort naar de rest van China, dat twaalf steden heeft met minstens vijf miljoen inwoners. Over twee jaar vindt in Shanghai de wereldtentoonstelling plaats, daarna willen ook de andere miljoenensteden nieuwe verkeerswegen, metrostations en moderne sportarena’s die beveiligd moeten worden.

Intussen is Peking helemaal in de greep van de Spelen. Het moet vergelijkbaar zijn met het effect dat Expo 58 had op Brussel en de omliggende regio, maar dan met meer soldaten. In de buurt van de olympische sites staat om de honderd meter een soldaat of een politieagent. In totaal worden zo’n 300.000 politiemensen en 900.000 soldaten ingezet bij de bewaking en de bescherming in en rond de hoofdstad.

Verder zijn er onder de 18 miljoen inwoners 500.000 vrijwilligers aangeduid, die naast het geven van aanwijzingen en advies ook voor sociale controle zorgen. Daarbovenop zijn er dan nog de meer dan 70.000 vrijwilligers die zich bezighouden met de Spelen zelf. Het aantal mensen dat zich aanbood, was trouwens een veelvoud van wat gevraagd werd. Zij werden vooral gerekruteerd onder de studenten van de tien universiteiten in Peking. Velen van hen weten zich goed te redden in het Engels. Als al die vrijwilligers niets omhanden hebben, kunnen ze ook ingezet worden om lege tribuneblokken op te vullen voor evenementen waar weinig volk op afkomt. Op de roeibaan knipten honderden zwemmers ’s nachts zelfs het veel te snel groeiende wier weg.

PANTSERWAGEN VOOR DE DEUR

Net voor de start van de Spelen leek Peking wel een belegerde stad. Studenten klaagden dat ze op de campus op een afstand van enkele honderden meters drie keer hun studentenkaart moesten tonen. Wie de metro gebruikt, schrok ervan dat plots overal metaaldetectors stonden, en dat het aantal bewakers verdrievoudigd was. Zelfs Chinezen, gewend aan militair machtsvertoon, noemden het verschil opvallend.

De angst dat er tijdens de Spelen iets misloopt, is groot. Vorige week maandag raakte bekend dat een Amerikaans koppel in de stad aangevallen was. De man overleed, de vrouw is zwaargewond, en de dader, een werkloze Chinees, pleegde zelfmoord. ’s Anderendaags stond er zowaar een pantserwagen voor de ingang van het MPC, het mediagebouw waar de 20.000 geaccrediteerde journalisten terechtkunnen. Meteen was het aanschuiven om een foto van de pantserwagen te maken. Aan de ingang werden de soldaten in hemdsmouwen vervangen door soldaten met kogelvrije vesten en het geweer in de aanslag.

De dagelijkse routinecontroles aan de metaaldetectors werden verscherpt. Van de ene dag op de andere moesten tassen geopend worden en computers aangezet. Bijna brak er paniek uit toen in de tas van uw dienaar een onbekend object opgemerkt werd. Verbaasd keken de jonge vrijwilligers toe toen het uit de tas werd gehaald. Het betrof een ouderwets bandrecordertje voor interviews, jaargang 1988. Niemand had ooit al zo’n museumstuk gezien.

SPUWEN

Ondanks die strakke beveiliging loopt de organisatie perfect, en rijden de bussen stipt op tijd. Wie hier gewoon zijn job doet, verliest amper tijd met gepruts in de marge. Bij elk probleem staat een dozijn vrijwilligers klaar om een oplossing te zoeken.

Verkeershinder is er nauwelijks, dankzij het opgelegde en streng gecontroleerde systeem van alternerende toegelaten nummerplaten. Vijf nieuwe metrolijnen zijn in gebruik genomen, mét namen die ook in het Engels vermeld staan. Ook straks moeten ze een massa reizigers van de weg houden. De hele stad is opgepoetst, overal staan dubbele vuilnisbakken, met een scheiding recycleerbaar/niet-recycleerbaar. Grote borden die de Chinezen moeten aanzetten te stoppen met roken, zijn alomtegenwoordig.

Op geen moeite is gekeken om de bevolking aan te zetten tot goodwill tegenover de buitenlandse bezoekers. Er is zelfs gevraagd om niet in het openbaar te spuwen, nochtans een nationale sport. De verkeersborden langs de grote wegen geven de informatie niet alleen in het Chinees, maar ook in het Engels. Dat was een jaar geleden nog niet het geval. Voor China is het de eerste keer dat het land massaal de hele wereld op bezoek krijgt. De inwoners staren de buitenlanders aan en vinden ze een al even grote attractie als de Spelen zelf.

De vraag is welke veranderingen het regime na afloop van de Spelen terugschroeft. Premier Wen Jiabao beloofde al dat Peking in de toekomst proper en groen moet blijven, en dat de inspanningen om de stad leefbaarder te maken zullen worden volgehouden. In maart kondigde China een nieuwe regeling aan die de emissie van autogassen onderwerpt aan dezelfde strenge normen als de Euro IV-norm in Europa. Van 1 juli tot 20 september worden 300.000 auto’s met slechte uitlaten van de weg gehouden. De luchtkwaliteit valt beter mee dan gevreesd werd. Tijdens de vrouwenmarathon zondagochtend werd niemand onwel, 69 van de 82 starters beëindigden de wedstrijd. Alleen de dag vóór en de dag van de openingsceremonie was het drukkend warm, maar af en toe zit er al eens een hevig onweer of een prachtige, zonnige dag tussen.

Minister van Media Liu Binjie kondigde aan dat China de deur die het naar aanleiding van de Spelen openzette voor buitenlandse media niet dicht wil gooien. Dat doet vermoeden dat de tijdelijke regeling van 2006, die buitenlandse journalisten toelaat interviews af te nemen in China op voorwaarde dat de geïnterviewden akkoord gaan, vernieuwd zal worden wanneer ze in oktober afloopt. Wel werd aan Chinese journalisten die de Spelen volgen, discreet gevraagd om niet alles te schrijven of te zeggen, om de discussie over enkele gevoelige thema’s niet te verhitten.

LI NING

En hoe groot zal de financiële kater zijn na de Spelen? De voorbije zeven jaar steeg het aantal jobs in de Chinese hoofdstad van 6,3 naar 9,4 miljoen. In totaal kosten de Spelen China bij benadering 36 miljard dollar, zowat het vijfvoud van de kostprijs van de OS in Athene, Sydney, Atlanta en Barcelona. Toch rekent China erop dat het beter wordt van de Spelen, net zoals de vijf voorgaande edities de gastlanden meer economische activiteit (gemiddeld 27 procent) opleverde in het jaar volgend op het evenement.

Wat straks met al die nieuwe, dure sportinfrastructuur gebeurt, is nog een raadsel. Het nationale stadion, het aangrijpend mooie Vogelnest, zat zaterdagavond met 91.000 toeschouwers afgeladen vol toen Usain Bolt in het koningsnummer op de Spelen, de 100 meter, met de vingers in de neus een nieuw wereldrecord liep, daarbij vrolijk om zich heen kijkend en zwaaiend.

Straks wordt het Vogelnest de thuishaven van de plaatselijke voetbalprofclub die zijn thuiswedstrijden voor gemiddeld 10.000 kijkers afwerkt in het Workers’ Stadium. Hoeveel internationale zwemwedstrijden in staat zullen zijn de tribunes te vullen van de al even mooie Watercube, waar Michael Phelps op een indrukwekkende manier acht gouden medailles behaalde, is evenzeer de vraag.

De vastgoedsector in Peking, waar de vraag naar woningen groter is dan het aanbod, zal zeker van de Spelen profiteren. Van de moderne appartementen in de nieuw gebouwde olympische mediadorpen was al 64 procent verkocht. Men gaat ervan uit dat tegen het eind van dit jaar 85 procent van de appartementen een eigenaar heeft.

Grote Chinese bedrijven baseren zich op het voorbeeld van de vorige zomerspelen in Azië. Die van Tokio in 1964 openden voor veel Japanse bedrijven, zoals Panasonic, de deur naar het Westen. Die van 1988 in Seoul maakten Zuid-Koreaanse producten als Samsung in de hele wereld bekend.

Bij de twaalf hoofdsponsors die via het IOC gaan, is er slechts één Chinees bedrijf: computerfabrikant Lenovo dat in 2005 de pc-productie van IBM overnam. Vandaag is Lenovo China’s grootste computerbedrijf en de op drie na grootste ter wereld.

Verder tekenden zo’n dertig Chinese bedrijven een contract met het organisatiecomité in China zelf. Op die manier worden ze ontdekt door de vele buitenlanders die hier zijn om te kijken of om te werken. Zo zijn er twee biersponsors: Yanjing Bier en China’s kwaliteitsbier nummer één Tsingtao, dat in 1903 opgericht werd door een Brits-Duitse groep in de havenstad Qingdao. In die stad namen Evi Van Acker en het duo Sebbe Godefroid-Carolijn Brouwer deel aan de zeilcompetitie.

Nog een bedrijf dat via een contract met het organisatiecomité een beter imago in het buitenland nastreeft, is de producent van airco en elektrische huishoudtoestellen Haier. Om binnenlandse goodwill te kweken, bouwt Haier voor elke Chinese gouden medaille een school in West-China. Die zal het noemen naar de winnaar. Air China zou zijn hostesses de perfecte glimlach aangeleerd hebben: die waarbij precies acht tanden zichtbaar zijn.

Een ander bedrijf dat in eigen land al groot is en via de Spelen internationaal bekend wil worden, is sportkledingfabrikant Li Ning, naast Adidas en Nike de grootste speler op de Chinese markt. Het merk werd opgestart door de gelijknamige gymnast, die op de openingsceremonie de lucht in werd gehesen om de olympische vlam aan te steken. Als gymnast won Li Ning drie gouden medailles op de Spelen van 1984 in Los Angeles, de eerste waaraan China na de erkenning door het IOC deelnam.

Vier olympiades lang was Li Nings sportmerk de officiële sponsor van de Chinese olympische delegatie, tot het in de aanloop naar deze Spelen moest onderdoen voor Adidas. Het personeel van het bedrijf weende toen het het nieuws vernam. Li Ning troost zich dan maar met het kleden van Chinese reporters voor en tijdens de Spelen, en heeft een contract met een paar Chinese sporttakken, zoals turnen. De slogan van Adidas is: ‘Impossible is Nothing.’ Die van Li Ning? ‘All is Possible.’ Leuk, toch?

Een paar dagen na het huzarenstukje met de vlam steeg de prijs van de aandelen in het bedrijf met zes procent. Toch was het aanvankelijk niet de bedoeling dat Li Ning de vlam zou aansteken. Dat had China’s eerste gouden medaillist ooit, Xu Haifeng, moeten doen, maar de 51-jarige bleek niet zo handig in het luchtlopen. Daardoor kon Li Ning de lucht in. Tijdens zijn act moest hij wel een Adidas-shirt dragen, speciaal ontworpen voor de fakkeldragers.

DOOR GEERT FOUTRÉ IN CHINA