In de Kroonraad van Knack geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Willy De Clercq over de verkiezingen, de staatshervorming, het inzetten van het leger voor politietaken, de oorlog tegen Irak, en de verkiezingen in Israël en Nederland.
Mijnheer De Clercq, de federale verkiezingen zullen plaatsvinden op 18 mei. Denkt u dat paars-groen verder zal regeren?
WILLY DE CLERCQ: Ik hoop dat, al zou ik nog liever een paars kabinet hebben, want met de groenen hebben we vooral miserie gekend. Ze hebben vaak niet enkel demagogische maar ook totaal onrealistische standpunten ingenomen. Ik denk dat het kiezerskorps een positief oordeel zal vellen over het regeringswerk, en als die voorspelling uitkomt, zie ik geen reden om niet met de huidige partners door te gaan. We zullen zien of groen daarbij nodig is. Indien niet vereenvoudigt dat de zaak aanzienlijk. Indien wel moeten we afwachten wat de Franstaligen zullen beslissen en wat de houding van Agalev zal zijn mochten PS en MR Ecolo buiten boord willen houden. Agalev en Ecolo hebben tot nu toe het principe ‘samen uit samen thuis’ gehuldigd. Als ze dat volhouden, zorgt dat mogelijk voor een bijkomend probleem. Maar dat zijn speculaties, en daarvan horen we er dezer dagen veel te veel. Laten we wachten op wat de kiezer zegt. Ik ben tevreden over het werk van mijn partij de VLD, maar niettemin vraag ik me een beetje ongerust af of dat electoraal beloond zal worden.
Stel dat de VLD niet in de volgende federale regering zit, kan de Vlaamse regering dan nog blijven werken?
DE CLERCQ: De Vlaamse regering blijft aan tot 2004. In een federale staat, die meer en meer naar het confederalisme neigt, moeten regeringen van verschillende samenstellingen naast elkaar kunnen bestaan. Het veronderstelt wel dat de bevoegdheden klaar en duidelijk uitgestippeld zijn, en in dat gebied is er nog werk aan de winkel. Ik steun de visie van minister-president Patrick Dewael dat nieuwe stappen in de staatshervorming niet geregeld moeten worden bij de vorming van de nieuwe federale regering aangezien er een jaar later regionale verkiezingen zijn. Dat is gewoon een praktische en realistische overweging. Geen enkele partij kan zich toegevingen veroorloven als ze een paar maanden later opnieuw voor de kiezer moet verschijnen. Dewael wil wel de modaliteiten al bespreken en heeft al discussiepunten aangegeven, maar om die te realiseren, kun je beter wachten tot na de deelstaatverkiezingen van 2004. Ik wil me losrukken van etiketten als federalisme of confederalisme, die te pas en te onpas en vaak verkeerd worden gebruikt. Wat nodig is voor de burger is het best mogelijke bestuur op alle niveaus. Dat impliceert homogene bevoegdheidspakketten, en wat men daaraan kan verbeteren, moet men verbeteren. De staatshervorming is nog niet voltooid.
De ministers van Landsverdediging en Binnenlandse Zaken, André Flahaut (PS) en Antoine Duquesne (MR), willen het leger inzetten voor politietaken.
DE CLERCQ: Mits aan welomschreven voorwaarden wordt voldaan, ben ik het daarmee eens. Het is een maatregel die mijns inziens alleen in uitzonderlijke omstandigheden mag worden genomen, maar ik vind dat we die nu beleven. We leven in een tijd waarin zowel de objectieve onveiligheid als het subjectieve onveiligheidsgevoel fors zijn toegenomen. De overheid moet alle beschikbare middelen aanwenden om die toestand te keren en de veiligheid te herstellen. Als het leger daarbij kan helpen, waarom niet? Maar, er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over wie wat doet. De militairen mogen niet worden ingezet voor zuiver politioneel werk. Het kan wel voor logistieke steun bij de uitoefening van beveiligingstaken zoals geldtransporten, veiligheid in gebouwen, de metro en noem maar op. Men onderschat hoeveel mankracht en manuren daaraan besteed worden en de gevolgen voor de goede werking van de politiediensten.
De senaatscommissie Binnenlandse Zaken heeft haar rapport over de politiehervorming klaar.
DE CLERCQ: De bevindingen van de commissie zijn scherp: de politiehervorming is veel te duur en slaagt er niet in om haar initiële doelstellingen te verwezenlijken. Er is niet meer maar minder politie op straat, zeker ’s nachts, de wijkagent is niet in ere hersteld, en de manschappen blijven verdrinken in het administratieve werk. We kunnen dus niet beweren dat de politiehervorming een succes is geweest, er moet dringend bijgestuurd worden.
Eind deze maand brengen de VN-wapeninspecteurs verslag uit over hun onderzoek in Irak. De Amerikanen zijn al volop bezig met de opbouw van hun troepen in de Golf. Is een oorlog nog te vermijden?
DE CLERCQ: Daar moeten we alleszins naar streven. Als de politieke wil er is, kan een oorlog altijd worden tegengehouden. Die troepen kunnen even snel weer naar huis worden gehaald als ze uitgestuurd zijn. De militaire opbouw in de regio kan ook worden beschouwd als spierballenvertoon van de Verenigde Staten, die zo extra druk willen zetten op Saddam Hoessein. De Belgische regering neemt een logisch standpunt in: het zijn de Verenigde Naties die in deze kwestie de lijn bepalen. Daarvoor dienen ze trouwens. Als de Veiligheidsraad van de VN zou instemmen met een gewapend optreden tegen Irak kan België, zeker als NAVO-lid, niet weigeren als het om steun wordt gevraagd. Indien de Veiligheidsraad géén grond ziet voor een militaire actie moeten de Verenigde Staten inbinden. Doen ze dat niet en trekken ze toch ten oorlog, dan mag of moet België zich wel afzijdig houden.
Hans Blix, het hoofd van de wapeninspecteurs, plaatst vraagtekens bij het rapport dat de Irakezen hebben ingediend en laat horen dat Irak zich niet houdt aan resolutie 1441. Maar de VN is nog niet klaar met haar werk. Als op 27 januari blijkt dat de inspecteurs meer tijd nodig hebben, moeten ze die krijgen, zonder de zaak eindeloos te rekken want dat is ongetwijfeld de tactiek van Saddam. Het is mogelijk dat de Amerikanen hoe dan ook hun wil doordrijven en zich niet zullen storen aan wat de VN zegt, maar in dat geval staan ze toch politiek geïsoleerd en zal het anti-Amerikanisme in de wereld toenemen. Daardoor zouden ze hun eigen positie verzwakken. Wat ik vrees, is dat de houding van de VN noch mossel noch vis zal zijn, en dat de VS daarin een vrijgeleide voor actie zal zien. De Amerikanen houden vol dat zij wél de bewijzen hebben dat Irak massavernietigingswapens produceert, ze kunnen dat voor zichzelf als een legitimatie beschouwen.
Zal Israël zich net als tien jaar geleden afzijdig houden als het door Irak zou worden bestookt?
DE CLERCQ: Het is lang niet zeker dat het zover komt. Als de Amerikanen besluiten Irak aan te vallen, moeten ze bekwaam zijn om de klus in acht dagen tijd te klaren. Sleept het langer aan, dan is dat niet alleen een slechte zaak voor de Amerikanen, maar ook voor het evenwicht in de wereld en in het Midden-Oosten in het bijzonder.
Op 28 januari zijn er verkiezingen in Israël. U kent de politiek daar zeer goed. Wint Likoed opnieuw?
DE CLERCQ: Een week geleden had ik ja gezegd. Men ging ervan uit dat Likoed tussen de 32 en de 38 zetels zou halen, en Labour hooguit een stuk of twintig. Maar de financiële schandalen rond de partij en rond de familie Sharon vormen een nieuw feit en zullen de uitslag zonder twijfel beïnvloeden. Eens te meer een illustratie van hoe verkiezingen steeds vaker worden bepaald door wat zich in de laatste weken voor de stembusgang voordoet. De recente peilingen doen Likoed terugvallen naar 28 zetels en mogelijk nog minder. Als Labour dat verlies inpikt, staan de grote twee weer vlak naast elkaar.
Ik blijf verwachten dat Likoed wint, maar het zal zeker niet het grote succes boeken waarop het tot voor kort leek af te stevenen. Sharon maakt nog steeds de meeste kans om premier te blijven, maar onder het grote voorbehoud dat hij niet moet afhaken door het onderzoek naar financiële onregelmatigheden. De aanhoudende moordaanslagen van Pales- tijnse terroristen speelden in zijn voordeel omdat hij onverzettelijkheid en vergelding predikt. Daartegenover staan Amram Mitzna en zijn socialisten, die opnieuw de weg van het overleg willen inslaan. De meerderheid van de Israëli’s zag meer heil in de methode-Sharon, maar of dat na de schandalensfeer van de jongste dagen nog zo is, weet ik niet.
Voor de kansen op vrede met de Palestijnen is het een slechte zaak als Sharon verder regeert.
DE CLERCQ: Dat kan je in Israël nooit met zekerheid voorspellen. Met een forse overwinning zou Sharon intern sterker staan tegenover de fanatieke kleine partijen, en zou hij tegenover de Palestijnen een flexibeler houding kunnen aannemen. Deze verkiezingen zijn het moment waarop de Europese Unie haar verantwoordelijkheid moet nemen en binnentreden in dat conflict. Zowel de Palestijnen als een groot deel van de Israëlische publieke opinie vragen dat. Wat kan Europa doen? Hetzelfde als wat we gedaan hebben met de kandidaat-EU-lidstaten, namelijk een road book opstellen en doen naleven, met daarin de doelstellingen die stapsgewijs verwezenlijkt moeten worden om uit te monden in een nieuwe vredesregeling. Europa kán dat doen, veel meer dan de Verenigde Staten, en heeft ook het récht om dat te doen. Het conflict speelt zich af in onze achtertuin, we zijn er financieel bij betrokken, en het beroert en verdeelt de publieke opinie in de EU-lidstaten en de politieke vertegenwoordiging in de Europese instellingen.
Met wie moet men onderhandelen bij de Palestijnen? Yasser Arafat heeft geen vat op de terreurbewegingen.
DE CLERCQ: Dat is een groot probleem. Alle verhoudingen en verschillen in acht genomen, vergelijk ik de positie van Ara- fat met die van Nelson Mandela in Zuid-Afrika. Mandela was de rebel die ervoor gezorgd heeft dat er een ommekeer mogelijk werd en dat zijn land uit het moeras werd getrokken. Maar om die ommekeer in de praktijk om te zetten, is hij opzij gaan staan en heeft hij plaatsgemaakt voor anderen. Voor mensen die minder rebel maar meer manager waren. Ik denk dat hetzelfde moet gebeuren met de Palestijnse Autoriteit. Arafat heeft ontegensprekelijk een belangrijke historische rol vervuld en heeft het principe van een onafhankelijke Palestijnse staat algemeen doen aanvaarden, maar ik denk niet dat hij de nodige managementskwaliteiten bezit om dat nu ook te bestendigen. Er moet een nieuw leiderschap komen. Namen kan ik daar niet op kleven, maar het zou mij verbazen, mochten er geen bekwame mensen voorhanden zijn.
Volgende week zijn er ook in Nederland verkiezingen. Wat gebeurt er met de Lijst Pim Fortuyn?
DE CLERCQ: Ik kan me niet inbeelden dat die partij nog een rol van betekenis zal spelen. Bij de aardbeving van de vorige verkiezingen betekende de LPF een uitlaatklep voor het ongenoegen van een groot deel van de Nederlandse bevolking. Die uitlaatklep functioneert niet meer, maar het ongenoegen is niet verdwenen. Wie zal daar electoraal van profiteren? Ik neem aan het CDA en de linkse Socialistische Partij. Maar de belangrijkste opdracht voor politiek Nederland blijft om via het beleid een antwoord te geven op de onvrede die tot het succes van Pim Fortuyn heeft geleid. Hoewel in de peilingen de PvdA van Wouter Bos plots omhoogschiet, verwacht ik toch dat het CDA, dat samen met de LPF de grote triomfator van de vorige verkiezingen was, ook nu zal winnen en een kabinet zal vormen met de VVD. Die doet het in de peilingen niet zo goed, maar misschien net goed genoeg om een meerderheid met het CDA te vormen.
Koen Meulenaere
Willy De Clercq: ‘de eu moet nu haar verantwoordelijkheid opnemen in het midden-oosten.’
