‘Veel belangrijker dan de ‘rechtse’ basisbanen in de voorstellen van Rousseau, is het optrekken van het minimumloon’

U moet voor de gein eens naar de site van Vooruit surfen. Bij de uitnodiging voor de Familiedag van de partij, begin juni in Plopsaland, staat een opmerkelijke foto. Een gestileerd groepje van jonge meisjes gilt het uit, een oudere man – de vader van een samengesteld gezin? – gaat plat liggen van de schrik. Er zit nog een andere man in het wagentje: hij heet Conner en hij is opvallend rustig. Hij lacht een beetje wezenloos naar een horizon die buiten beeld ligt. De toekomst is angstaanjagend, maar de gids is ervaren: dat zou de boodschap kunnen zijn. Een andere lezing is dat de voorzitter van Vooruit op een rollercoaster zit waarvan hij noch de snelheid noch de bestemming bepaalt.

‘Nee, dit komt niet uit het verkiezingsprogramma van een rechtse partij’, schreef Het Laatste Nieuws over het jongste voorstel van de voorzitter, en dat was helemaal de bedoeling. In de aanloop naar 1 mei stelde Rousseau vorige week een plan voor om langdurig werklozen makkelijker aan een job te helpen: wie twee jaar werkloos is, zal een ‘basisbaan’ moeten accepteren, anders verliest hij zonder pardon zijn uitkering. Het is een ideetje waarvoor het woord ‘flinks’ is uitgevonden: een voor-wat-hoort-watherverdeling, inclusief een schop onder de kont van de werklozen.

Dat zou niemand mogen verrassen. Wie het parcours van Rousseau een beetje heeft gevolgd, weet dat hij, in Molenbeek en elders, al eens met plezier de rechterkant van het socialisme onderzoekt. Dat heeft verschillende voordelen. Het is, om maar iets te noemen, de variant van de socialistische ideologie die vandaag hoge ogen gooit.

De rode Deense premier Mette Frederiksen is van die variant het rolmodel, onder meer dankzij een streng migratiekritisch beleid en een kloek identitair verhaal – een verhaal over de Deense identiteit welteverstaan. Dat is, enigszins paradoxaal, kennelijk geen probleem: het model kan vrij makkelijk naar Vlaanderen worden gekopieerd, of dat is toch het aanvoelen bij Vooruit. Je hebt weinig te winnen door ‘de problemen op identitair vlak te negeren’, heet het daar.

Onderzoek suggereert dat Frederiksen vooral verkiezingen heeft gewonnen met haar linkse economische verhaal, met onder meer extra belastingen voor de topinkomens. In de Deense campagne eind vorig jaar was migratie zelfs – verrassend genoeg – geen belangrijk thema. Rousseau leert daaruit, niet onterecht, dat enkele rechtse accentjes in zijn verhaal nuttig zijn, maar nooit de kern mogen aantasten. Ze moeten er enkel voor zorgen dat mensen die gewonnen zijn voor een socio-economisch links beleid niet gillend weglopen vanwege een confronterend verhaal over diversiteit. De deur naar rechts moet dicht.

Er is nog een ander voordeel aan die rechtse accentjes: ze genereren media-aandacht. Een Vooruit-voorzitter die voor betere pensioenen pleit, is geen nieuws. Een Vooruit-voorzitter die over verplichtingen voor werklozen begint, is dat wel. De verplichte ‘basisbaan’ deed onmiddellijk denken aan de verplichte gemeenschapsdienst. De N-VA was er als de kippen bij om een duimpje te zetten bij de vermeende ‘bocht’ van Vooruit. Maar de voorwaarden zijn helemaal anders: anders dan bij de gemeenschapsdienst zou de werkloze een volwaardig loon krijgen, met alle sociale rechten die daarbij horen. Het klinkt rechts, maar eigenlijk is het links: een job dankzij de staat.

Veel belangrijker dan de ‘rechtse’ basisbanen in de voorstellen van Rousseau is het optrekken van het minimumloon, van 12 euro naar 14 euro. Dat moet het verschil tussen werken en niet werken groter maken, iets wat ongeveer elke partij in België wil. Maar anders dan centrumrechts wil Vooruit dat niet doen door aan de uitkeringen te knabbelen – die komen nu al niet aan de armoedegrens – maar door de lonen op te trekken. Als het ballonnetje van Rousseau over de basisbaan de aandacht trekt van de centrumrechtse kiezer, maar verder een stille dood sterft, is dat niet erg voor de voorzitter. Al helemaal niet mocht hij in de volgende regering de minimumlonen kunnen optrekken. Niet in de media, maar in het echt.

Zou het daarom zijn dat Rousseau op de Plopsa-foto zo zelfverzekerd naar de toekomst kijkt? Misschien toch niet te vroeg juichen. Als de veelbesproken combine met de N-VA er komt – het ideetje van de basisbanen past helemaal in de romance – zal het erop aankomen om de grote geel-zwarte broer toch genoeg te kunnen bijsturen. Op een rollercoaster is dat niet simpel.