Vanuatu, een verbluffende wereld.
In de Stille Oceaan, tussen Nieuw-Caledonië en de Fidji-eilanden, ligt een archipel die in 1774 door de Engelse kapitein Cook de Nieuwe-Hebriden werd genoemd. Hij dacht daarbij aan de eilanden ten noorden van Schotland die even wild ogen. Een andere ontdekker sprak van de ?eilanden van as en koraal?, een verwijzing naar de vulkanische aard van de archipel. Die omvat zowat 80 eilanden gespreid over niet minder dan 900 kilometer. In 1980 werden de Nieuwe-Hebriden onafhankelijk onder de naam Vanuatu, zoiets als ?het land dat zich rechthoudt?.
In Parijs is momenteel een overzichtstentoonstelling te zien over de archipel. Met zo’n 400 voorwerpen wordt daar een aardig beeld opgeroepen van een verbluffende wereld die sterk bepaald wordt door de relatie met de voorouders. Centraal staat het Mannenhuis, de vergaderruimte waar alleen mannen toegang hebben en waar de algemene gang van zaken in het dorp wordt geregeld. Daar worden ook de indrukwekkende poppen bewaard die de voorouders voorstellen. Zo’n pop in de tentoonstelling staan er elf werd gemaakt van hout en was beschilderd en versierd met alle kenmerken en tekenen van waardigheid die de dode in zijn leven had vergaard. De pop omvatte ten andere ook de bijgewerkte schedel van de overledene.
De rituele drank van Vanuatu is de kava, getrokken uit de wortels van een peperboom. Die drank brengt de mannen in hun rituelen dichter bij de voorouders. Ook tijdens de initiatiefeesten en bij het dansen rond de totems en de spleettrommen wordt gretig kava geconsumeerd. Bij dat dansen worden wonderlijke rituele maskers en hoofddeksels gedragen die na afloop worden vernield. Dat er nog een aantal van overgebleven zijn, komt alleen maar omdat in de ogen van de plaatselijke bevolking verkopen of weggeven aan de westerlingen gelijkstond met vernielen. Het sociale leven op de archipel wordt verder sterk bepaald door het behalen van ?graden?, een soort beloningen. De uiterlijke kenmerken van die graden worden onder meer zichtbaar gemaakt in de kledij en op de wapens of gebruiksvoorwerpen, zoals de grote houten schotels die gebruikt worden bij het maken van de kava en waarvan er in de tentoonstelling een aantal mooie voorbeelden te zien zijn.
P.D.
?Vanuatu, Océanie. Arts des îles de cendre et de corail?, in het Musée national des Arts d’Afrique et d’Océanie (Porte Dorée) in Parijs.Tot 2/2.
BIJGEWERKTE MARIONETH. 50 CM : het land dat zich rechthoudt.
