De Nederlandse formatie heeft veel weg van een aftelrijmpje.
Eén verkiezingsbelofte mag de liberale voorman Mark Rutte nu al inslikken: als zijn partij de grootste zou worden, had hij tijdens de verkiezingscampagne beloofd, zou Nederland vóór 1 juli een nieuwe regering hebben. Ruttes VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie) werd inderdaad nipt de grootste, maar een nieuw kabinet is in geen velden of wegen te bekennen. Het is zelfs nog maar de vraag wie straks het eerst als premier beëdigd zal worden: Mark Rutte of Elio Di Rupo.
De puzzel die Mark Rutte moet oplossen is dan ook bijzonder ingewikkeld. ‘Er is bijna geen land ter wereld waar de grootste partij zo klein is’, constateerde hij al op de verkiezingsavond. Voor een stabiel kabinet zijn minimaal drie of vier partijen nodig. En veel van die partijen kunnen of willen niet met elkaar. Een beetje zoals in dat lied van Ramses Shaffy: ‘De een wil de ander,/ maar die ander wil de ene niet,/ want die ander wil een ander/ en die ene heeft verdriet.’
De eerste informateur die koningin Beatrix het veld instuurde, de liberaal Uri Rosenthal, begon dan ook met wat hij een ‘afpelproces’ noemde. Eén voor één pelde hij de mogelijkheden af. Een centrumrechts kabinet van VVD, CDA (Christen-democratisch Appèl) en de populistische PVV (Partij voor de Vrijheid) van Geert Wilders stuitte op een veto van het CDA. Volgende optie: ‘Paars Plus’ – een combinatie van VVD, de sociaaldemocraten van de PvdA (Partij van de Arbeid), de Democraten van D66 en GroenLinks. Maar daar had de VVD geen zin in. Dan toch maar een zogeheten ‘middenkabinet’ van VVD, PvdA en CDA? De sociaaldemocratische leider Job Cohen moest er niet aan denken.
Uithuilen en opnieuw beginnen dus. Met de benoeming van een nieuwe informateur, de vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink, lijkt koningin Beatrix in de richting van Paars Plus te manoeuvreren. De sociaaldemocraat Tjeenk Willink effende in 1994 als informateur het pad voor het eerste paarse kabinet van Wim Kok. Maar of Tjeenk Willink daadwerkelijk bij Paars Plus uitkomt, is allerminst zeker. Nu moeten eerst weer een paar andere mogelijkheden worden uitgesloten zoals daar zijn een vijfpar-tijenkabinet, een zakenkabinet of zelfs een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van Wilders, de zogeheten ‘Deense variant’. Pas als ten overvloede is aangetoond dat het echt niet anders kan, komt Paars Plus weer op tafel. Tegen die tijd komen de caravans alweer terug van het zuiden.
Piet Piryns
‘Er is geen sprake van een humanitaire crisis in de Gazastrook.’
De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman.
