In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Mark Eyskens over de financiële toestand van de overheid, de spanningen in de regering over de dienstencheques, de gijzeling van de Sigma-directie, de schending van het Stabiliteitspact, de Europese defensie, en de heropbouw van Irak.
nMijnheer Eyskens, de binnenlandse politieke actualiteit wordt overheerst door de precaire financiële toestand van de overheidsdiensten.
MARK EYSKENS: Premier Guy Verhofstadt (VLD) zingt almaar de bekende aria Tout va très bien, madame la marquise, maar de werkelijke toestand is heel anders. De regering pronkt met een begroting in evenwicht, maar die is enkel te danken aan een paar trucs. De hand leggen op de reserves van Belgacom is op korte termijn een slimme zet. Maar de tegenprestatie is dat de schuld van Belgacom in de openbare schuld wordt opgenomen, wat binnenkort ook zal gebeuren met de schuld van de NMBS. Dat zijn twee zware posten die ons in de toekomst zuur zullen opbreken. Zoiets is niet ernstig, al geef ik toe dat regeringen uit het verleden ook soortgelijke handigheidjes hebben toegepast.
Voor 2004 zijn de economische vooruitzichten iets gunstiger, maar onze problemen zijn structureel. De regering heeft niets gedaan aan de zo noodzakelijke hervorming van de sociale zekerheid, en aan de toekomstige problemen rond de financiering van pensioenen en gezondheidszorgen. Ik wil een warme hulde brengen aan minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (VLD), die de moed heeft om openlijk te onderschrijven wat ik in deze rubriek al jaren beweer: we moeten af van de inefficiënte immigratiestop en dringend een selectief en Europees gecoördineerd immigratiebeleid voeren. De cijfers over de toekomst van de actieve bevolking zijn catastrofaal, er zijn nieuwe arbeidskrachten nodig om de sociale zekerheid in leven te houden. Als we daar nu geen werk van maken, gaan we naar een totale impasse.
Binnen de regering heerste een felle controverse over de invoering van dienstencheques.
EYSKENS: Het is hoofdzakelijk een statistische operatie. Minister van Werk Frank Vandenbroucke (SP.A) zit opgezadeld met het cijfer van 200.000 nieuwe banen waar de premier mee uitgepakt heeft. Dus als hij 25.000 zwarte jobs die niet in de statistieken staan, kan omzetten in 25.000 witte die er wél in staan, zal hij het niet laten. Maar nieuwe banen heb je daarmee niet gecreëerd. De controverse in de regering bevestigt dat men in Wallonië anders denkt dan in Vlaanderen. De Walen koesteren een grote achterdocht tegen de uitzendbureaus en willen dat de overheid dit soort operaties leidt. Ik ben geen principiële splitser, maar ik heb er geen bezwaar tegen dat het werkgelegenheidsbeleid geregionaliseerd wordt.
Over het migrantenstemrecht heerst er dan weer verdeeldheid tussen MR en VLD. Steken de communautaire spanningen weer de kop op?
EYSKENS: Ze zijn inherent aan ons systeem, en ze laaien op als er verkiezingen naderen. Maar in vergelijking met het verleden zijn het onbeduidende schermutselingen. De voorbije halve eeuw ging het over de koningskwestie, de passionele zaak Leuven, het explosieve staaldossier en de opeenvolgende staatshervormingen, met het gevecht rond het vastleggen van de taalgrens. Dat waren reusachtige communautaire vraagstukken die het land dreigden te destabiliseren, maar ze liggen nu achter de rug. Het communautaire klimaat is overgegaan van een storm- achtige zee naar een kabbelend beekje.
Verbaast het u dat Frank Vandenbroucke in de vuurlijn van de PS ligt?
EYSKENS: Wat mij verbaast, is dat Vandenbroucke het zelf zo scherp speelt, want hij is een mogelijke eerste minister indien de socialisten na de federale verkiezingen van 2007 de sterkste familie zouden worden. Als hij aan carrièreplanning doet, zou hij wat voorzichtiger moeten zijn met zijn collega’s van de PS. Maar hij is een principieel man en voelde zich blijkbaar geschoffeerd door Laurette Onkelinx, die wel eens durft overgaan tot een echte guerrillaoorlog. Dit gebakkelei zal zeker sporen nalaten.
In Manage hebben werknemers van Sigma Coatings drie dagen de directie gegijzeld. Dat is in Wallonië al vaker gebeurd.
EYSKENS: Naarmate er meer sluitingen en delokalisaties plaatsvinden, wordt het klimaat grimmiger. Maar een gijzeling, ook al gebeurt het met een zekere bonhomie, is onaanvaardbaar. Probeer zoiets maar eens te verkopen aan buitenlandse kandidaat-investeerders. Ik begrijp de irritatie van de arbeiders die zich bekocht voelen, maar wat zij doen, is een wanbedrijf waartegen het gerecht ex officio zou moeten optreden. Dat vakbondsacties in Wallonië virulenter zijn dan in Vlaanderen, heeft te maken met het verleden. In het zuiden van het land, met zijn zware industrie, was het patronaat in de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw zeer machtig en welvarend. De bazen leefden als hoge burgerij hoofdzakelijk in Brussel, ver verwijderd van hun fabrieken. Dat heeft geleid tot een grote afstandelijkheid. Het proletariaat in Wallonië was ook zeer snel een mengeling van autochtonen en allochtonen, wat een voedingsbodem is voor een meer revolutionaire en marxistische aanpak. Gelukkig begrijpt de nieuwe generatie Waalse leiders dat dit soort syndicalisme grote schade toebrengt aan de noodzakelijke reconversie van Wallonië.
De Europese ministers van Financiën staan Frankrijk en Duitsland voor het derde jaar op rij een uitzondering op het Stabiliteitspact toe.
EYSKENS: Dat men iets over de drie procent begrotingstekort gaat, is op zichzelf niet zo erg. Wél erg is de manier waarop de Raad met een enorme arrogantie de Commissie heeft vernederd. Vooral de Duitsers hebben dat gedaan, hoewel zij toch de vader zijn van het idee achter het Stabiliteitspact. Het is een veeg teken voor de toekomst van de Europese grondwet en voor wie ijvert voor het versterken van de Commissie. Ook België zwijgt zedig. Onze premier steekt al zijn energie in de Europese defensie-unie. Op dat punt is hij trouwens al een paar keer van een kale reis teruggekeerd. Want wat uiteindelijk overblijft van alle ronkende plannen is niet meer dan een planningscel, zeg maar drie militairen in een prefabgebouwtje van de Shape.
De premier zou veel beter het voortouw nemen in andere Europese dossiers. Zoals een verdere uitdieping van de economische unie, het hanteren van budgettaire discipline, en de harmonisatie van fiscaliteit en sociale zekerheid. Dat zijn essentiële punten. Verhofstadt wil terecht dat een voorhoede van Europese landen stappen vooruit zet in tal van domeinen, maar hij kiest het verkeerde domein om zich te profileren.
Na zijn ontmoeting met Tony Blair heeft ook de Franse president Jacques Chirac zich neergelegd bij de complementariteit met de NAVO. Het kan ook niet anders: de technologische achterstand van Europa op de VS is kolossaal en valt niet eens in vijftig jaar tijd te overbruggen. Ik ben dit jaar in Servië en Kosovo geweest en heb daar gezien welke schade de NAVO-bombardementen hebben aangericht. Dat is verbijsterend. Die ‘slimme bommen’ vliegen een gebouw binnen door een raam en blazen de hele inboedel op, terwijl de buitengevel zo goed als intact blijft. En dat met raketten die vanuit de Adriatische Zee op achthonderd kilometer zijn afgevuurd, met een foutenmarge van vijftig centimeter. Het is ronduit fenomenaal. Frankrijk en Duitsland hebben zich onder invloed van Blair al lang neergelegd bij het evidente gegeven dat we blij mogen zijn met ons NAVO-bondgenootschap met de Amerikanen. Verhofstadt zou dat beter onder ogen zien.
Het conclaaf van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken in Napels heeft de impasse in de Intergouvernementele Conferentie (IGC) versterkt.
EYSKENS: Dat verwondert mij niet. Ik heb enkele vergaderingen van de Conventie meegemaakt en vastgesteld dat daar geen sprake was van de ‘consensus’ die er volgens het presidium wel was. Valéry Giscard d’Estaing, Jean-Luc Dehaene en Giuliano Amato hebben laten uitschijnen dat er over al die resoluties eensgezindheid heerste, maar er is nooit over gestemd. En door de samenstelling van de Conventie was het gewicht van de nationale regeringen beperkt. Veel leden behoorden in hun eigen land tot de oppositie. Die Conventie is geëindigd in grote dubbelzinnigheid. Dat is door het presidium weggemoffeld, maar het komt nu in de IGC in alle scherpte aan de oppervlakte. Een Europa met twee of meer snelheden is onafwendbaar. Ik heb hier al vele jaren geleden gepleit voor het ‘Saturnusmodel’: de eurozone als centrale planeet in het midden, en de andere landen op ringen errond. Dat is een Europa à la carte, maar dat hebben we nu ook al. Een echte federale structuur is ver weg.
George Bush brengt op ‘Thanksgiving Day’ een blitzbezoek aan Bagdad, maar de Amerikanen krijgen geen vat op de aanslagen.
EYSKENS: Er is tegelijkertijd nood aan internationalisering en Irakisering van de heropbouw van Irak. De troepenmacht moet een minder Amerikaans en een meer internationaal karakter krijgen, en het tijdsschema voor machtsoverdracht aan de Irakezen moet worden uitgevoerd.
Terroristische aanslagen blijven een verschrikkelijke plaag. Ik ben het eens met Verhofstadt als hij zegt dat men in de Verenigde Naties alle 195 lidstaten zou moeten dwingen om een antiterrorismecharter te ondertekenen, waarmee ze zich ertoe verplichten maximaal te strijden tegen het terrorisme, en maximaal samen te werken bij het uitwisselen van informatie en het doorknippen van verdachte financiële transacties. Landen die niet tekenen, moeten op een zwarte lijst worden geplaatst en desnoods diplomatieke, politieke of economische sancties krijgen.
Verder is het oplossen van het Palestijns-Israëlische conflict een absolute prioriteit. In Camp David en Taba lag de oplossing op tafel, dankzij Bill Clinton. Ik hoor vaak verkondigen dat de Amerikanen het dossier laten liggen, maar het zijn alleen de Amerikanen die proberen er beweging in te krijgen. In tegenstelling, alweer, tot de Europeanen. Het kwartet VN-VS-EU-Rusland moet het akkoord van Taba opleggen via een resolutie van de Veiligheidsraad, en moet een uitgebreide troepenmacht ter plaatse sturen. Dat vraagt een grote inspanning en kan niet zonder de NAVO, maar de vrede in het Midden-Oosten is dat waard. Als men kan komen tot twee leefbare staten, met veiligheidsgaranties voor Israël, dan zullen de terroristen ook bij hun eigen publieke opinie alle sympathie verliezen. Waarop wacht de EU eigenlijk om een initiatief te nemen?
Koen Meulenaere
‘verhofstadt kiest het verkeerde domein om zich te profileren.’
