‘Wir schaffen das’, zei Angela Merkel een maand geleden nog. Duitsland wierp zich in de asielcrisis op als het gastvrije gidsland, maar de publieke opinie keert zich tegen de bondskanselier. In de peilingen zakte haar populariteit van 63% naar 54%.
Toen tienduizenden vluchtelingen op 4 september in Hongarije strandden, stond Angela Merkel toe dat ze via Oostenrijk asiel konden aanvragen in Duitsland. Een ongeziene grootmoedigheid die de Duitse bondskanselier bijna de Nobelprijs voor de Vrede opleverde, maar die zich nu in eigen land tegen haar keert. In de laatste peiling daalde Merkels populariteit van 63% tot 54% en in de lijst van populairste politici zakte ze van de eerste naar de vierde plaats. Bovendien zegt 51% van de Duitsers bezorgd te zijn over de toestroom aan migranten. In september was dat nog maar 38%.
De cijfers zijn ook dramatisch. In september alleen al kreeg Duitsland meer dan 200.000 vluchtelingen te verwerken. Voor het hele jaar zijn de voorspellingen intussen gecorrigeerd van 450.000 naar 800.000. Volgens het boulevardblad Bild kunnen er dat door gezinshereniging zelfs 1,5 miljoen worden. Asielcentra zitten al weken boven hun limieten. Gemeenten zoeken koortsachtig alternatieven voor de tentenkampen. De Hamburgse overheid nam al leegstaande kantoorgebouwen in beslag als opvangruimte. Scholen worstelen met de integratie van vluchtelingenkinderen, die het Duits niet machtig zijn. Brandstichting in asielcentra is geen uitzondering meer. En in Dresden lokte een mars van de xenofobe beweging Pegida vorige week weer 9000 betogers.
De politieke kritiek op Merkel klinkt het hardst in eigen rangen, vooral bij het conservatieve blok van Merkels CDU en de zusterpartij CSU. De Beierse premier en CSU-leider Horst Seehofer noemde Merkels beslissing ‘een vergissing die ons nog lang zal achtervolgen’. Half schertsend stelde hij zelfs voor om bussen vol vluchtelingen te droppen voor het parlement in Berlijn. CSU-fractieleidster Gerda Hasselfeldt wil naar het voorbeeld van de luchthavens transitzones instellen langs de grenzen van Duitsland. En Markus Söder, de Beierse minister van Financiën, ging zelfs zo ver om te pleiten voor de plaatsing van een hek om het land.
Merkels regering probeert de kritiek te counteren met nieuwe maatregelen. Zo wordt het zakgeld voor vluchtelingen (143 euro per maand) afgeschaft en vervangen door een vouchersysteem. Er worden meer agenten aangeworven. En alle Balkanlanden staan intussen op de lijst van veilige landen, waardoor asielzoekers uit de regio vlotter uitgewezen kunnen worden. Al doen zulke ingrepen de toestroom van Syriërs, Irakezen en Afghanen niet afnemen. En ook de recente beslissing van de EU om 120.000 vluchtelingen onder haar lidstaten te verdelen zal de vlucht naar Duitsland niet afremmen.
Voorlopig komt Merkels positie niet in gevaar. Extremistische partijen mogen in andere Europese landen in opmars zijn, in Duitsland blijven ze een marginaal gegeven. Binnen de christendemocraten is er geen uitdager voor Merkel, centrumlinks is intern verscheurd, en de linkse oppositie kan bezwaarlijk een vluchtelingenbeleid dat ze steunt op de korrel nemen. Tegelijk wakkerde de crisis ook het leiderschap in Merkel aan. Jarenlang werd haar aangewreven de publieke opinie eerder te volgen dan ze te sturen. Nu lijkt het alsof ze haar roeping gevonden heeft. ‘Als we ons al moeten verontschuldigen voor onze menselijkheid in noodsituaties,’ liet Merkel weten, ‘dan is dit mijn land niet.’
Kristof Dalle
51% van de Duitsers zegt bezorgd te zijn over de toestroom aan migranten.
