Het rommelt in de lokale politiek. Na die van Staden, Moorslede en Sint-Truiden is nu ook de burgemeester van het Oost-Vlaamse Haaltert in woelig vaarwater terechtgekomen. Veerle Baeyens (N-VA, foto) heeft vrijwel zeker een klacht aan haar been, en nog wel van een politieagent van haar eigen politiezone. De klacht: ‘bedreiging met bevel of voorwaarden’.
De juridische stap is een gevolg van een N-VA-eetfestijn begin oktober. De bewuste agent schreef die zondag verschillende parkeerboetes uit rondom het gebeuren. Diezelfde dag zou Baeyens haar ongenoegen al hebben geuit tegenover de agent. Daarna volgde een brief aan de korpschef. Volgens de agent én de vakbonden koppelde Baeyens daarin het lot van de agent aan investeringen in de politie. De burgemeester zelf houdt het op ‘misbegrepen communicatie waarin ze de prioriteiten van de politiezone wilde aankaarten’.
In Limburg was de stoelendans in Sint-Truiden dan weer nationaal nieuws. CD&V’ster Ingrid Kempeneers legt binnenkort de eed af na het ontslag van partijgenote Veerle Heeren in september. Dat kwam er na het schandaal te veel over een betaling door de stad aan oud-burgemeester Jef Cleeren.
Heerens stoel wankelde al na haar schorsing als burgemeester toen bleek dat ze zichzelf en haar naasten met voorrang had laten vaccineren tegen covid-19. Halfweg oktober had kandidaat-burgemeester Jelle Engelbosch (N-VA) al een stap opzijgezet na de commotie rond de aankoop van een geitenweide toen hij nog schepen van Ruimtelijke Ordening was. Volgens overheidswaakhond Audit Vlaanderen beging hij ‘mogelijke misdrijven’, iets wat de N-VA’er ontkent.
In West-Vlaanderen publiceerde de Krant van West-Vlaanderen (KW)de inhoud van een onderzoek naar Staden door Audit Vlaanderen. Daar zou burgemeester Francesco Vanderjeugd (Open VLD) vastgoeddeals met voorkennis hebben gesloten en zo een meerwaarde van 463.000 euro hebben gerealiseerd.
Eerder legde diezelfde KW verdachte handelingen in Moorslede bloot, waarop (opnieuw) Audit Vlaanderen constateerde dat burgemeester Ward Vergote (Visie) ‘zich in een staat van belangenvermenging plaatste’ bij een vastgoeddeal die 200.000 euro meerwaarde had opgeleverd. Vergote zelf minimaliseert. ‘Mag ik dan geen geld verdienen misschien?’ zei hij vorige maand tegen KW. ‘U bent gewoon jaloers.’
Scheelt er iets met de integriteit van onze lokale politici? Of zijn we alerter dan vroeger voor misstappen? Experts schuwen de grote uitspraken. ‘Zijn de genoemde voorbeelden de uitzondering of het topje van de ijsberg? We weten het gewoon niet’, zegt professor emeritus Johan Ackaert (UHasselt).
‘Het merendeel van de lokale politici handelt deontologisch en ethisch correct’, zegt politoloog Herwig Reynaert (UGent). ‘Maar helaas zullen er altijd mensen zijn die de boel belazeren.’ Volgens Reynaert – die benadrukt dat van alle voorbeelden voorlopig enkel Heeren juridisch tegen de lamp is gelopen – bewijst de recente commotie dat het systeem van checks-and-balances werkt. ‘Het Decreet Lokaal Bestuur en de deontologische code volstaan.’
Ackaert nuanceert dat: ‘Veel gemeenteraadsleden weten niet eens dat er een deontologische code bestaat.’
Hoe dan ook zullen nieuwe regeltjes weinig opleveren, denkt Ackaert. ‘Een gemeenteraadslid moet de zaal verlaten wanneer de raad zich buigt over zaken die hem persoonlijk aanbelangen. Maar die regel zal niet voorkomen dat leden vooraf afspraken maken om elkaar de hand boven het hoofd te houden.’
Reynaert pleit ervoor om de gemeenteraad te versterken zodat die het bestuur ten volle kan controleren. ‘Dat kan door gemeenteraadsleden meer te betalen. Maar wellicht is het belangrijker om de leden beter bij te staan bij hun politieke werk. In Nederland gebeurt dat al met de hulp van een raadsgriffier.’
Johan Ackaert ziet bovenal een nieuw argument voor gemeentefusies. Op Sint-Truiden na vonden de (vermoedelijke) onregelmatigheden plaats in kleinere gemeentes. ‘Daar zijn politiek en administratie meer verstrengeld. Een centrumstad heeft een sterkere administratie, waar individuen sterker in hun schoenen staan om alarmsignalen uit te sturen. Als we gemeentes willen uitrusten met voldoende instrumenten om de integriteit te bewaken, dan hebben we een grotere professionele schaal nodig.’
Hoe rekkelijk zijn de politieke zeden? Knack-redacteur Walter Pauli analyseert de erfenis van wijlen Leo Delcroix op Knack.be/Delcroix.
