Een samenwerking onder de vorm van een stadsregio is in Vlaanderen tot nog toe alleen uitgeprobeerd door Turnhout en drie omliggende gemeenten.
Een fusie in Turnhout werd in 1976 van tafel geveegd. De vorige Turnhoutse burgemeester Marcel Hendrickx (CD&V) betreurde die beslissing nog bij zijn afscheid in 2005, want zijn stad bleef zo de kleinste van de dertien Vlaamse centrumsteden en liep veel financiële mid- delen mis.
Maar tien jaar geleden trok Turnhout wel de samenwerking op gang met de buurgemeenten Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar. Eerst als projectvereniging en sinds 2008 als Stadsregio Turnhout. Met 80.000 inwoners laat die bijvoorbeeld Mechelen, Hasselt en Kortrijk achter zich.
Turnhout en de drie gemeenten werkten in het voorbije decennium samen voor een gezamenlijk mobiliteitsplan, een gemeenschappelijk actieplan diensten- economie en de ontwikkeling van bedrijfsterreinen. ‘Het model van een stadsregio werkt trager dan een fusie, maar dat tempo is net een pluspunt’, zegt ex-schepen van Oud-Turnhout en huidig Vlaams Parlementslid Dirk Peeters (Groen!). ‘Zo is het mogelijk om voor het woonbeleid en het aanbod van sociale woningen met z’n vieren een draagvlak te zoeken. Daarom zou het ook goed zijn dat uit het Gemeentefonds extra geld gaat naar strategische woonprojecten in een stad, terwijl kleinere omliggende gemeenten toelagen krijgen om open ruimte niet te verkavelen. Dat versterkt de dynamische verhouding tussen stad en platteland tweemaal.’
Ook de coördinator van de Stadsregio Turnhout, Wout Baert, vindt dat het vertrouwen tussen de stad en de drie gemeenten sterk is toegenomen. Tegelijk heeft de samenwerking volgens hem een plafond bereikt. Inzake openbaar vervoer bijvoorbeeld kent De Lijn alleen gemeenten en geen stads- regio. Voor ruimtelijke ordening moet elke gemeente een eigen structuurplan maken. Daarom meent Baert dat sommige bevoegdheden beter naar de stadsregio overgeheveld worden, maar ook dat het democratisch gehalte dan verhoogd dient te worden door een getrapte verkiezing van een stadsregioraad in de vier betrokken gemeenteraden. Hij volgt het VVSG-standpunt dat gemeentelijke fusies niet automatisch meer bestuurskracht opleveren. ‘Gemeenten worden beter eerst versterkt met meer bevoegdheden en middelen. Vervolgens kunnen ze dan de samenwerking aangaan’, aldus Baert.
Vlaams minister Bourgeois ziet mogelijkheden in het model van een stadsregio. In een conceptnota over een interne staatshervorming heeft de Vlaamse Adviesraad voor Bestuurszaken daarom ook een onderzoeksrapport over ‘Een sterke stad in een sterke stads- regio’ onder de loep genomen.
MEER INFO: www.stadsregioturnhout.be en www2.vlaanderen.be/vlabest
