Het wanbeheer van sommige magistraten met betrekking tot de gerechtskosten in strafzaken doet de staat voor steeds hogere bedragen opdraaien.
In een nieuw rapport klaagt de Commissie voor de Modernisering van de Rechterlijke Orde ‘het gebrek aan transparantie en de gedesorganiseerde controles’ omtrent de gerechtskosten die magistraten maken in strafdossiers aan. Voor haar rapport bestudeerde de commissie meer dan duizend strafrechtelijke beslissingen, uitgesproken in maart 2010 in negen jurisdicties. Ze voerde eveneens een enquête uit bij alle griffies van de hoven van beroep, van de rechtbanken van eerste aanleg en van de politierechtbanken.
‘De vaststellingen zijn schrijnend’, zegt Jean-Paul Janssens, ondervoorzitter van de commissie. ‘Als gevolg van het onzorgvuldig beheer door sommige magistraten liepen de gerechtskosten voor de staat in 2010 voor het eerst op tot 106 miljoen euro, of 6 procent van het totale budget voor Justitie (1,7 miljard euro). Nog los van de kosten voor de toepassing van de Salduz-wet, die vanaf 2012 25 à 50 miljoen kunnen opslokken, dreigt dat cijfer almaar toe te nemen.’
De redenen voor de stijging zijn duidelijk. Janssens: ‘Er is een totaal gebrek aan uniformiteit en aan controle bij de kostenberekeningen in de verschillende jurisdicties. Magistraten hanteren een eigen opgezet systeem en zijn daarin vaak heel nonchalant. Nochtans zijn ze verantwoordelijk voor het kostenbeheer voor deskundigenonderzoeken, telefonie, procedurekosten… Ze moeten nagaan of er correcte tarieven worden aangerekend en of alle gemaakte kosten aan de veroordeelde zijn doorgerekend.’ Die laatste draait namelijk bij wet op voor het merendeel van de gerechtskosten die nodig zijn om een zaak op te lossen. Maar aangezien de magistraten soms nalatig zijn en bepaalde kosten vergeten aan te rekenen, komt een deel van de factuur al te vaak terecht bij de staat.
Daarbij komt dat de vraag naar expertises door magistraten de pan uit rijst. ‘Net zoals dokters kunnen magistraten de onderzoeken aanbevelen die ze nodig achten. Een databank over wie welke expertises hanteert, bestáát niet bij Justitie. Alleen stellen we vast dat de aantallen per rechtbank sterk variëren. Vandaar onze aanbeveling aan de minister van Justitie om een informaticasysteem in te voeren naar het model van dat van de sociale zekerheid. Dat dekt het hele proces, van het medische voorschrift tot de betaling van het remgeld. Voor Justitie zou dat de mogelijkheid bieden om alle onderzoeken en kosten van magistraten te inventariseren, en hun aanpak bij te sturen waar nodig.’ Volgens forensische experts moet er bijvoorbeeld gesnoeid worden in het aantal DNA-onderzoeken, vorig jaar goed voor 10 miljoen euro. Omdat die kosten – 400 à 500 euro voor een eenvoudig DNA-onderzoek – dikwijls terecht betwist worden, is het vaak de staat die ervoor moet opdraaien.
Ingrid Van Daele
