Met de slogan ‘Vind het melanoom voor het jou vindt’, openen de Belgische huidartsen op maandag 10 mei hun deuren voor een gratis, preventief onderzoek.
Op maandag 10 mei kan iedereen die meent een verhoogd risico te lopen op huidkanker terecht bij een dermatoloog voor een gratis huidonderzoek (ongeveer twee Vlaamse huidartsen op drie nemen deel). Op die manier hopen de huidartsen een aantal huidkankers op te sporen. De actie past in het kader van Euro Melanoma. Vijf jaar geleden begonnen de Belgische dermatologen met dit initiatief. Ondertussen sloten niet minder dan dertien andere Europese landen zich bij het initiatief aan en evolueerde ‘Melanoom-maandag’ tot ‘Euro Melanoma’.
Huidkanker – of melanoom – is zo een van die ziektes waarvan iedereen wel weet dat ze bestaan, maar waarbij men er ook van uitgaat er zelf geen of weinig risico op te lopen. Dat onterechte gevoel van veiligheid wilden de huidartsen met het initiatief aan de kaak stellen. En bestaat er een betere manier dan een gratis raadpleging om patiënten naar het artsenkabinet te lokken?
De resultaten van de eerste melanoom-maandag in 1999 konden zonder meer spectaculair worden genoemd. De 340 deelnemende huidartsen kregen 2767 mensen over de vloer. Vooral vrouwen vonden de weg naar het kabinet van de dermatoloog. Op de dag van het onderzoek zelf werden 25 melanomen gevonden. Verder onderzoek leverde de daaropvolgende maand 141 melanomen op. De operatie was dan ook meer dan geslaagd, omdat het net de bedoeling was melanomen in een vroegtijdig stadium op te sporen. Een melanoom dat tijdig ontdekt wordt, is immers makkelijker te behandelen. Een verdacht vlekje kan via een eenvoudige ingreep onder lokale verdoving verwijderd en onderzocht worden. Bij een beginnend melanoom is dat meteen ook het einde van de behandeling. Is de huidkanker echter laattijdig ontdekt, dan dringt een meer ingrijpende behandeling zich op.
Door het succes van de eerste editie beslisten de Belgische huidartsen meteen om van melanoom-maandag een jaarlijks evenement te maken. Bovendien konden ze hun collega’s uit acht andere Europese landen overtuigen van het nut van zo’n screeningsdag. Onder de nieuwe deelnemers heel wat zuiderse landen (Frankrijk, Spanje, Griekenland, Portugal en Malta), maar ook enkele meer noordelijke (Denemarken en Finland). Ook in deze landen was Euro Melanoma, want die naam kreeg de dag ondertussen, een groot succes. Jaar na jaar sloten zich nieuwe landen bij het initiatief aan, met in 2001 een eerste land uit het voormalige Oostblok (Tsjechië).
Positieve boodschap
De voorbije jaren gingen telkens tussen de 4300 en de 5000 patiënten voor een gratis onderzoek naar de dermatoloog op de tweede maandag van mei. De dermatologen zijn niet alleen verheugd met het aanhoudende succes van de actie, mar ook met een evolutie die ze vaststellen bij de ontdekte melanomen: die worden jaar na jaar kleiner in oppervlakte. Dat wijst erop dat ze sneller worden ontdekt, en dat is uiteindelijk de bedoeling van de hele campagne.
De dermatologen uit de deelnemende landen kozen er dit jaar voor met een positieve en hoopvolle boodschap naar buiten te komen. De huidartsen willen de bevolking de boodschap meegeven dat ze opmerkzaam moeten zijn voor veranderingen van pigmentvlekjes op de huid. Daarbij schuiven ze de ABCD-regel (Asymmetrie û Boord û Color û Diameter) als leidraad naar voor.
Een pigmentvlek is niet gevaarlijk als ze volledig symmetrisch is. Een verschil in vorm (asymmetrie) wijst op gevaar. Tweede element in de speurtocht naar melanomen is de rand (boord) van het vlekje. Is dat mooi glad begrensd, dan is er geen gevaar. Uitstulpingen of een gekartelde rand kan wel op gevaar wijzen. Element nummer drie: de kleur van het vlekje. Die moet mooi gelijkmatig verdeeld zijn. Veel en grillig verspreide kleuren (van zwart en donkerbruin tot lichtbruin, rood en zelfs wit) maken verdere analyse nodig. Ten slotte moet de diameter van de pigmentvlekjes in het oog worden gehouden. Een toename van de oppervlakte kan wijzen op gevaar. Ook andere veranderingen zoals jeuk, pijn en bloeden kunnen signaleren dat het pigmentvlekje uitgroeit tot een huidkanker.
De pigmentvlekjes waarvan sprake komen bij zowat iedereen voor. Soms in de vorm van sproeten, soms in de vorm van geboortevlekken. Een gemiddelde jonge volwassene heeft minstens 25 bruine pigmentvlekjes. Bij de geboorte zijn er dat meestal slechts enkele. De meeste komen er in de loop van de jaren bij.
Filip Ceulemans
