‘Soms moet het advies zijn: maai mei wél’

Je gazon omvormen tot een flowerpowertuin? Het is niet zo simpel op de Vlaamse bodem, blijkt uit nieuwe cijfers over Maai Mei Niet 2022.

Telde u maar één miezerig klavertje in uw ongemaaide grasperk na Maai Mei Niet? Uit een analyse van 500 tuinen door onderzoekers van het burgerwetenschapsonderzoek FlowerPower De Tuin blijkt dat zelfs in een kwart van de stukjes gazon waar minder gemaaid wordt, geen enkele bloem te zien is.

Moeten die mensen zichzorgen maken?

Stephanie Schelfhout (bio-ingenieur HOGENT): Als je geen bloemen hebt doordat de bloemenzaden door vroegere bemesting en eventueel gebruik van herbiciden niet meer in de bodem zitten, is dat op te lossen door ze in te zaaien. Soorten met pluisjes aan de zaden, zoals paardenbloem of madeliefje, vliegen vanzelf snel binnen in de tuin, maar zaden van bijvoorbeeld beemdkroon, die verspreid worden door mieren, komen minder makkelijk in de tuin en kunnen wat hulp gebruiken. Een complexere oorzaak is dat bloemen niet meer de kans krijgen om te groeien door de gewijzigde bodemomstandigheden. Uit analyse van de bodemstalen van Maai Mei Niet-tuinen blijkt dat maar liefst 90 procent van die gazons erg rijk is aan fosfor door bemesting uit het verleden. Woonwijken zijn vaak gebouwd op voormalige akkers of tuinen zijn aangevuld met teelaarde. Ook gazonbemesting is een boosdoener. Als de bodem van je tuin doordrongen is van voedingsstoffen, hebben grassen een groter voordeel ten opzichte van kruidachtigen.

Wat kun je doen om de nadelen van voedselrijke gazonbodems te compenseren?

Schelfhout: Niet bemesten in combinatie met een uitgekiend maaibeheer. Concreet wil dat zeggen dat je de grassen die je niet of minder wilt, maait net voordat ze tot bloei komen. Soms moet het advies dus zijn: maai mei wél. Voor grassige gazons is een extra maaibeurt in mei verstandig. Er raakt dan meer licht tot op de bodem en de kruiden, als ze aanwezig zijn, komen tot bloei. De bloemen verschijnen dan niet in mei of juni, maar in juli. Veel hangt ook af van hoe vaak en met welke voedingsstoffen de bodem bemest is geweest. Neem stikstof. Dat is in nitraatvorm een heel mobiele voedingsstof. Als er niet langer stikstof uit de lucht zou vallen en je niet meer bemest met stikstof, creëer je in enkele jaren tijd een minder stikstofrijke bodem door maaibeheer. Een ander verhaal is het voor fosfor, dat wel heel stevig aan de bodem blijft plakken. Met gewoon wat minder maaien kom je er niet. Een vroege maaibeurt kan dan helpen om de grassendominantie te doorbreken.

Hoe lang duurt het om fosfor uit de bodem te krijgen?

Schelfhout: Fosfor is jammer genoeg iets wat we lang met ons zullen meedragen. De meeste mensen hebben een zodanig fosforrijke bodem dat het tientallen tot zelfs honderd jaar zou duren om door maaien een bloemenoase te krijgen. Gelukkig kunnen iets sneller groeiende kruidachtigen zoals gewone margriet en knoopkruid ook standhouden tussen grassen als je ze genoeg kansen geeft met je maaibeheer. Die bloemen zijn waardevol voor bijen en vlinders.

Was u verrast door de toestand van het Vlaamse gazon?

Schelfhout: Dat er bij heel wat mensen niet meteen bloemen opspringen wanneer ze een maand lang niet maaien, was te verwachten. Ook bij het grootste deel van de 75 procent andere tuintjes tierden de bloemen niet welig. Het toont aan dat bloemrijke graslanden herstellen zonder extra inspanning niet eenvoudig is. Waar ik wel van achterover viel, was de fosforconcentratie. Dat het zo erg gesteld was in de tuinen, had ik niet verwacht. We zien ook dat de meeste mensen veel bekalken. Kalk wordt ingezet om mossen tegen te gaan, maar je kunt er soms te ver in gaan. Voor je bekalkt zou je een pH-bodemanalyse moeten doen. Het is nu eenmaal eigen aan de Vlaamse tuinier dat hij van alles wil doen om zijn tuin beter te maken. Dat is niet per se verkeerd, maar wat advies kan nooit kwaad.